نشانه‌های کم کاری تیروئید را بشناسید

مهشید احمدیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه در بیماری تیروئید فرد یا دچار کم کاری تیروئید و یا دچار پرکاری تیروئید می‌شود، اظهار کرد: درصد ابتلا به کم کاری بسیار بیشتر از پرکاری است، به طور مثال دریک سال تقریبا ۷۰ هزار نوزاد متولد می‌شوند که حدود ۴۰۰ نوزاد هرسال به عنوان کم کاری تیروئید مادرزادی شناسایی وتحت درمان قرارمی‌گیرند.

وی با توضیح اینکه هیپوتیروئیدی یا کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید میزان کمتر از حد طبیعی هورمون تیروئید تولید کند، افزود: نتیجه این اتفاق کاهش بسیاری از فعالیت‌های بدن است، اگرچه کم کاری تیروئید می‌تواند موقتی باشد، ولی معمولاً یک وضعیت دائمی است و برخی مطالعات نشان می‌دهند که ۱۰ درصد زنان و سه درصد مردان کم کاری تیروئید دارند.

مسئول بیماری‌های غیر واگیر مرکز بهداشت اصفهان ادامه داد: در مراحل ابتدایی ممکن است علائم کمی بروز کند، چرا که بدن توانایی جبران نسبی غده تیروئید از کار افتاده را با افزایش تحریک آن دارد و این مسئله بسیار شبیه فشار دادن پدال گاز برای حرکت با سرعت قبلی مانند وقتی که ماشین از تپه بالا می‌رود، است، به هرحال به دلیل آنکه تولید هورمون تیروئید کاهش یافته و متابولیسم بدن کند شده است، نشانه‌های مختلفی می‌تواند بروز کند.

وی اضافه کرد: خستگی فراگیر، خواب آلودگی، فراموشکاری، مشکلات یادگیری، ناخن و موی خشک و شکننده، پوست خشک و خارش دار، صورت پف آلود، یبوست، ناراحتی عضلات،  اضافه وزن، احتباس ادراری، جریان قاعدگی سنگین یا غیر طبیعی، افزایش فراوانی سقط و افزایش حساسیت به داروها همگی در زمره نشانه‌های کم کاری تیروئید قرار می‌گیرند.

 علل متفاوت کم کاری تیروئید

احمدیان با بیان اینکه هیپوتیروئیدی علل متفاوتی دارد، خاطر نشان کرد: در هیپوتیروئیدی خود ایمنی، دستگاه ایمنی بدن می‌تواند واکنشی در غده تیروئید ایجاد کند که باعث کم کاری تیروئید و اکثر اوقات باعث گواتر(بزرگی تیروئید) می‌شود، در شروع خودبه خودی ممکن است بدون علت واضحی تولید هورمون تیروئید کاهش پیدا کند و یا ممکن است نوزادان به صورت مادرزادی به کم کاری تیروئید مبتلا باشند.

وی با تاکید بر اینکه التهاب دردناک تیروئیدی که علت آن نامشخص است می‌تواند پس از یک دوره بیش فعالی (هیپرتیروئیدی) باعث هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید) شود، تصریح کرد: گرچه هیپوتیروئیدی معمولاً موقتی است ولی در درصد کمی از موارد می تواند دائمی شود، همچنین در التهاب تیروئید پس از زایمان، مدت کوتاهی پس از زایمان ممکن است تیروئید وارد یک دوره هیپرتیروئیدی و به دنبال آن هیپوتیروئیدی شود و اکثراً پس از آن به عملکرد طبیعی خود باز می گردد، جراحی بر روی غده تیروئید بخصوص زمانی که بیشتر غده برداشته می‌شود، درمان‌هایی که از طریق ید رادیو اکتیو انجام می‌گیرد و حتی برخی از داروها نیز می‌توانند باعث کم کاری تیروئید شوند.

مسئول بیماری‌های غیر واگیر مرکز بهداشت اصفهان گفت: در نوع مادرزادی ممکن است نوزاد با میزان ناکافی بافت تیروئید یا نقص آنزیمی که اجازه تولید طبیعی هورمون تیروئید را نمی‌دهد، متولد شود، اگر این وضعیت به سرعت درمان نشود، احتمال عقب ماندگی رشد جسمی یا آسیب ذهنی (کرتینیسم) وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه نوع هیپوتیروئیدی هیپوفیزی بسیار نادر است، اظهار کرد: هر بیماری تخریب کننده غده هیپوفیز می‌تواند باعث آسیب رسیدن به سلول‌هایی شود که هورمون تحریک کننده تیروئید را ترشح می‌کنند.

تشخیص کم کاری تیروئید

احمدیان در پاسخ به این سوال که هیپوتیروئیدی چگونه تشخیص داده می‌شود، تصریح کرد: نشانه‌های مشخص کننده و علائم فیزیکی که به وسیله یک پزشک تشخیص داده می‌شوند، می توانند نشانه‌ای از هیپوتیروئیدی باشند، اما به هر حال احتمال دارد، این وضعیت می بسیار کند پیش برود تا جایی که بسیاری از بیماران متوجه نمی‌شوند که بدنشان تغییر کرده است و بنابراین انجام تست‌های آزمایشگاهی به شدت برای تأیید تشخیص و تعیین علت هیپوتیروئیدی اهمیت دارد.

وی اضافه کرد: سطح افزایش یافته هورمون "TSH " در خون تقریباً یک نشانگر دقیق از هیپوتیروئیدی اولیه (غیر هیپوفیزی) است، به این صورت که تولید این هورمون هیپوفیزی زمانی که تولید هورمون غده تیروئید حتی به میزان جزئی، کم شده باشد،افزایش می یابد.

 مسئول بیماری‌های غیر واگیر مرکز بهداشت اصفهان ادامه داد: تیروکسی، هورمون تیروئید فعال در خون است که اهمیت ویژه‌ای دارد از این رو که  در خون افراد طبیعی دامنه‌ای از این هورمون درست مثل دامنه قد و وزن وجود دارد که محدوده طبیعی تلقی می‌شود و اگر مقدار آن در محدود طبیعی نباشد، قطعا فرد بیمار است، پادتن‌های ضد تیروئید نیزاحتمال وجود التهاب تیروئید خود ایمنی که می‌تواند عامل هیپوتیروئیدی باشد، را نشان می‌دهد. 

درمان هیپوتیروئیدی چگونه است

وی خاطر نشان کرد: هیپوتیروئیدی با یک درمان تک دوز روزانه "لووتیروکسین" که به صورت قرص به بیمار داده می‌شود، درمان نخواهد شد و یک پزشک با تجربه می‌تواند دوز و شکل صحیح را برای بازگشت تیروئید به وضعیت طبیعی تجویز نماید، در بیماران مسنی که بیماری‌های زمینه‌ای ماند بیماری قلبی دارند، معمولاً دوز پایین دارو شروع می‌شود در حالیکه در بیماران جوان و سالم دوز کامل درمانی به یکباره جایگزین خواهد شد، هورمون تیروئید در بدن بسیار کند عمل می‌کند و بنابراین چند ماه پس از شروع درمان طول می‌کشد تا علائم بهبودی مشاهده  شود.

احمدیان با تاکید اینکه ممکن است، بسیاری از موارد هیپوتیروئیدی، دائمی و اغلب پیشرونده باشد، افزود: ضروری است که درمان این وضعیت در طول زندگی فرد ادامه پیدا کند، اندازه گیری دوره‌ای سطح TSH" " و وضعیت بالینی برای اطمینان از اینکه دوز مناسب تجویز شده، ضروری است چرا که شاید نیاز به تعدیل دوزهای درمانی در زمانهای مختلف وجود داشته باشد و تعدیل مطلوب برای هورمون تیروئید حیاتی است، زیرا بدن به تغییرات جزئی هورمون تیروئید بسیار حساس است.

وی گفت: دوزی از هورمون تیروئید که کم باشد، احتمال دارد، نتواند از بزرگ شدن غده پیشگیری کند و باعث پایدار ماندن نشانه‌ها همراه با افزایش سطح کلسترول خون شود که به نوبه خود خطر تصلب شرایین و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد، دوزی از هورمون تیروئید که خیلی زیاد باشد، باعث بروز نشانه‌های هیپرتیروئیدی و بار اضافی بر روی قلب و منجر به افزایش خطر بروز پوکی استخوان خواهد شد.