به گزارش خبرنگار ایمنا، تور وان ترکیه را از حدود یک میلیون تومان و حتی کمتر می‌توان پیدا کرد این در حالی است که تورهای چابهار کمتر از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان نیست! این وضعیت گردشگری داخلی ایران است، بازاری که گویا ترکیه‌ای‌ها بهتر می‌دانند چگونه در آن سرمایه گذاری کنند. در این فصل تورهای گردشگری وان ترکیه بسیار پرطرفدار است، سفری که با قیمت‌های مناسب، ایرانی‌ها را جذب خود می‌کند.
وان ترکیه در فاصله‌ای حدود ۱۰۰۰ کیلومتری تهران و ۱۲۰۰ کیلومتری اصفهان قرار دارد، این در حالی است که فاصله چابهار تا اصفهان ۱۵۰۰ کیلومتر و تا تهران ۱۸۰۰ کیلومتر است. این مسافت زیاد به همراه نبود زیرساخت‌های حمل و نقلی کشور باعث شده تا گردشگری جنوب کشور در مقابل گردشگری شمال غربی و کشور ترکیه کم بیاورد در نتیجه نه تنها طرفداران این سفر در نیمه شمالی کشور زیاد شدند بلکه مسافرانی از جنوب کشور و شهرهایی مانند شیراز را نیز می‌توان در این تورها دید.
در حالی که بازار تورهای وان ترکیه بسیار داغ است، به سختی می‌توان توری برای جنوب شرقی کشور و یا حتی سرزمین‌های غرب کشور یافت. در فصلی که چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور بهترین زمان سفر را پشت سر می‌گذارد، شن‌های درک با لطافت بی‌نظیر خود آرامش را به گردشگر هدیه می‌دهد، گلفشان‌های فعال سلامت گردشگر را تضمین می‌کند و گاندوهای سرباز سرحال هستند خبری از متقاضی برای تور گردشگری چابهار نیست.
لطافت شن، آرامش دریا
دلال‌ها قدرتمند در حال فعالیت هستند
مسلم بارکزئی فعال گردشگری سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار ایمنا، درباره گرانی سفر به چابهار می‌گوید: این موضوع دلایل زیادی دارد، از دلال‌های سفر گرفته تا هزینه‌های سرسام‌آور بلیط‌ها به خاطر دوری مسیر و همچنین کم شدن پرواز؛ ضمن اینکه چابهار شهر نو در گردشگری محسوب می‌شود و تنها دو سال است که رسما در لیست مناطق هدف گردشگری قرار گرفته است.
تعداد بومگردی و خانه‌های استیجاری بسیار کم و قیمت آن‌ها بسیار بالا بود، چراکه این محل‌ها را دلال‌ها و افراد خاص در اختیار داشتند. تورهای عمومی و یک روزه در چابهار وجود ندارد که این مسئله باعث افزایش قیمت سفر می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: چابهار پیش از این شهری بود که مسافر زیاد داشت، ولی به عنوان مقصدی گردشگری در میان مسئولان شناخته نمی‌شد. حتی می‌توان گفت نوروز چهار سال قبل تعداد مسافر بیشتری نسبت به نوروز گذشته در چابهار می‌آمده است، ولی این مسافران برای خرید می‌آمدند و این سفر برای آن‌ها صرفه اقتصادی داشت. بیشتر مسافران نیز هم‌استانی‌های خود ما بودند و از امکاناتی مثل خانه و هتل استفاده نمی‌کردند.
این فعال گردشگری با انتقاد از وجود دلال‌ها خاطرنشان می‌کند: به دلایل ذکر شده تعداد بومگردی و خانه‌های استیجاری بسیار کم و قیمت آن‌ها نیز بسیار بالا بوده، چرا که این محل‌ها را دلال‌ها و افراد خاص در اختیار دارند. به همین دلیل هنوز این افراد و این حس در چابهار وجود دارد به عنوان مثال قیمت خانه‌ها در ایام نوروز از شبی ۴۰۰ هزار تومان به بالا است. متاسفانه دلال‌ها هنوز قدرتمند در حال کار و فعالیت هستند.
بارکزئی دلیل دیگر گرانی سفر به سیستان و بلوچستان را عدم وجود تورهای عمومی و روزانه در چابهار می‌داند و تاکید می‌کند: حتی اگر یک نفر هم به چابهار سفر کند برای یک گشت باید یک خودرو کرایه کند که هزینه آن از ۲۵۰ تا ۴۵۰ هزار تومان است. ترانسفر فرودگاه هم دیگر مشکلی است که وجود دارد، بسیاری از راننده‌ها بی‌انصافی می‌کنند و در همان ابتدا پول زیادی از مسافر می‌گیرند. مسافر نیز به دلیل نداشتن آگاهی با آن‌ها همراه شده و حتی برای گشت‌های درون شهری و منطقه‌ای با آن‌ها همراه می‌شود.
وی بخشی از کوتاهی‌ها را متوجه مسافران می‌کند و توضیح می‌دهد: دلیل تمام این مشکلات عدم آگاهی مسافران در زمان سفر به چابهار است که باعث می‌شود همچین برخوردهایی صورت پذیرد. برای حل این مشکل نیز اپلیکیشنی تحت عنوان "سیستان و بلوچستان گردی" طراحی شده و جاذبه‌‌ها و موقعیت دقیق آن‌ها روی نقشه مشخص شده است. اقامتگاه‌های مختلف هم در این برنامه جایگذاری خواهد شد تا اطلاعات جامعی در اختیار گردشگران قرار دهد.
گردشگری باید دست مردم باشد
حضور دولت‌ها و نهادهای متولی مانند سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای توسعه و تسهیلگری و البته آموزش و برنامه‌ریزی که شاید مهم‌ترین وظیفه این نهاد باشد نیاز است. تجربه نشان داده در هر بخشی که صرفا دولت ورود پیدا کرده باعث به وجود آمدن مشکلاتی شده است، خصوصا در مناطق مرزی و آزاد که نهادهای مختلف درگیر برنامه‌ریزی هستند.
زمانی که گردشگری به دست مردم و بخش خصوصی بیفتد و به عنوان مثال مراکز بومگردی زیاد شود در آن زمان کار همه بخش‌ها روی غلطک می‌افتد. بارکزهی تصریح می کند: در حال حاضر گردشگری چابهار نیازمند احداث زیرساخت‌های مورد نیاز است، اما سازمان‌هایی مانند میراث فرهنگی کمبود بودجه دارند و نمی‌توانند در این راستا کمک کنند. در آخرین سفر علی‌اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی به چابهار سازمان منطقه آزاد موظف به ارتقای فعالیت‌های گردشگری در منطقه شد.
این فعال گردشگری با بیان این نکته که "گردشگری تا زمانی که دست مردم نباشد به همین منوال لنگان لنگان پیش می‌رود" تاکید می‌کند: زمانی که گردشگری به دست مردم و بخش خصوصی بیفتد، به عنوان مثال وقتی مراکز بومگردی زیاد شود همه بخش‌ها روی غلطک می‌افتد. در سال جاری سازمان منطقه آزاد به تمام روستاهای هدف گردشگری ۵۰ میلیون تومان برای ساخت سرویس بهداشتی کمک کرد، اما چون هزینه نگهداری از آن بر عهده این سازمان نیست، این سرویس‌ها خراب می‌شود. اگر این زیرساخت‌ها دست مردم باشد هیچگاه تخریب نمی‌شود.
وی می افزاید: دولت را در توسعه چابهار نمی‌بینم و هدف از روز اول دخیل کردن مردم در این پروسه بوده است. البته نیاز به تسهیلگری و کمک ارگان‌ها و سازمان‌ها نیز در اموری مانند معرفی و تبلیغات است. تاثیر رسانه، مردم و سازمان میراث فرهنگی در تغییر نگرش نسبت به سیستان و بلوچستان بسیار پررنگ بوده، در حال حاضر تصور همیشگی که سیستان و بلوچستان ناامن است در حال از بین رفتن است.
اول گردشگر، بعد سرمایه گذار
یکی از دلایلی که همواره به عنوان گرانی سفر یا عدم تمایل گردشگران به حضور در یک منطقه مطرح می‌شود، کمبود امکانات است. این کمبود باعث گرانی و همچنین افت کیفیت زیرساخت‌های سفر می‌شود، چابهار نیز یکی از نقاطی است که از این مشکل رنج می‌برد. البته در چند سال اخیر وضعیت زیرساختی چابهار و سیستان و بلوچستان از جمله اقامتگاه‌ها بسیار بهتر شده و روز به روز درحال پیشرفت است.
تا زمانی که تبلیغ نشود و گردشگر به شهر نیاید نیازی به احداث زیرساخت نیست، زیرساخت به تنهایی نمی‌تواند جذب گردشگر کند، در سال‌های گذشته پروژه‌های میلیاردی اجرا شد ولی متولیان آن‌ها به دلیل نبود مشتری از پس هزینه‌های نگهداری برنیامدند و اکنون تبدیل به ویرانه شده‌اند. بارکزئی با بیان این که "تا زمانی که تبلیغ نشود و گردشگر به شهر نیاید، نیازی به احداث زیرساخت نیست." می‌گوید: چابهار از ۴۰ سال پیش تغییری نکرده، نه دولت و نه مردم در این شهر تغییری ایجاد نکرده‌اند، دلیل آن هم نبود گردشگر و مسافر بوده است. با حضور گردشگران در منطقه دولت ملزم و بخش خصوصی تشویق به سرمایه گذاری و فعالیت در این حوزه می‌شود.
این فعال گردشگری می‌افزاید: اول باید تبلیغ شود و تعدادی گردشگر به منطقه سفر کنند سپس بخش خصوصی تشویق به سرمایه گذاری خواهد شد، ممکن است گردشگر در اوایل ناراضی برگردد اما در آینده و سفرهای بعدی می‌توان تاثیر آن را دید. زیرساخت به تنهایی نمی‌تواند جذب گردشگر کند، در سال‌های گذشته پروژه‌های میلیادی اجرا شد ولی متولیان آن‌ها به دلیل نبود مشتری از پس هزینه‌های نگهداری برنیامدند و اکنون تبدیل به ویرانه‌اند.
وی تاکید می‌کند: در حال حاضر سرمایه گذاران زیادی از کل ایران در چابهار می‌توان مشاهده کرد. این سرمایه گذاران در بخش‌های مختلف روستایی در حال احداث اقامتگاه و تفریحگاه هستند. تعداد هتل‌های چابهار در سال‌های آینده دوبرابر و تعداد تخت‌ها نیز ده برابر خواهد شد. دلیل تمام این اتفاقات افزایش تعداد گردشگران است.
تورلیدرها نگاهی به چابهار ندارند
اگر در لیست آژانس‌های مختلف تورهای چابهار را جستجو کنیم، می‌توان متوجه قیمت بالای این تورها در مقابل مقاصد مختلف شد. تورهای زمینی و هوایی چابهار با قیمت‌های مختلفی از ۹۰۰ هزار تا ۱ میلیون ۷۰۰ هزار تومان به چشم می‌خورد، ارقامی که با توجه به داخلی بودن سفر اصلا معقول نیست.
هیچکدام از تورلیدرها و یا آژانس‌ها نگاهی به چابهار ندارند، مردم ایران نیز علاقه مند به هزینه بیشتر یک تا دو میلیون برای سفر داخلی نیستند.
بارکزئی در این باره اظهار می‌کند: "اکنون هزینه سفر به چابهار از مبدا تهران یا اصفهان بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تمام می‌شود" درحالی که با احتساب تمام هزینه‌ها از جمله عوارض خروج از کشور و هزینه‌های ارزی سفر به مقصدی مانند وان ترکیه بازهم به صرفه‌تر درمی‌آید.
