به گزارش ایمنا به نقل از صندوق بازنشستگی کشوری، میانگین سنی بیش از ۴۴ سال و نرخ باروری کمتر از ۱.۳ در پرتغال، اکنون در موارد معدودی از کشورهای جهان قابل مشاهده است.
بحران جمعیتی در پرتغال این کشور را با مشکلاتی در زمینه رشد اقتصادی، پرداخت حقوق بازنشستگان، خدمات سلامت عمومی و خدمات مراقبت از سالمندان روبرو کرده است و کارشناسان معتقدند رکود اقتصادی نیز از بحران جمعیتی حاصل شده است.
بحران جمعیتی در عمل موجب خالی شدن بسیاری روستاها و شهرهای کوچک از سکنه شده و مشکل تمرکزگرایی را در پرتغال به وجود آورده است. از این رو دولت پرتغال در تلاش است تا با اتخاذ سیاست‌هایی در جهت کنترل بحران جمعیت، از ابعاد این بحران بکاهد.
پرتغال به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا، نه تنها از بحران جمعیتی گریبان گیر این اتحادیه مصون نمانده، بلکه گسترده ترین سطح از بحران در این اتحادیه را تجربه می کند.
این کشور که با جمعیت بیش از ۱۰ میلیون نفر، ۸۸ امین کشور پرجمعیت جهان است، در سال ۱۹۵۵ میلادی، رتبه ۴۷ ام را در جهان داشت. با وجود رشد ۱.۵ میلیون نفری جمعیت پرتغال در این دوره زمانی، نزول شدید رتبه این کشور در جهان نشان از عقب ماندگی آن نسبت به سایر مناطق جهان دارد.
نرخ باروری پرتغال در سال ۱۹۵۵، عدد ۳.۱ بوده که در سال ۲۰۱۹ به ۱.۲۷ رسیده است. در همین مدت، میانگین سنی پرتغالی ها از ۲۷ سال به بیش از ۴۴ سال افزایش یافته است.
نرخ مهاجرت به پرتغال نیز از ۱۹۵۵، نوسانات زیادی داشته و در برهه هایی موجب کاهش یا افزایش جمعیت آن شده است. از سال ۲۰۱۵ تا کنون نرخ مهاجرت به پرتغال منفی بوده است.
افزایش میانگین سنی مردم پرتغال به بیش از ۵۳ سال در ۲۰۵۰
پایگاه اطلاعاتی worldometers، آینده جمعیتی پرتغال را تا سال ۲۰۵۰ پیش بینی کرده که بر این اساس، نرخ باروری در کشور پرتغال با افزایش جزئی، همچنان کمتر از حد جانشینی باقی خواهد ماند؛ جمعیت آن نیز کاهش می یابد و با جمعیت چند دهه قبل خود برابر خواهد شد. اما مهم تر از همه، بحران پیری جمعیت در پرتغال است، تا جایی که این پایگاه، میانگین سنی مردم پرتغال را در سال ۲۰۵۰، بیش از ۵۳ سال پیش بینی کرده است. با این اوصاف پرتغال تا ۲۰۵۰، جزو سالمندترین اعضای اتحادیه اروپا خواهد بود.
بحران های ناشی از کاهش جمعیت
پرتغال عضوی از اتحادیه اروپاست که با شدیدترین بحران در سطح این قاره دست و پنجه نرم می کند؛ بحرانی که شامل افت نرخ باروری و پیری جمعیت است و این کشور را در حوزه های رشد اقتصادی، پرداخت حقوق بازنشستگان، خدمات سلامت عمومی و خدمات مراقبت از سالمندان دچار مشکلات اساسی کرده است. مطابق آن چه در رسانه های این کشور منتشر شده، پرتغال با یک «طوفان جمعیتی واقعی» مواجه است. بحرانی که از ترکیب افت نرخ باروری، رکود اقتصادی و موج مهاجرت تشکیل شده و رفته رفته کشور را به جامعه ای متشکل از خانواده های تک فرزند تبدیل می کند.
تاثیر متقابل جمعیت و اقتصاد
به گفته یک متخصص آماری ۳۷ ساله، مردم پرتغال تا پس از دریافت مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری در دانشگاه هستند و بعد از آن نیز معمولا مدتی دنبال شغل مناسب می گردند و چند شغل موقتی را امتحان می کنند تا یک شغل ثابت پیدا کنند. در نهایت این افراد هنگامی صاحب فرزند دوم یا سوم می شوند که بیش از ۴۰ سال سن دارند. براساس گزارش ارائه شده توسط OECD، پس از وقوع بحران مالی در پرتغال، نرخ باروری متاثر از وضعیت اقتصادی، افت قابل توجهی پیدا کرده است.
تاثیر عینی پیری جمعیت در روستاها
تاثیر جمعیت رو به کاهش و در عین حال سالخورده، هم اکنون نیز در صدها روستایی که به محل سکونت جمعیتی سالمند تبدیل شده، به وضوح قابل مشاهده است. مدارس در این روستاها تعطیل شده چرا که خدمات و امکانات دولتی به دلیل عدم صرفه اقتصادی بسته شده و در شهرها متمرکز شده اند. بزرگسالان در سن کار اقدام به مهاجرت به کشورهای دیگر یا شهرهای بزرگتر در پرتغال نموده اند. برخی شهرستانها و روستاها مشوق های مالی را برای تولد نوزادان در نظر گرفته اند که مبلغ این مشوق ها می تواند تا ۱۰۰۰ یورو باشد. گرچه به نظر می رسد برای اعطای این مشوق ها خیلی دیر شده است.
سیاست‌های تشویقی پرتغال برای فرار از بحران جمعیتی
با توجه به بحران جمعیتی پرتغال که به تصریح اکثر اندیشمندان، کارشناسان و سیاستمداران این کشور مسبب بحران مالی و حتی فروپاشی اقتصادی این کشور نیز خواهد بود، دولت پرتغال سیاست هایی را برای کنترل بحران جمعیت اتخاذ نموده که بخشی از سیاست ها توسط دولت مرکزی و بخشی توسط شهرداری ها انجام می شود؛ در ادامه به برخی از این سیاست‌ها اشاره شده است:
• فراهم نمودن مدارس دولتی ابتدایی تا دبیرستان
• سیاست هایی در راستای کاهش فقر با هدف افزایش ازدواج
• بکارگیری کارمندان بیشتر خصوصا در بخش سلامت با هدف تسهیل اشتغال
• سیاست هایی جهت جذب منابع مالی از شهروندان پرتغال، توریست ها و شرکت های بازرگانی بین المللی
• تلاش شهرداری ها برای بهبود شرایط زندگی در منطقه خود با اعطای خانه یا تسهیلات مسکن به زوج های جوان
• بهبود نظام سلامت با هدف جلوگیری از مهاجرت به خارج از شهر یا کشور
• ارائه تضمین اشتغال یابی به ساکنان شهرهای کوچک توسط شهرداری ها
• فعالیت هایی در راستای اشتغال زایی در شهرستان های دارای جمعیت کمتر از ۱۰ هزار نفر با هدف تداوم چرخه فعالیت اقتصادی این شهرستان ها
با وجود همه اقدامات انجام شده، با توجه به آمارهای موجود و پیش بینی های اندیشکده ها و سازمان های مختلف، نمی توان آینده جمعیتی روشنی را برای پرتغال در نظر گرفت.
نظر شما