به گزارش خبرنگار ایمنا، امروز پانزدهم تیرماه برای سومین بار در پنج ماه گذشته رودخانه زاینده رود برای تامین آب مورد نیاز کشاورزی جاری شده است. با وجود ۲ هزار و ۱۴۴ میلی متر بارش طی ۱۰ ماهه سال آبی ۹۷-۹۸ در کوهرنگ، سرشاخه اصلی زاینده رود، اکنون ذخیره سد ۸۴۵ میلیون مترمکعب است.
اردیبهشت ماه امسال مسعود میرمحمدصادقی مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان اصفهان با ارائه آماری در جلسه شورای شهر از تخصیص ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب برای کشاورزی در سال زراعی جاری خبر داد و گفت:" ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب نیز برای کشت تابستانه کشاورزان رهاسازی خواهد شد که باید در این خصوص در شورای عالی زاینده رود تصمیم گیری شود."
تالاب گاوخونی متعلق به همه کشور است
روزهای پایانی خردادماه امسال و همزمان با بسته شدن زاینده رود، رضا اردکانیان وزیر نیرو سفری سه روزه به اصفهان داشت. وی در اصفهان موضوع احیا و جریان پایدار آب در زاینده رود را مسئله ای مهم برای دولت و کشور دانست و گفت: "همان اندازه که جریان زاینده رود و حفظ حیاتش بر شرایط روحی و روانی مردم اصفهان اثرگذار است، بر طراوت و حفظ حیات زیست بومی کشور نیز موثر است و قطعا احیای این رودخانه با جدیت پیگیری می شود و سعی خواهیم کرد با تامین منابع آبی جدید برای سال های سال این خطه مهم کشور برای زاینده رود دغدغه نداشته باشد.
وی با اشاره به برنامه زمان بندی شرکت آب منطقه ای اصفهان گفت: نخستین اولویت ما تامین آب شرب و سپس کشاورزی است.
وزیر نیرو همچنین در ادامه سخنانش در پاسخ به خبرنگار ایمنا احیای تالاب گاوخونی را مطالبه ملی عنوان کرد و افزود: تالاب گاوخونی متعلق به همه کشور است، مدیریت صحیح منابع آب منجر به استمرار حیات رودخانه می شود و حق گاوخونی نیز به مرور ادا خواهد شد."
وزیر نیرو تنها دو روز پس از ترک اصفهان با تشکیل جلسه شورای عالی زاینده رود دستور تامین و رهاسازی آب مورد نیاز برای کشت تابستانه کشاورزان غرب و شرق اصفهان را صادر کرد. این تصمیم در روزهایی که خشک شدن دوباره زاینده رود، اصفهان را در ناامیدی فرو برده بود، شادی را به مردم و کشاورزان هدیه داد و امروز دوباره زاینده رود برای مدتی محدود جاری شده است.
براساس تصمیم شورای عالی زاینده رود قرار است با توجه به ذخیره کنونی سد زاینده رود، ۳۵۰ میلیون مترمکعب طی دوماه تابستان رهاسازی شود و ۴۵۰ میلیون مترمکعب نیز برای کشت پاییزه کشاورزان و با در نظر گرفتن تامین شرب، در سد باقی بماند. هدف اصلی از رهاسازی این بار زاینده رود تامین حقابه زیست محیطی رودخانه عنوان شده، درست است که رهاسازی آب به نام محیط زیست با توجیه تغذیه آبخوان ها و آبیاری درختان انجام می شود اما آیا باز و بسته کردن های مقطعی آب اکوسیستم رودخانه را نمی کشد؟
تاسف برانگیزتر اینکه در این میان نامی از گاوخونی بحران زده شنیده نمی شود در حالی که براساس قانون پس از شرب، حقابه محیط زیست اولویت دوم است.
عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست در واکنش به تصمیم رهاسازی ۳۵۰ میلیون مترمکعب آب طی دوماه برای کشت تابستانه کشاورزان اصفهان گفت: " جامعه ما جامعه فراموشکاری است سال گذشته تصویب کردیم که خارج از استانهای شمالی برنج کشت نشود، امسال کمی بارندگی شده با حقابه گاوخونی در اصفهان کشت تابستانه راه می اندازند یا در بالادست استان فارس برنج می کارند."
تالاب گاوخونی، این میراث دار و حقابه دار پنج هزار ساله زاینده رود که روزگاری با دو میلیارد مترمکعب آب تامین می شد و به اکوسیستم فلات مرکزی ایران و کشاورزی منطقه حیات و رونق می بخشید امروز در اقلیم خشک و بیابانی کویر با ۱۷۶ میلیون مترمکعب آب زنده می ماند اما این حوالی آب که هیچ، حتی پساب را هم دریغ می کنند.
وزیر نیرو احیای گاوخونی را مطالبه ملی می خواند در حالی که گاوخونی اسیر بی تدبیری است، صدای بی تفاوتی ها سال هاست این حوالی طنین انداز شده و امروز گاوخونی پس از ۲۰ سال تحمل رنج نفس های اخر را می کشد.
قصه پر غصه گاوخونی از سال ۱۳۷۸ آغاز شد و این تالاب بین المللی نخستین تالاب کشور بود که به دلیل بی تدبیری ها، اجرای طرح های انتقال آب به استانهای مجاور، توسعه باغات و بارگذاری های بیش از حد توان حوضه آبریز خشکید و تصویب قانون استانی شدن مدیریت آب در سال ۸۳-۸۴ نیز تیر خلاصی بر پیکره نیمه جان گاوخونی بود.
طی ۲۰ سالی از که از خشک شدن گاوخونی می گذرد همواره از سوی برخی مسئولان کم بارشی، تغییر نوع بارش و خشکسالی پی در پی، عوامل اصلی بی آبی و بحران حوضه آبریز زاینده رود مطرح شد اما سوالی که ذهن را درگیر می کند این است که چرا گاوخونی در سال های ترسالی به ویژه امسال سهمی از بارش ها و سیلابها ندارد؟
وزارت نیرو مکلف به تامین حق آبه تالاب ها است
فروردین ماه در پی وقوع سیل در برخی مناطق اصفهان، سیلابها در مسیر رودخانه زاینده رود قرار گرفت اما در اراضی پایین دست با تغییر مسیر سیلاب به کانال های کشاورزی از رسیدن آب به تالاب جلوگیری شد و گاوخونی برخلاف ۴۴ تالاب بزرگ کشور که سیراب شدند، از سیلاب نیز چندان نصیبی نداشت در حالی که بنابر اعلام مدیرعامل شرکت آب منطقه ای" ۶۰ میلیون مترمکعب آب به عنوان حقابه گاوخونی در سال جاری تامین شده است." در سال ۹۵ و ۹۶ نیز وزارت نیرو ادعا کرد که به ترتیب ۸۵ میلیون مترمکعب و ۴۹ میلیون مترمکعب از حقابه ۱۷۶ میلیون مترمکعبی گاوخونی را تامین کرده است.
براساس ماده ۲ قانون حفاظت ، احیا و مدیریت تالاب های کشور سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالابها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تامین آن اقدام کند.
۱۷۶ میلیون مترمکعب، کمینه آب برای حفظ تراز اکولوژیکی تالاب بین المللی گاوخونی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست تعیین شده اما وزارت نیرو هرگز این مقدار آب را تامین نکرده است. حتی امسال که وضعیت بارش ها مطلوب بود گاوخونی سهمی از زاینده رود نداشت.
به گفته رضا خیلی ورزنه فعال محیط زیست: " تالاب گاوخونی امسال بدترین شرایط در بیست سال اخیر را تجربه می کند زیرا سال های گذشته از سرشاخه ها و مسیل های فصلی جنوب و شرق آن، مقداری آب به پایین دست تالاب ۴۷ هزار هکتاری می رسید اما امسال سراسر گاوخونی خشک شده است."
خیزش ریزگردهای سمی گاوخونی، مخاطره ای کشوری
طی دو هفته گذشته خیزش ریزگردها در اصفهان، دوبار کیفیت هوای این کلانشهر را به مرز هشدار رساند گرچه منشا اصلی گرد و غبار بیابان های جنوب سمنان اعلام شد اما به گفته نوید حاجی بابایی معاون توسعه و پیش بینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان: " کانون های گرد و غبار در قسمتهای شرق و شمال استان فعال شده و پس از شکل گیری این پدیده در جنوب سمنان، در شرق اصفهان نیز بر شدت غلظت ریزگردها افزوده شده است" تا جایی که روزهای ۲۵ و ۲۹ خرداد غلظت الاینده ها در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت.
