به گزارش خبرنگار ایمنا، بهزیستی یکی از سازمان‌های دولتی است که با هدف ایجاد شرایط برای زندگی بهتر اقشار مختلف و به ویژه آسیب پذیر جامعه بنا نهاده شده است، سازمانی که از زمان تاسیس تاکنون با افزایش هشت برابری مسئولیت‌هایش رو به رو است، مسئولیت‌هایی که هر روز اضافه می‌شود و توان بهزستی برای تحقق آن روز به روز تحلیل می‌رود. سازمان بهزیستی در ایران امروز ۳۹ ساله شده است و بر اساس اعلام وزارت ورزش و جوانان که سن جوانی را در آخرین برآوردها ۱۹ تا ۳۵ سال اعلام کرده این نهاد پا به میانسالی گذاشته است، اما حال این سازمان علی رغم گذر سال‌ها از فعالیتش هنوز خوب نیست، هنوز راه زیادی را باید طی کند تا بتواند سرپا بایستد و این در حالی است که کمبود منابع مالی، نبود نیروی انسانی لازم و نبود پایه‌های علمی در این سازمان آن را رو به ناکارآمدی می‌کشاند.
کمبود منابع مالی بزرگترین مشکل بهزیستی است
مرضیه فرشاد، مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص وضعیت این سازمان، اظهار کرد: تکالیف بهزیستی زیاد است و این تکالیف ازنظر کیفی به نسبت زمان شروع فعالیت آن در سال ۵۸ حدود هشت برابر شده است، از نظر کمی هم متناسب با افزایش جمعیت مخاطبان آن اضافه شده است.
وی با بیان اینکه هر حوزه‌ای که بلاتکلیف می‌شود سر از بهزیستی درمی‌آورد، افزود: اعتقاد داریم برخی وظایف در حیطه فعالیت‌های بهزیستی تعریف نمی‌شود، اما به ناچار به بهزیستی سپرده می‌شود و اینها در صورتی مقدور است که بتوان از بخش غیردولتی خرید خدمت کرد که آنهم نیاز به منابع دارد. عدم تأمین منابع اولین مشکل بهزیستی است و در غیر این صورت باید نسبت به کم کردن خدمات و وظایف مورد انتظار از بهزیستی توجه کرد.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در خصوص برخی تکالیف تحمیل شده به بهزیستی تصریح کرد: ساماندهی معتادان وظیفه بهزیستی نیست، بهزیستی یکی از اعضای شورای هماهنگی است و دبیر کمیته پیشگیری شواری هماهنگی اعتیاد است و وظایف دبیرخانه‌ای خود را پیگیری می‌کند، وظیفه درمان معتادان با کمیته درمان است که متولی آن دانشگاه علوم پزشکی است.
وی با تاکید بر اینکه کمپ‌های ترک اعتیاد به منظور کاهش آسیب فعال می‌شود، افزود: قسمتی از درمان کمپ‌ها در حوزه وظایف بهزیستی بوده و اثرگذاری درمانی کمپ‌ها در حد پایینی است چرا که تنها وظیفه کاهش آسیب را انجام می‌دهند و انتظار درمان داشتن از کمپ انتظار اشتباهی است، در صورتی این انتظار برآورده می‌شود که مددجو به کمپ تحمیل نشود.
بهزیستی وظیفه ساماندهی کارتن‌خواب‌ها را ندارد
فرشاد با بیان اینکه کمپ‌ها دارای پروتکل هستند، اظهار کرد: از کمپ صرفا اثر کاهش آسیب می‌خواهیم و با ورود مددجویان غیرمعرف به کمپ تنها انتظار کاهش آسیب می‌رود که این نقش را خیلی خوب اجرا می‌کند، اما در مورد نقش درمانی فرصت انجام آن را نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه بهزیستی عضوی از شورای هماهنگی رفاه است، افزود: فعالیت‌های پیشگیری دستگاه‌ها در سال‌های گذشته افزایش یافته است. ممکن است انتقاد کرد که این نقش پیشگیرانه موثر و کافی نیست که این امر نیازمند آسیب‌شناسی است.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان با بیان مشخص شدن تکالیف دستگاه‌ها در سند جامع پیشگیری از اعتیاد گفت: در مورد کارتن‌خواب‌ها بهزیستی وظیفه دولتی ندارد و به دلیل آنکه اقدامات این حوزه را به طور مکرر انجام دادیم به اشتباه برایمان وظیفه مستتر شده است، در حیطه متکدیان هم اصلا تکلیف‌مان کمک به وزارت کشور است و تاکنون تلاش کردیم بر اساس آنچه که وزارت کشور تکلیف کند کمکشان کنیم.
وی در خصوص وضعیت اورژانس اجتماعی و عملکرد آن گفت: ظرف ۱۰ سال گذشته در استان ۱۲ مرکز اورژانس راه اندازی شده است، از دو سال گذشته نیز پنج مرکز اورژانس اجتماعی در استان اضافه شده و در مجموع در سطح استان اصفلهان ۱۷ مرکز اورژانس اجتماعی فعال است؛ این رشد به نظرمن نسبت به رشد سایر سپتینگ‌های پیشگیری و مداخله در آسیب‌ها قابل قبول است.
باید از مردم بپرسید آیا بهزیستی موفق بوده است؟
فرشاد در خصوص دوره‌های آموزشی مختص نیروی انسانی بهزیستی، اظهار کرد: سیستم آموزشی نیروها و کارشناسان بهزیستی استان جزء فعال‌ترین بخش‌هاست به طوری که هزینه بسیاری بابت آموزش‌ها می‌شود.
وی با انتقاد از بالا بودن سرفصل برنامه‌های بهزیستی تصریح کرد: طبیعی است وقتی سرفصل‌ها زیاد است مدام باید به هر کارشناسی یک آموزش بدهیم که اگر سرفصل‌ها کم باشد هرکارشناس دو بار آموزش می‌گیرد.
مدیرکل بهزیستی استان اصفهان در خصوص انجام غربالگری‌ها در بهزیستی گفت: غربالگری بینایی، شنوایی، بیماری‌های ژنتیک را بهزیستی انجام می‌دهد، غربالگری بینایی حدود ۱۵ سال است در مهرماه هر سال انجام می‌شود که محدوده زمانی از آبانماه بوده و تا دی ماه ادامه دارد، همچنین غربالگری شنوایی هم با تولد نوزادان انجام می‌شود.
وی در خصوص وضعیت مناسب‌سازی معابر اظهار کرد: دبیرخانه مناسب سازی استان اصفهان جزء رتبه‌های برتر کشور است که در مرکز استان بیش از ۸۰ درصد معابر در دوسال گذشته مناسب‌سازی شده است.
فرشاد با تاکید بر همکاری خوب شهرداری اصفهان در موضوع مناسب‌سازی معابر گفت: بیشتر مشکلات در این بخش با پیمانکاران بخش خصوصی است که در این زمینه هم معاون استاندار وارد عمل شدند و لازم شد دستگاه‌های مسئول به این نکات توجه کنند.
وی با بیان اینکه بهزیستی تا به حال تمام تلاش خودش را برای تغییر و کاهش آلام جامعه داشته است، افزود: اینکه توانسته یا نتوانسته وظیفه خود را به خوبی انجام دهد یا نه را باید از مردم پرسید چرا که این دستگاه به دلیل تعدد تکالیف خود شاید نتوانسته تا حد ایده‌ال انجام وظیفه کند اما تلاش کردیم وظیفه کیفی را حفظ کنیم.
بهزیستی هنوز نتوانسته مأموریت‌های خود را به خوبی پوشش دهد
در ادامه کوروش محمدی رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص موفق بودن یا نبودن بهزیستی در انجام تکالیف خود اظهار کرد: ۳۹ سال پیش که بنای بهزیستی نهاده شد اهدافی برای این دستگاه تعریف شد مبتنی بر ایجاد رفاه و زندگی بهتر برای همه شهروندان و رفع معایب زندگی انسان‌ها و در کل بهزیستی برای رفع برای معایب و کمبودهای جامعه ایجاد شد.
وی با بیان اینکه بنای این سازمان از ابتدا به درستی پایه‌گذاری نشده است، افزود: به همین دلیل هنوز هم این دستگاه نتوانسته حوزه مأموریتی خود را به درستی پوشش دهد و یا اگر پوشش می‌دهد پوشش آن ناکارآمد است و به دلایل مختلفی به اهداف خود به طور کامل نرسیده است.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران در خصوص دلایل ناکامی این دستگاه اظهار کرد: یکی از دلایلی که این سازمان نتوانست به اهداف سازمانی خود و مأموریت‌های تهیه شده در منشور بهزیستی کشور دست پیدا کند این بود که از ابتدا یک نگاه سطحی و هیجانی به سازمان بهزستی داشته شده و مبنای شکل‌گیری آن الگویی از یک موجود ناقص‌الخلقه بود.
وی با تاکید بر اینکه بهزیستی مانند یک معلول در سیستم دولتی و اداری کشور است، تصریح کرد: مأموریت‌های خوب و وسیعی برای آن تعیین شده که با همه آنها موافق هستیم و معتقدیم این حوزه‌های تعیین شده باید در اختیار بهزیستی باشد اما در هیچ یک از حوزه‌ها نتوانست ساختار قدرتمندی پیاده کند و همین امر باعث شد که دستگاه‌های موازی به مسائل مختلف حوزه بهزیستی ورود کنند و این خود عامل بی‌نظمی در رسیدگی به موضوعات را ایجاد کرده است.
نیازمند لایحه‌ای برای رفع ساختارهای معیوب بهزیستی هستیم
محمدی با بیان اینکه برای موضوعاتی چون اعتیاد، توانبخشی، امداد و آسیب‌های اجتماعی چندین دستگاه ورود کرده‌اند، افزود: نوع ساختار و مأموریت‌های این سازمان به نوعی است که باوری پشت این مأموریت‌ها نبوده و تنها سازمانی عریض و طویل ایجاد شده و انرژی بسیاری از این جامعه صرف شکل‌گیری آن شد، اما هنوز در انجام وظایف خود ناکارآمد است.
وی در تشریح این موضوع گفت: در بحث کودکان کار ۱۶ دستگاه درگیرند در بخش زنان سرپرست خانوار و اعتیاد و کارتن‌خوابی هم همین‌طور و اگر خیریه‌ها و خیران در کنار بهزیستی نباشند اتفاقات ناگواری در جامعه رقم می‌خورد.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران با تاکید بر لزوم ایجاد تحول عظیم و ساختاری در بهزیستی، اظهار کرد: باید در سطح قانونگذاری کشور، بهزیستی بر روی اهداف خود متمرکز شود و اعتبارات لازم در اختیارش قرار گیرد.
وی با انتقاد از رسیدگی ضعیف به وضع معلولان و سالمندان تصریح کرد: در همه جای دنیا برای معلولان پرستار و کلینیک تعریف می‌شود و اصلا خانواده‌ها درگیروضعیت معلولان و توانبخشی آنها نیستند و این وظیفه دولت‌های آنهاست ولی ما در اینجا تنها با یک مستمری ناچیز از آنها حمایت می‌کنیم از این جهت لازم است لایحه ارتقای سازمان بهزیستی و تغییر ساختارهای این سازمان به سمت اقتدار و کارآمدی تهیه بشود.
محمدی با اشاره به لزوم فعالیت همه دستگاه‌های موازی زیر نظر بهزیستی خاطرنشان کرد: اینکه بهزیستی به عنوان یک دستگاه موازی در کنار سایردستگاه‌ها انجام وظیفه کند، نقش عملکردی سازمان را زیر سئوال برده و به همین دلیل پیشنهاد می‌شود لایحه‌ای برای ارتقا و رفع ساختارهای معیوب این سازمان تدوین شود.
بهزیستی در ترویج نگرش بهتر زیستن ناکام مانده است
همچنین سمیه یخچالی، مدیرعامل جمعیت حمایت از حقوق کودکان مهر زنده‌رود در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص عملکرد بهزیستی، اظهار کرد: بهزیستی همانطور که از نامش پیداست باید نگرش بهتر زیستن را در جامعه ترویج کند اما به دو دلیل در این مسئولیت خود ناکام مانده است.
وی در تشریح دلایل این ناکامی افزود: بالا بودن حوزه وظایفی این دستگاه از سطح کارآمدی این دستگاه کاسته است برای مثال حوزه کودکان و مهدهای کودک یا پیش‌دبستانی‌ها بهتر است به آموزش و پرورش سپرده شود.
مدیرعامل جمعیت مهر زنده‌رود با بیان اینکه برخی مسئولیت‌های واگذار شده به این دستگاه چندان مربوط به بهزیستی نیست، تصریح کرد: متاسفانه این دستگاه به دلیل تعدد وظایف خود برخی از مسئولیت‌هایی را هم قبول کرده که از انجام خوب این وظایف ناتوان است.
وی در خصوص دومین دلیل ناتوانی بهزیستی در انجام وظایف خود گفت: این دستگاه منابع مالی بسیار محدودی دارد در عین حال دارای گروه‌های هدف متعدد مانند کودکان، سالمندان، زنان، معلولان، کودکان کار و غیره است و به طور کلی از کودکی تا سالمندی را در بر می‌گیرد.
یخچالی با تاکید بر اینکه بهزیستی در انجام وظایف خود موفق نبوده یا اگر هم موفق بوده در هر حوزه‌ای این موفقیت کامل نبوده است، افزود: در چند سال اخیر قوانین معلولان را داشتیم که واگذاری مسکن به معلولان چندان موفق نبوده، حتی زمانی که قوانینی تصویب می‌شود به دلیل کمبود منابع مالی عملا طرح‌ها عقیم می‌ماند.
وی در خصوص کیفیت انجمن‌های خیریه تحت نظارت خود گفت: بهتر است بهزیستی به کیفیت و قابلیت علمی این انجمن‌های خیریه توجه کند چرا که همیاران بازوی قدرتمندی هستند که می‌توانند کارهای خوبی انجام دهند اما بنیه اجرایی و مالی این انجمن‌ها ضعیف است و بهتر است بهزیستی به این انجمن‌ها توجه بیشتری داشته باشد.
مدیر جمعیت حمایت از حقوق کودکان مهر زنده‌رود با تاکید بر اینکه بهزیستی یک نهاد مظلوم است، تصریح کرد: گویا این نهاد هیچ علاقه‌ای به درآمدن از مظلومیت و پیشرفت ندارد و پکیج‌های علمی تاریخ گذشته یا دستورالعمل‌های نه چندان ارزشمند آن سعی بر تغییر ندارد اگر چه نسبت به گذشته این دستگاه تغییرات روبه جلویی داشته اما در تدوین محتوا بهزیستی خوب عمل نمی‌کند و مطالب و سرفصل‌ها ابتدایی است و مانند دیگر نهادها منابع بسیاری هدر می‌هند که نتیجه با آن هزینه برابری نمی‌کند.
وی با تاکید بر اینکه تهیه محتوای علمی یکی از ضعف‌های بهزیستی است، اظهار کرد: ضعف بنیه علمی و اجرایی سمن‌های تحت نظارت بهزیستی هم مشهود است، اما به نظر می‌رسد این دستگاه ساز و کار اجرایی انعطاف‌ناپذیری دارد برای مثال در سیستم شبه‌خانواده شرایط سختی برای فرزندخواندگی دارند و هیچ انعطافی در این سیستم وجود ندارد و به نظر ترسیم ساز و کارهای انعطاف‌پذیر راه نجاتی برای بهزیستی باشد.
یخچالی تصریح کرد: سرزندگی در بهزیستی کم است، اگرچه باید نگرش بهتر زیستن را ترویج کند اما عملا خود این نهاد بی‌جان است و برای زنده ماندن خود در حال تلاش است.
وی با بیان اینکه تنها منابع مالی برای موفقیت یک دستگاه کافی نیست، افزود: تنها داشتن اعتبار و بودجه نمی‌تواند سطح عملکردی را بالا ببرد در حالی که سازوکارهای اجرایی انعطاف‌پذیر می‌تواند اهمیت بیشتری داشته باشند و با این کار مشارکت مردم را بیشتر جلب کنند.
این فعال حقوق کودکان اظهار کرد: بهزیستی سمن‌های خود را بارور نمی‌کند وسطح علمی آنها را بالا نمی‌برد، به سمن‌های علمی و تخصصی که به سمت بهزیستی می‌روند اهمیتی نمی‌دهد و تنها یک مجوز همیار به آنها می‌دهد و مدام به دنبال خیران است در حالی که خیر دارای منابع مالی بدون نیروی انسانی علمی و تخصصی مشکلی را حل نمی‌کند.
تامین منابع مالی حلال همه مشکلات نیست
وی با تاکید بر اینکه پول و منابع مالی مشکل سمن‌ها را حل نمی‌کند، خاطرنشان کرد: بسیار دیده‌ایم برخی افراد پول دارند اما به دلیل نداشتن تخصص و سواد لازم در آن حوزه قدرت سازماندهی این منابع مالی را ندارد، بنابراین تاکید بر قدرت و بنیه علمی برای سمن‌ها و انجمن‌های بهزیستی لازم است.
یخچالی آموزش برای کارشناسان بهزیستی را ضروری دانست و گفت: طرح‌هایی چون "مانا" یا طرح "ماد" که طرح‌های بسیار خوبی هستند اما کارشناسان علمی خوبی برای اجرای آن در فرهنگسراها نفرستادند چرا که آموزش کوتاه مدت چند روزه برای تسهیل‌گران بسیار کم است که لازم است بر تربیت مربی و تسهیل‌گر سرمایه‌گذاری بسیاری داشته باشند چرا که دوره‌های آموزشی بهزیستی برای نیروهای خود اگرچه زیاد است اما کیفیت علمی این دوره‌ها بسیار مهمتر است.
نظر شما