به گزارش خبرنگار ایمنا، توقیف غیر قانونی نفت کش ایرانی "گریس" در سیزدهم تیرماه، از سوی نیروی دریایی دولت بریتانیا در تنگه جبل الطارق، بر مناقشه های دولت انگلیس و اسپانیا، گره کور دیگری زد که امکان دیپلماتیک برای حل شدن این موضوع را سخت تر کرده است، ابر نفت کش ایرانی "گریس" با پرچم پاناما در آب های جبل الطارق در جنوب اسپانیا حامل دو میلیون بشکه نفت ایران بوده که به گفته جوزپ بورل، سرپرست وزرات خارجه اسپانیا، این دزدی دریایی به درخواست آمریکا، از سوی بریتانیا به بهانه دور زدن تحریم ها انجام شد که مقصد نهایی این ابر نفت کش سوریه و برای دور زدن تحریم های اعمالی علیه این کشور است.
وزیر امورخارجه ایران در برابر این دزدی آشکار دریایی در توییت خود نوشت: «ایران نه عضو اتحادیه اروپا و نه مشمول هیچ گونه تحریم نفتی اروپاست، توقیف غیر قانونی نفتکش حامل نفت ایران توسط بریتانیا به نیابت از "تیم ب"دزدی دریایی آشکار و یک بدعت خطرناک است که باید به آن پایان داده شود»؛ در همین راستا در گفت‌وگویی تحلیلی با مهدی مطهرنیا، از نظریه پردازان و کارشناسان مسائل سیاسی و روابط بین الملل، نظر وی را در مورد توقیف ابر نفت کش ایرانی "گریس" جویا شدیم که در ادامه می خوانید:
توقیف غیر قانونی نفت کش ایرانی در تنگه جبل الطارق توسط نیروی دریایی بریتانیا دارای چه پیامدی است؟
نظام بین الملل، یک نظام اید ئولوژیک نیست، بلکه یک نظام منفعت محور و متوجه داشتن قدرت برای رسیدن به منافع خود در بخش های گوناگون و درارتباط با سایر کشورهاست؛ هم اکنون یکی از اصولی که کشورهای گوناگون بدان پایبندی دارند، این است که نه دوست، نه دشمن و نه حتی منافع دائم وجود ندارد؛ بلکه در دنیای چند بعدی و پیچیده کنونی امروز، اهداف به سرعت تغییر کرده و براساس تغییر و تحول سریع اهداف، ارتباطات نیز تغییر می کند؛
در بین کشورهای اروپایی، انگلیس از سایر کشورها به نظام جمهوری اسلامی ایران نزدیک‌تر بود، ولی اکنون برای تامین منافعش مسیر دیگری را طی کرد و از ایالت متحده آمریکا دستور گرفت تا در تنگه جبل الطارق و آب های اسپانیا کشتی ایرانی را توقیف کند و از دادگاه بریتانیا هم حکم توقیف مجدد آن را برای چند هفته بگیرد، پس بهتر است گفته شود که حق ایران نسبت به آنچه که پیش آمده فقط از نظر معنایی موجودیت دارد، چرا که حق سایر کشورها در نزد کشورهای قدرتمند، یک مفهوم سیال حاکم در روابط بین الملل است که بدان توجهی نمی شود و این پیام خطرناک را به جهان مخابره می کند که سایر کشورها برای اهداف کشورهای بزرگ قربانی می‌شوند.حق ایران نسبت به آنچه که پیش آمده فقط از نظر معنایی موجودیت دارد، چرا که حق سایر کشورها در نزد کشورهای قدرتمند، یک مفهوم سیال حاکم در روابط بین الملل است که بدان توجهی نمی شود و این پیام خطرناک را به جهان مخابره می کند که سایر کشورها برای اهداف کشورهای بزرگ قربانی می‌شوند.
همگرایی آمریکا با کشورهای اروپایی و منطقه را چگونه ارزیابی می کنید؟
همگرایی آمریکا با کشورهای اروپایی و سایر هم پیمانان منطقه‌ای خود در خلیج فارس، با مواضع ضد ایرانی آنها کاملا هم جهت است تا نسبت به جهت گیری های ایران در مسائل منطقه ای و فرا منطقه ای و تحرکات ایران واکنش نشان دهند، در اتحادیه اروپایی نیز انگلیس و فرانسه بیش از سایر کشورها در کنار آمریکا ایستاده اند و ضد منافع ایران با آمریکا همکاری دارند، علاوه بر این در منطقه هم کشورهای عربی به ویژه عربستان، امارات و اسرائیل با مواضع آمریکا ضد ایران همسویی کاملی دارند.