وقوع این پدیده در روزهای گذشته سبب نگرانی مردم اصفهان شد، نه تنها گمانه زنی ها بلکه تصاویر ماهواره ای نیز حاکی از خیزش ضعیف ریزگردهای گاوخونی بوده که این بار با وزش بادهای نسبتا شدید به سمت مرکز و غرب استان اصفهان کشیده شده است ناگفته نماند که چندسالی است مردم ورزنه با گرد و غبار و ریزگرد دست و پنجه نرم می کنند.
در همین ارتباط منصور شیشه فروش مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری ضمن هشدار در خصوص تبدیل شدن تالاب بین المللی گاوخونی به کانون درون استانی گرد و غبار به خبرنگار ایمنا گفت: " گرد و غبار حاصل از این تالاب می تواند تا شعاع ۱۰۰۰ کیلومتری استان را نیز تحت تاثیر قرار دهد بنابراین وجود چنین مخاطره ای یک تهدید استانی و کشوری است.
وی با ابرازنگرانی از وضعیت کنونی تالاب بین المللی گاوخونی اظهار کرد: وضعیت تالاب گاوخونی به قدری نامطلوب است که سرشماری امسال حیات وحش حاکی از کاهش شمار پرندگان به کمتر از سه هزار قطعه در این زیست بوم است در حالی که هرساله بیش از ۱۵۰ هزار قطعه پرنده بومی و مهاجر به تالاب می آمد."
گاوخونی همچنان محکوم به مرگ است...
امسال با وجود بیش از ۸۴۵ میلیون مترمکعب آب ذخیره در سد زاینده رود، گاوخونی همچنان محکوم به مرگ است، در حالی که این روزها نفس های گاوخونی به شماره افتاده، هجوم ریزگردهای شرق اصفهان نفس مردم را می گیرد، یکی از افتخارات دولت تدبیر و امید احیا شدن دریاچه ارومیه است که با تخصیص اعتباری هفت هزار میلیارد تومانی، امسال فروردین ماه با آبگیری بیش از پنج میلیارد مترمکعب آب از خشک و تبدیل شدن آن به دریاچه نمک و خطرات احتمالی جلوگیری شد.
بارش های فروردین امسال سدها و تالابهای بسیاری را در کشور سیراب کرد اما گاوخونی مغفول مانده، وزیر نیرو گاوخونی را متعلق به کل کشور می داند در حالی که نام این تالاب بین المللی به تازگی از کتابهای درسی حذف شده است و چه غمبار است شنیدن این جمله که به تازگی آن را بیابان گاوخونی می نامند.
وزیر نیرو احیای گاوخونی را مطالبه ملی می داند در حالی که در عمل حتی ۱۷۶ میلیون مترمکعب حقابه اش دریغ می شود.
گاوخونی زبان ندارد، نمی تواند حق خود را مطالبه کند، بی دفاع است چون عزمی برای نجاتش وجود ندارد. گاوخونی چگونه مطالبه ملی است که در سکوت سنگین فعالان محیط زیست، بی مهری مسئولان و نااگاهی بسیاری از مردم این دیار بیست سال زجر کشید و امروز نفس های آخر را می کشد؟
چهار سال از تدوین سند زیست بومی تالاب گاوخونی می گذرد، سندی که تصویب آن کورسوی امید برای احیای این تالاب ارزشمند است، برای احیای تالاب گاوخونی باید کاربری های بالادست ساماندهی شود که با تصویب سند زیست بومی این مهم محقق خواهد شد، سندی که به دور از بخشی نگری دستورالعملی برای مدیریت کل حوضه ابریز زاینده رود است تا آب به تالاب برسد اما با این وجود تصویب این سند هم در هاله ای از ابهام است.
وزیر نیرو در اصفهان وعده داد در نخستین جلسه شورای عالی آب با حضور رییس سازمان حفاظت محیط زیست سند زیست بومی تالاب بین المللی گاوخونی پس از چهار سال انتظار به تصویب برسد.
گزارش از: نداسپاهی - خبرنگار ایمنا
نظر شما