به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان گلپایگان، توسعه دانش و دستیابی به فن‌آوری‌های نوین مرهون زحمات دانشمندان و متفکرانی در گذشته است که حاصل کوشش‌های علمی خود را در قالب کتب و مقالات گوناگون ثبت کرده‌اند تا مطالعه آثار آنان راهی فراروی دانشمندان متأخر قرار دهد. نهضت علمی عالمان و فرهیختگان در گذر زمان بر محور کتاب و نگارش دنبال شده است.
یکی از موضوعات مهم کتب و مقالات تحقیقی، روایت رویدادهای تاریخی و بررسی یادمان‌های باستانی است. در گلپایگان سنگ‌نگاره‌هایی از عهد باستان برجا مانده که تاکنون نظر محققان و مورخانی را به خود جلب کرده، اما کمتر اثر تحلیلی و تحقیقی جامعی در این زمینه منتشر شده است. یکی از تألیفات منتشر شده در این زمینه، کتاب "سنگ نگاره‌های گلپایگان، گذرگاه تاریخ" است که به قلم "محسن جمالی" نوشته شده است. برای آشنایی بیشتر با این اثر تألیفی با نویسنده آن گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
چند سال است که نویسندگی می‌کنید؟
۱۲ سال است که در کار پژوهش هستم و ۱۰ سال است که نویسندگی می‌کنم.
چند اثر از شما چاپ شده یا در دست انتشار است؟
در حوزه سنگ نگاره‌های ایران چند کار دیگر در دست چاپ دارم. مقالاتی هم در این زمینه در مجلات معتبر از من چاپ شده و به جر این آثار تحقیقی من در زمینه فنجان نماها در مجله نجوم و چند نشریه دانشگاهی منتشر شده است.
چاپ اول و دوم کتاب سنگ نگاره‌های ایران با زیر عنوان "سنگ نگاره‌های گلپایگان، گذرگاه تاریخ" در مجموع در شمارگان دو هزار نسخه و ۴۳۰ صفحه در قطع رحلی توسط انتشارات ائمه در سال ۱۳۹۴ منتشر شده است و سال ۱۳۹۷ هم این کتاب به چاپ دوم رسید.
درباره محتوای کتاب "سنگ‌نگاره‌های گلپایگان، گذرگاه تاریخ" توضیح دهید.
جلد (۱) کتاب "سنگ‌نگاره‌های گلپایگان، گذرگاه تاریخ" به بررسی سنگ‌نگاره‌های شهرستان گلپایگان با تکیه بر مطالعات میدانی گسترده، مطالعات کتابخانه‌ای و شیوه تطبیقی و مقایسه‌ای می‌پردازد.
این کتاب حاصل هشت سال پژوهش میدانی و کتابخانه‌ای گسترده و مستندنگاری خودم است که در آن به معرفی آثار شناسایی شده در مورد سنگ‌نگاره‌های گلپایگان در ۳۱ منطقه و بیش از ۳۶ هزار سنگ‌نگاره تاریخی کشف شده پرداخته و یافته‌های جدید باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، تاریخ هنر، خط و صنعت پرداخته شده است.
مهمترین وجه تمایز این کتاب با دیگر آثار تألیفی در این زمینه چیست؟
در این کتاب افزون بر معرفی آثار شناسایی شده و تحلیل محتوای آن‌ها به صورت مختصر به تطبیق آن‌ها با سایر نمونه‌های موجود در ایران و جهان پرداخته است. کتاب از شش بخش تشکیل شده که بخش نخست به ارائه تعریفی از سنگ‌نگاره یا هنر صخره‌ای اختصاص یافته و در بخش دوم چرایی ایجاد چنین نقوشی بررسی شده است و مناطق پژوهش شده در گلپایگان معرفی می‌شود و بخش سوم به شیوه‌های کنده‌کاری روی صخره‌ها و شاخصه‌های بررسی دوره‌های تاریخی اختصاص یافته است.
بخش چهارم در قالب شش زیربخش درباره "انگیز هنرنمایی بر روی سنگ»، «سیر طبیعت‌گرایی به اسلوب هندسی"، "تناسب ابعادی نقوش"، "شیوه نمایش شاخ‌های حیوانات"، "شیوه‌های گوناگون نمایش نگاره حیوانات" و "داستان رام کردن حیوانات در زندگی پیش از تاریخ" تحقیق و بررسی‌های متعددی انجام شده است.
یکی از مهمترین بخش‌های کتاب، موضوعات مطرح شده درباره نگاره‌ها و هشت زیر بخش با عناوین "نقش حالات مختلف نمایش بدن انسان بر روی سنگ‌نگاره‌ها"، "نگاره‌هایی با موضوع حیوانات"، "نقوش گیاهی بر روی سنگ‌نگاره‌ها"، "نمادها"، "پوشاک و کلاه در نمونه‌های انسانی"، "ابزارهای استفاده شده در نگاره‌ها"، "خط، سیر دگرگونی و شکوفایی" و "تصاویر جالب و کمیاب بر روی سنگ‌نگاره‌ها" است.
تصاویر سنگ‌نگاره‌ها در بخش ششم کتاب آمده است که همگی عکاسی خودم است. از میان ده‌ها هزار بوم سنگی شامل نقوش صخره‌ای، ۷۷۰ نمونه عکس رنگی در این کتاب به همراه تحلیل محتوا به نمایش گذاشته شده که با ارجاع دقیق به متن اصلی کتاب همراه است.
این کتاب به عنوان یک کتاب مرجع و منبع در مخزن بیش از ۵۰۰ کتابخانه مهم کشور وجود دارد. بسیاری از پژوهش‌های صورت گرفته برای این کتاب برای نخستین بار در کشور صورت می‌گرفت.
آیا در این کتاب به یافته‌های تاریخ ایران به‌جز آنچه در گلپایگان موجود است نیز پرداخته شده است؟
از مهمترین دستاوردهای این پژوهش معرفی نشانه‌های مربوط به ارابه در ایران باستان، آغاز کشاورزی و نقوش گاوآهن و آراتروم، پوشاک مردم این سرزمین، ابزارهای شکار و جنگ در هزاره‌های کهن، نشانه‌های زیست حیوانات منقرض‌شده و باورهای مردمی در مورد آن‌ها، بررسی نمادهای کهن و کشف خطوط هندسی جدید است که بعضی از آن‌ها با خطوط هندسی کتیبه‌های جیرفت و خطوط هندسی ایلامی و بعضی از این علائم و نمادها با خطوط باستانی خارج از مرزهای ایران قابل‌تطبیق هستند.
کشف بیش از ۱۰ مورد کتیبه به‌خط پهلوی ساسانی از نقاط قوت این پژوهش است. نخستین نشانه‌های استفاده بشر از علم نجوم و آداب و رسوم انسان‌های پیش از تاریخ در قالب فنجان‌نماها از جمله داده‌های تازه عرضه شده در این کتاب است.
گنجاندن بیش از چهارصد طرح گرافیکی از این نقوش در کتاب بر غنای این اثر پژوهشی افزوده است. در پایان کتاب نیز فهرستی از ۱۳۰ منبع علمی به زبان فارسی و لاتین آمده که برای تدوین این کار پژوهشی از آن‌ها کمک گرفته شده است.
با چه مشکلاتی در نگارش این کتاب مواجه بودید؟
هزینه تحقیقات میدانی و چاپ کتاب نفیس بسیار بالاست و از عهده نویسنده خارج است. باید نهادهای ذی‌ربط در این زمینه حمایت کنند.
آیا از شما حمایت شد؟
به جز حمایت معنوی چند اداره، کمک خاصی به من نشد. "کتاب سنگ نگاره‌ها، در گذرگاه تاریخ" در سال ۱۳۹۴ پس از داوری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب شایسته تقدیر قرار گرفت و در سال ۱۳۹۶ توسط استاندار وقت استان اصفهان مورد تقدیر قرار گرفت. در سال ۱۳۹۷ هم فرماندار گلپایگان از این اثر تقدیر کرد. البته مجموعه پژوهش‌های صورت گرفته در این کتاب در جشنواره‌های مختلف پژوهشی نیز حائز رتبه‌های برتر شده است.
نویسندگان گلپایگان با چه مشکلاتی روبه رو هستند؟
باید مرکزی برای نویسندگان گلپایگانی و افرادی که به نویسندگی علاقه دارند ایجاد شود تا ضمن تبادل تجربیات به علاقمندان آموزش داده شود. جایگاه نویسندگان در گلپایگان چندان بالا نیست و به پاس تلاش‌ها و خدمات فرهنگی و علمی و پژوهشی که به این شهرستان داشته‌اند از آن‌ها تقدیر شایسته‌ای نمی‌شود و از تجربیات و دانش آن‌ها در حل مسائل جاری شهرستان استفاه چندانی نمی‌شود.
در شهرستان گلپایگان با وجود جوانان نخبه زمینه مساعدی برای پرورش نویسندگان و پژوهشگران وجود دارد، اما بسیاری از آن‌ها به دلیل وجود مشکلات فراوان کار پژوهشی خود را نیمه‌تمام رها می‌کنند.
در طرح‌ها و پروژه‌ها از دستاوردهای پژوهشگران و نویسندگان شهرستان استفاده نمی‌شود و جوانان مستعد و توانمند گلپایگانی از آموزش‌های حرفه‌ای نویسندگی محروم هستند.
نظر شما