گاهی با توجه به تغییراتی که از طرف اتحادیه اروپا مثبت به نظر می‌رسد، اما در عمل از این اتحادیه سینگنال های متفاوتی دیده می شود که با توجه به عملکرد ترامپ، آمریکا توانسته با پرونده های تو در تو و روی هم انباشته شده و پیچیده بر ضد ایران از ماجراهای بندر فجیره، حمله به لوله های نفتی آرامکو در منطقه سبز عراق، ورود ایران به جنگ نفتکش‌ها و زدن پهپاد آمریکایی، این موارد را روبروی هم پیمانان اروپایی خود قرار بدهد تا زمینه ساز عملیات رسانه‌ای همراه با جنگ روانی علیه جمهوری اسلامی ایران در جهت همگرایی بیشتر کشورهای اروپایی با آمریکا در محدود سازی قدرت ایران شود؛ از طرفی جمهوری اسلامی ایران هم به صورت پلکانی درحال خروج از برجام است و این مهم می تواند تا حد بسیار زیادی زمینه ساز همگرایی اروپا ضد ایران شود، با توجه به تحولات اخیر و افزایش حضور نیروهای نظامی آمریکا در منطقه، و در زمینه دیپلماسی هم با فعالیت سیاسی بریان هوک، پمپئو و جان بولتون در اروپا، آسیا و منطقه خلیج فارس، زمینه ایجاد همگرایی هرچه بیشتر دولت ها را علیه ایران فراهم کرده است تا این فعالیت‌های همسو و هم گرایانه، با مواضع آمریکا در جهت گیری ضد ایران در ماه های گذشته افزایش بیشتری یابد.
ایران برای آزاد سازی نفتکش خود چه اقداماتی را باید انجام دهد؟
آزاد سازی نفت کش ایرانی باید از طریق حقوقی و با کمک گرفتن از دیپلماسی میان ایران و انگلستان حل شود، اما این نفت کش ایرانی با پرچم پاناما حرکت می کرد و متاسفانه اخیرا پانامایی‌ها نیز مسئولیت حقوقی خود را در ارتباط با این کشتی نقض کرده‌اند، پاناما گفته است که حدود یک هفته این نفتکش از نظر حقوقی تحت اختیار پاناما نبوده و استفاده از پرچم پاناما در این نفتکش باتوجه به این بیان پانامایی‌ها برخورد حقوقی را مشکل‌تر می‌کند، چرا که اگر قراردادی هم بین ایران و پاناما وجود داشته است، با موضع گیری آشکار پانامایی‌ها کار بسیار سخت می شود؛ ولی ایران باید از مراجع حقوقی استفاده و با دیپلماسی موضوع را حل کند. در ایران بعضی از عناصر سیاسی معتقد به برخورد و اصل واکنش متقابل در برابر انگلستان و در اختیار گرفتن کشتی انگلیسی در خلیج فارس هستند، اما چرا پاناما باید اعلام کند که نفتکش ایرانی در حدود یک هفته از لحاظ قانونی در اختیار این دولت نبوده؟ این بیشتر به جهت همکاری این کشورها و چراغ سبز به همدیگر نشان دادن در جهت توقیف نفتکش ایرانی بوده است.
حرکت این نفتکش آیا در جهت دور زدن تحریم‌ها بوده است؟
طبق گفته وزیرامور خارجه، امروز ایران دکترای دور زدن تحریم ها را دارد، اخبار آشکار نشان می دهد که ایران در عمل به دنبال دور زدن تحریم هاست و ایران این را حق خود می داند و می خواهد از این حقی که برای خودش قائل است استفاده کند، متاسفانه تحریم ها باعث شده که صدور نفت ایران به پایین تر از ۷۰۰ هزار بشکه در روز برسد و این موجب کسری بودجه فزاینده در سال جاری خواهدشد؛ وقتی از شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران، نمایش دور زدن تحریم ها و جابه جایی نفت در آب های بین المللی، بین ایرانی‌ها و چینی‌ها نشان داده می شود و آن را به عنوان دور زدن تحریم ها به نمایش می گذارد، در نزد افکار عمومی پذیرش این امر بسیار ساده تر خواهد بود؛ این طور به نظر می رسد که ایران در پی دور زدن تحریم ها براساس اعلام مواضع رسمی است، از سوی دیگر همکاری انگلستان و امریکا و نشان دادن این چراغ سبزها به همدیگر ونوع گفت‌وگوها می تواند تا حدود زیادی بر افکار عمومی تاثیر گذاشته و حرکت ایران در دور زدن تحریم ها را درست بدانید، اما باید به این سوال پاسخ داده شود که دولت انگلستان که هنوز در تعهد برجام باقی مانده، چرا به دستور آمریکا باید نفتکش ایرانی را توقیف کند؟ این‌ها سوالاتی شک برانگیز بوده و انگلستان باید به افکار عمومی و رسانه های جهان پاسخی در خور و قاطع بدهد.
آیا اینستکس می تواند در جهت دور زدن تحریم ها برای ایران کارایی داشته باشد؟
با توجه به اهمیت ایران درشکل دهی به نظم جهانی، باید گفته شود که در هیچ زمانی اروپایی‌ها به خاطر منافعشان حاضر نخواهند شد به خاطر ایران در برابر آمریکا ایستادگی کنند، برنامه مالی اینستکس نمی تواند در قالبی فراتر از تحریم های آمریکا به ایران کمک کند و تهران این را به خوبی می داند که اروپا تنها در مسائلی با ایران ارتباط مالی برقرار می کند که در قالب تحریم های آمریکایی نگنجد، ولی درخواست اتحادیه اروپا این است که ایران بتواند تحریم های آمریکا را در چارچوب برجام دور زده و این برداشت از برنامه مال اینستکس می تواند زمینه ساز ایجاد دور زدن تحریم ها شود، گرچه بعید است ولی غیرممکن نیست.
با توجه به تحولات روزهای اخیر در صحنه بین الملل و منطقه احتمال درگیری نظامی بین ایران و آمریکا چقدر است؟
جنگ آمریکا با ایران برای این کشور جنگ آسانی نخواهد بود، ولی باید پذیرفت که آمریکا یک کشور بزرگ بوده و ممکن است در جنگی شکست بخورد، ولی نابود نخواهد شد. نمونه بارز این مثال جنگ ویتنام است که آمریکا در این جنگ شکست خورد ولی از درون این شکست، پیروزی علیه اتحادیه جماهیرشوری سوسیالیستی را بدست آورد.جنگ آمریکا با ایران برای این کشور جنگ آسانی نخواهد بود، ولی باید پذیرفت که آمریکا یک کشور بزرگ بوده و ممکن است در جنگی شکست بخورد، ولی نابود نخواهد شد. نمونه بارز این مثال جنگ ویتنام است که آمریکا در این جنگ شکست خورد ولی از درون این شکست، پیروزی علیه اتحادیه جماهیرشوری سوسیالیستی را بدست آورد؛ امروز آمریکا یک کشور جهانی شده را اداره می کند، کشوری که اقتصاد آن در جهان اول است و به اندازه‌ای قدرت سیاسی دارد که چین، به عنوان یک قدرت نوظهور اقتصاد جهان، در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در مورد شرکت "هوآوی" مجبور به مذاکره با آمریکا می شود تا این مسئله را حل کند.
آمریکا می داند که جنگ با ایران جنگ با افغانستان، عراق و یا سوریه نیست و از این جهت است که بسیار محتاطانه تر و حساب شده حجمه‌های بیشتری را به طرف ایران هدایت می کند و ایران هم باید بداند که آمریکا کشوری کوچک مثل عراق نیست که با جنگ فرسایشی هشت ساله با وی مدارا کند. جنگ ایران با آمریکا به سرعت و شتاب دامنه تحریم های فراوان و بیشتری را برای ایران کنونی و ایران آینده فراهم خواهد کرد؛ آنچه که در صحنه نشان داده می شود التهاب و تنش ها است که این تنش ها در حال ملتهب شدن هستند و آمریکا تلاش می کند صبورانه این التهاب را در چهارچوب قواعد خودش به بالاترین درجه افزایش داده تا دراین سطح التهاب بتواند وحدت میان خود و هم پیمانان و سپس وحدت بین المللی علیه ایران را ساماندهی کرده و سپس با ایجاد چنین فضایی بتواند خیلی سخت تر از قبل با ایران برخورد کند؛ همه این سیگنال‌ها نشان دهنده این است که امریکایی‌ها با یک برنامه ریزی دقیق در منطقه حاضر هستند و با ایجاد یک دیپلماسی فعال در جهت ایجاد همگرایی، نخست در بین هم پیمانان آمریکا و بعد در یک حرکت بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران هجمه های زیاد و جبران ناپذیری را وارد کند.
گفت‌وگو از: آناهید بیدکانی بختیاروند-خبرنگار سیاسی ایمنا
نظر شما