به گزارش خبرنگار ایمنا، رده بندی سنی فیلم‌های سینمایی ایران همواره از موضوعات پر بحث و حاشیه‌ای بوده که از اهمیت زیادی در سینما و تلویزیون برخوردار است، چراکه امروزه تصویر در دسترس ترین و تاثیرگذارترین نوع هنر است. در دنیای امروز و با دسترسی اقشار مختلف سنی به تولیدات سینمایی، مشخص کردن رده بندی سنی تولیدات سینمایی اهمیت دو چندانی پیدا می‌کند.
به گفته کارشناسان، یک فیلم نامتناسب با سن کودک منجر به آسیب های روانی خواهد شد که رفع آن ها بسیار دشوار است. از همین رو در نقاط مختلف دنیا ساز و کاری برای مشخص کردن رده بندی فیلم‌ها در نظر گرفته شده که والدین و کودکان پیش از حضور در سالن سینما یا تماشای سریالی بدانند که با چه اثری روبرو هستند.
در اوایل قرن بیستم آمریکا نیز این بحران را احساس کرد که بسیاری از فیلم‌های تولیدی که هالیوود و کمپانی های دیگر می سازند، خارج از ارزش هایی است که یک کودک یا نوجوان باید بیاموزد به همین دلیل نخستین درجه بندی که شامل سه دسته، رده G برای همه سنین، M با نظارت والدین و R مختص گروه سنی بالای ۱۷ سال بود، را منتشر کرد؛ البته چند سال بعد این درجه بندی با تشکیل انجمن فیلم آمریکا دستخوش تغییراتی شد.
سازمان سینمایی ایران نیز اکنون این بحران را احساس کرد، البته سال‌ها بود بحث درجه‌بندی فیلم‌ها در سینمای ایران مطرح می‌شد، برای مدتی مورد توجه و بحث سینماگران و فعالان این حوزه قرار می‌گرفت و پس از مدتی به فراموشی سپرده می‌شد اما این بار سازمان سینمایی گام جدی را در برقراری این موضوع برداشت.
بیشتر بخوانید:
آسیب‌های روانی فیلم‌های نامناسب برای کودکان
انتظامی: رده‌بندی سنی آثار سینمایی جنبه مشورتی دارد
نیاز رده بندی سنی فیلم‌ها بیش از هر موقعی در جشنواره فیلم کودک خودنمایی کرد، جشنواره‌ای که برای فیلم‌های کودک است؛ اما گاهی فیلم‌هایی درباره کودک در جشنواره نمایش داده می‌شوند که خوراک مناسبی برای برطرف کردن نیاز فرهنگی کودکان نیست. گاها پیش آمده که کودکان و والدین به امید دیدن فیلمی مناسب کودک پا به سالن‌های سینما بگذارند، اما با فیلمی پیچیده و تو در تو با مضامینی عمیق مواجه می‌شوند که برای کودک مناسب نیست.
اگر حتی از این مضامین بگذریم، فیلم‌های دیگری نیز هستند که با داستان‌های شاد و نوجوان پسند ساخته شده، اما در فضایی فانتزی و با گریم‌های منحصر به فرد می‌گذرند که مخاطب کودک ممکن است آن را درک نکند و حتی از آن‌ها بترسد. این اتفاقات باعث شده تا در این چند سال اخیر بحث مشخص کردن رده بندی فیلم‌ها خصوصا برای کودکان داغ‌تر شود و فشارها برای تشکیل کمیته‌ای و تعیین رده بندی فیلم‌ها نیز بالا رود.
این فشارها باعث شد تا در نهایت سازمان سینمایی کشور هیئتی را برای رده بندی سنی فیلم‌ها تشکیل دهد. این هیئت که نام‌های مختلفی از حوزه‌های متفاوت در آن دیده می‌شود جدیدترین نهاد برای تصمیم گیری درجه بندی سنی آثار سینمایی ایران است.
اینگونه که در آیین نامه رده بندی سنی فیلم‌ها آمده است " نظام رده بندی سنی فیلم ها، معیار مناسبی برای خوب یا بد بودن محتوای آثار نبوده و صرفا هدایتگر مخاطبان در تشخیص مطابقت آثار با موازین تربیتی و روحی روانی است."
اهداف این هیئت نیز ارزیابی، هدایت، پرهیز از نمایش تبعیض و حمایت از اقشار سنی عنوان شده است. این هیات فیلم‌ها را به سه دسته +۹ سال، +۱۲سال و +۱۵سال تقسیم می‌کند؛ اما با این حال وظیفه تماشا یا عدم تماشا فیلم در سالن‌های سینما بر عهده والدین است. با این حال انتظامی در این باره اظهار کرده که "بالاخره ما در این مورد از کلمه محدودیت سنی استفاده می‌کنیم و در این شرایط طبیعتا باید این محدودیت در اکران نیز نمودی داشته باشد."
این سخن انتظامی باعث شد که خوشحالی که از رده بندی سنی به جان همه نشسته بود کمی تلخ شود و این سوال مطرح شود که آیا سینمای ایران در اکران محدود تر از این خواهد شد؟ فیلم هایی که به دلایلی برای اکران محدودیت دارند حال به دلیل درجه بندی سنی محدود تر هم می‌شوند؟
با اینکه این محدودیت کام برخی را تلخ کرد اما این ساز و کار جدید، جدیدترین نسخه پیچیده شده برای درجه بندی سنی سینما ایران است، پیشتر احسان شاه‌پیری روانشناس در گفت و گو با ایمنا، مطرح کرده بود که "هنگامی که کودک یا نوجوان در معرض تماشای فیلمی قرار بگیرد که متناسب با سنش نیست، دچار نوعی تجاوز شناختی خواهد شد؛ چرا که با مفاهیمی رو به رو می‌شود که هنوز برایش قابل درک نیست و این مفاهیم لاینحل در ذهن، منجر به شکل گیری الگوهای رفتاری ناهنجار می‌شود."
وی با بیان اینکه "سینما مکانی است که همه شرایط در آن مهیا می‌شود تا حواس مخاطب معطوف به تماشای فیلم شود." تاکید کرده بود "بنابراین اگر فضای سینما، مناسب کودک یا نوجوان نباشد ممکن است مخاطب دچار نوعی فوبیای سینما شود چرا که سیستم دفاعی روانی‌اش به شدت تحریک می‌شود تا با مفاهیمی که غیرقابل هضم است مقابله کند. تاثیرات فیلم نامتناسب با سن مخاطب، خصوصاً فیلم‌های خشن به صورت قطع در آینده کودک و نوجوان به شکل الگوهای رفتاری بروز خواهد کرد که بر طرف کردن آن‌ها به شدت دشوار خواهند بود."
این عوامل و صحبت‌ها نشان از اهمیت درجه بندی سن در سینما دارند، البته این درجه بندی باید کاربردی باشد و توسط تهیه کنندگان و والدین رعایت شوند. آموزش درست درجه بندی و اهمیت آن به والدین بخش مهم دیگری است که باعث خواهد شد تا کودکان از آسیب‌های تولیدات سینمایی به دور باشند و همچنان سینما را محلی شاد و آموزنده بدانند.
گزارش از: یزدان روحانی _ خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما