به گزارش خبرنگار ایمنا، اگرچه بودن در بدترین شرایط هم مجوزی برای رفتن به سمت ناهنجاری‌ها نیست و جامعه‌ای که درست تربیت شده باشد هرگز به سمت لغزش نمی‌رود اما به هر روی واقعیت این است که با جامعه‌ای روبه‌رو هستیم که مشکلات اقتصادی بنیان‌های اخلاقی و اجتماعی سست آن را از هم گسسته و اقتصاد آن جز بزه پروری رسالت دیگری ندارد.
در این خصوص گفت‌وگویی با سیدحسن موسوی چلک، رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران داشته‌ایم که در زیر می‌خوانید:
آیا فقر و شرایط بد اقتصادی می‌تواند مجوزی برای گرایش افراد به جرم باشد؟
این موضوع که شرایط اقتصادی امروز شرایط خوبی نیست را کسی نمی‌تواند انکار کند و حتی همه مسئولین هم به صورت شفاف بدان اذعان دارند و همه ما هر روز می‌بینیم که ارزش دارایی‌ها کم و سفره خانواده‌ها کوچک‌تر می‌شود.
حتی سازمان پسماند هم از کاهش پسماند خبر داده بود و این خود نشانگر این است که حال و روز اقتصادی خانواده‌های ما چندان خوب نیست و مصاحبه‌های مسئولین یا گزارشات مرکز پژوهش‌های مجلس هم نشانگر این است که فقر یک موضوع جدی در کشور ماست.
در دین ما هم آمده که فقر از هر دری بیاید ایمان از در دیگر می‌رود، هرچند نباید این موضوع را به همه افراد نسبت داد و این طور نیست که همه فقرا درگیر جرم باشند اما فقر می‌تواند در گرایش افراد به ارتکاب جرایم مختلف موثر باشد.
ویژگی‌های جوامع فقیر چیست؟
این گونه جوامع در تامین حداقل نیازهای اساسی مردم دچار مشکل هستند و دستیابی به حداقل‌های زندگی برای مردم مهیا نخواهد بود.
وجود فقر و جرایم در افراد دهک‌های پایین جامعه نگرانی بیشتری برای مدیریت اجتماعی جامعه به دنبال دارد، از طرف دیگر با نگاه به انواع جرایمی که فراوانی بیشتری در جامعه دارند می‌بینیم آنجا که جرایم مربوط به اقتصاد است آمارهای بالایی را به خود اختصاص داده و وقتی امکان تامین حداقل‌های اساسی برای افراد وجود نداشته باشد ممکن است به جرایم مختلفی شامل سرقت، زورگیری و غیره منجر شود.
علاوه بر جرایم با افزایش مظاهر فقر بدون وجود جرایم هم روبه‌رو هستیم در این باره نظر شما چیست؟
بله بخشی از این مظاهر ممکن است جرایم نباشد مانند کودکی که برای تامین معاش مجبور است در خیابان کار و زندگی کند، اگرچه کودکان کار را مجرم نمی‌دانیم اما مظاهری از افزایش فقر همین وجود افراد بی‌خانمان یا کودکان کار هستند که افزایش راه‌اندازی گرمخانه‌ها موید این موضوع است چرا که افزایش سامانسراها، گرمخانه‌ها و گسترش پدیده بی‌خانمانی نشانگر آثار اجتماعی و اقتصادی فقر است، بخشی از این آثار درون خانواده‌ها صورت می‌گیرد که موضوعاتی چون وجود طلاق، همسرآزاری، کودک و سالمندآزاری، نزاع و خشونت خواهد بود و علاوه بر جرایم فضای واقعی بخش دیگری از جرایم در فضای مجازی صورت می‌گیرد، امروز در فضای مجازی جرایمی را می‌بینیم که به حوزه اقتصاد مربوط است.
تاثیرات منفی فقر بر خانواده‌ها چگونه نمایان می‌شود؟
تاثیرات منفی افزایش فقر بر روابط اجتماعی، حقوق شهروندی، کاهش مسئولیت اجتماعی، حتی بر کاهش سرمایه اجتماعی و بی‌تفاوتی اجتماعی می‌تواند تاثیرگذار باشد، بخشی از تاثیرات فقر در حوزه سلامت روانی هم می‌تواند باشد چرا که مردم فشارهای بسیاری برای تامین حداقل‌ها متحمل می‌شوند که این خود زمینه ابتلا به اختلالات روانی را مهیا می‌کند.
این مشکلات در کشور ما از چه چیزهایی نشات می‌گیرد و راهکار شما برای کاهش آنها چیست؟
موضوع مهم ضعف و ناکارآمدی سیاست‌گذاری‌هاست، کشوری که منابع بسیار و موقعیت ژئوپولوتیکی بسیارمهمی دارد واقعا این زندگی حق مردم آن نیست اما در بخش دیگری از این امر باید مردم خود موثر واقع شوند.
یکی از مهمترین راهکار اتخاذ شده مردم برای کاهش اثرات فقر تاب‌آوری اجتماعی است و تاب‌آوری اجتماعی به منزله سوختن و ساختن نیست بلکه به معنای قوی‌تر شدن در برابر مشکلات است.
امروز به مهارت تاب‌آوری بیش از هر زمان دیگری نیازمندیم و به همین دلیل انجمن مددکاری ایران شعار سال ۹۸ خود را تاب‌آوری اجتماعی اعلام کرده و تا به امروز هم نشست‌های مختلفی هم در این زمینه داشته‌ایم لذا موضوع تاب‌آوری باید بیش از قبل باید مورد توجه قرار بگیرد تا افراد بتوانند در این شرایط نامناسب واکنش‌های منطقی‌تری از خود نشان دهند تا بتوانند این بحران‌ها که بخشی از آن بحران اقتصادی است را طی کنند.
پیشنهاد و توصیه شما به مسئولان چیست؟
مسئولان باید چند نکته را باید مورد توجه قرار دهند اول اینکه باید بپذیرند که حال و روز اقتصادمان خراب است و ارتباط آن با حوزه اجتماعی خوب نیست و بخش دوم تحلیل درست وضعیت موجود است که برای تحلیل درست ما نیازمند این هستیم که از زوایای مختلف همه نخبگان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موضوع فقر و تبعات شرایط بد اقتصادی را بررسی کنند و همین طور عوامل و ریزفاکتورهای موثر در گسترش فقر در جامعه بررسی شود، چرا که فقر تحت تاثیر سایر حوزه‌هاست و هم می‌تواند بر آنها تاثیر بگذارد چرا که فقر می‌تواند بر امنیت، سیاست، خانواده و همه موارد جامعه تاثیر بگذارد و اگر قرار است تصمیم گیری خوبی انجام شود باید همه این ابعاد مورد توجه قرار بگیرد.
اتخاذ سیاست‌های مناسب برای بدتر نشدن اوضاع تا چه حد مهم است؟
مدیریت عوارض منفی فقر در حوزه اجتماعی و چگونگی برون رفت از این شرایط بسیار مهم و البته نیازمند سیاست‌گذاری‌های مناسب است اگرچه سیاست داریم، اما اگر سیاست‌ها کارآمد نباشد نتیجه آن همین وضع کنونی خواهد بود به همین دلیل لازم است نخبگان حوزه‌های مختلف حتی با رویکردهای سیاسی مخالف دولت فعلی، اجازه نقد و نظر داشته باشند و از همه ظرفیت‌ها برای برون رفت از این شرایط استفاده کرد و طبیعتا در چنین شرایطی شفافیت و اطلاع‌رسانی درست تقویت این حس در مردم که همه در برابر قانون برابرند می‌تواند فضای اعتماد در جامعه را بالا ببرد.
موضوع سرمایه اجتماعی بسیار مهم است، در جامعه‌ای که سرمایه اجتماعی در آن بالا باشد آن جامعه جرم و جنایت کمتری خواهد داشت و اعتماد، آگاهی و مشارکت بیشتری وجود دارد و همه باید کمک کنند تا برای خروج از چنین فضایی گام‌های موثری برداشت و در این راه رسانه‌ها، سازمان‌های غیردولتی، سیاست‌گذاران، مسئولین و مردم هر کدام نقش‌های خاص خود را دارند که اگر برای برون رفت به دنبال مقصر باشیم ره به جایی نخواهیم برد و همچنان باید عوارض ناشی از شرایط بد اقتصادی گریبانگیر خانواده‌ها و جامعه باشد.
گفت‌وگو از: شهین اصلانی – خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
نظر شما