یکی از تورلیدرهای تور وان که قیمت تور خود را یک میلیون و ۵۰ هزار تومان تعیین کرده، می‌گوید "اگر خیلی خوب خرج کنی شاید دو و نیم یا سه میلیون هزینه سفرت به همراه پول تور شود."
این تورلیدر که توری را از شیراز به اصفهان و سپس آذربایجان غربی و دریاچه وان راهنمایی می‌کند دلیل برگزاری تور را استقبال بسیار خوب مردم می‌داند. او که در حال برگزاری سومین تورش به وان در تابستان سال جاری است به خبرنگار ایمنا می‌گوید که "هیچکدام از تورلیدرها و یا آژانس‌ها نگاهی به چابهار ندارند، مردم ایران نیز علاقه مند به هزینه بیشتر یک تا دو میلیون برای سفر داخلی نیستند. "
چه اتفاقی افتاده که از شهرهای جنوبی و مرکزی مثل شیراز و اصفهان مسافرانی هستند که حاضرند بیش از هزار کیلومتر را با اتوبوس طی کنند و زحمت عبور از مرز و اخذ گذرنامه را به جان بخرند، اما نگاهی به سرزمین‌های نزدیک خود نداشته باشند. البته که نمی‌توان کسی را در این رابطه سرزنش کرد، اما در کنار برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری کلان باید آموزش‌های لازم را به گردشگران داخلی برای تغییر نگرش داد.
گردشگری اولویت دهم هم نیست
نوسانات ارزی و گرانی دلار اگرچه تمام بخش‌های اقتصادی کشور را با بحران‌های شدیدی روبرو کرد، اما فرصتی طلایی پیش روی گردشگری کشور قرار داد. فرصتی برای جذب بیشتر گردشگران خارجی و وارد کردن بیشتر ارز توسط این گردشگران و همچنین فرصتی برای توسعه گردشگری داخلی. متاسفانه به جای استفاده از این فرصت و ترغیب ایرانی‌ها به سفر خارجی کشور همسایه با مقصدی جدید گردشگران ایرانی که دیگر توان سفر به آنتالیا و استانبول را نداشتند به وان کشاند.
ایران نیز می‌تواند از ظرفیت کشورهای همسایه خود به خوبی استفاده کند. بارکزهی در جریان گفتگو از پیشنهادی جالب پرده برمی‌دارد و توضیح می‌دهد: بارها پیشنهاد ایجاد یک خط پروازی از کابل به چابهار را به استاندار سیستان و بلوچستان و رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور دادم. افغانستان هیچ دریایی ندارد و افغان‌ها شیفته دریا هستند. تنها با راه‌اندازی یک خط پروازی مستقیم می‌توان افغان‌هایی که اکنون توانمند شدند را جذب کرد.
قلعه‌ای از خون و ترس
سرگردان در شش ضلعی های بلورین طبیعت
وی با بیان این نکته که "گردشگری اولویت مسئولان کشور نیست" خاطرنشان می‌کند: همواره در سطوح مختلف از رئیس جمهور تا معاونان و استانداران و حتی فرمانداران بحث گردشگری مطرح بوده است، حتی بارها دیده شده ریاست جمهوری یا اعضا هیئت دولت دستورهایی در راستای توسعه صنعت گردشگری بدهند. اما در واقعیت گردشگری اولویت دهم کشور هم نیست و تا زمانی که به صورت واقعی به عنوان یک اولویت مطرح نشود نمی‌توان امیدوار بود.
گردشگری همواره پشت سر اولویت‌های دیگر کشور همچون نفت و صنایع دفاعی قرار گرفته است، سومین صنعت بزرگ دنیا که بیشترین تاثیر را در تولید ناخالص داخلی دارد همواره در کشور مغفول مانده است. شاید به همین دلیل باشد که نفتکش توقیف شده ایران باعث واکنش‌های مختلف و تلاش‌های مختلف برای آزادسازی می‌شود، اما فکری به حال گردشگر ایرانی که سرمایه‌اش را در کشوری دیگری خرج سفر می‌کند، نمی‌شود.
گزارش از: یزدان روحانی_ خبرنگار فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما