به گزارش خبرنگار ایمنا، تعریف بسته‌های تشویقی از سوی دولتمردان در بخش‌های مختلف در همه کشورهای دنیا امری عادی است، اما در این زمینه باید توجه داشت که بسته‌های تشویقی به چه میزان کارشناسی و مشوّق است و می‌تواند جامعه را برای تحقق هدفی که پشت تعریف این بسته‌های تشویقی وجود دارد همراه سازد.
بسته تشویقی ازدواج برای دختران زیر ۲۰ سال و پسران ۲۴ سال جدیدترین بسته تشویقی تعریف شده در مجلس شورای اسلامی است که افراد زیادی مخالف و برخی نیز موافق این بسته تشویقی هستند.
بزرگترین انتقاد به این طرح چشم بستن بر گروه سنی بالای ۲۰ سال است که این دسته حتی تا بعد از ۳۰ سالگی هم هنوز نتوانسته‌اند ازدواج کنند و آمارها حکایت از وقوع ۲۱ طلاق در هر ساعت دارند و پدیده بیوه‌های جوان امروزه در حال رشد و افزایش است، همچنین بالاترین آمار ثبت شده طلاق را بین ۱۵ تا ۱۹ سال عنوان کرده‌اند.
کارشناسان بر این باور هستند به جای چنین طرح‌های بدون فکر و پشتوانه‌ای که قطعاً اجرای آنها با شکست روبه‌رو خواهد شد می‌توان با چاره‌اندیشی برای افزایش مهارت‌های ارتباطی، ایجاد اشتغال و ساخت مسکن ارزان و تلاش برای همسان‌گزینی دوام و قوام بنیان خانواده را تضمین کرد.
بی‌تردید تا زمانی که قانون اساسی یک کشور سن کودکی را تا ۱۸ سال قرار داده است و کودک تا این سن تنها از حقوق کودکی بهره‌مند است، داشتن حق ازدواج و تشویق چنین ازدواج‌هایی معنایی ندارد.
این طرح بار مالی زیادی دارد
طیبه سیاوشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص بسته تشویقی ازدواج می‌گوید: این طرح در مجلس نهم برای افزایش نرخ باروری تهیه شده بود که برای ازدواج دختران زیر ۲۰ سال و پسران زیر ۲۴ سال مشوق‌هایی در نظر گرفته شده است.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه این ماده پرحاشیه را کمیسیون فرهنگی مجلس به کمیته تخصصی ارجاع داده است می افزاید: طرح مذکور بار مالی سنگینی برای دولت دارد، از طرفی صرفا با ایجاد محرک‌های دستوری و کارشناسی نشده نمی‌توان از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرد و چه بسا طرح‌های نسنجیده منجر به بروز آسیب‌های اجتماعی یا تشدید آن شوند.
وی ادامه می دهد: آنچه در ماده ۲۹ این طرح بحث برانگیز شده است با هدف تشویق برای باروری نگارش شده و با توجه به اینکه در مجلس نهم در کمیسیون ویژه رسیدگی شده بود برای رسیدگی دست ما نرسید و از اوایل بهمن ماه سال ۹۷ در کمیسیون فرهنگی بررسی شد؛ بنابراین تا کنون اعضای کمیته زنان و ورزش و خانواده دخل و تصرفی در طرح نداشتند.
فقر فرهنگی علت اصلی ازدواج‌های زودهنگام
همچنین زینب خزایی، حقوقدان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص وضعیت آمار طلاق در سنین پایین می‌گوید: ماده یک کنوانسیون حقوق کودک می‌گوید که هر فرد انسانی زیر سن ۱۸ سال کودک محسوب می‌شود که در اسفند ۱۳۷۲ به تصویب مجلس رسید و عملا مانند قوانین عادی لازم‌الاجراست.
وی در خصوص محدودیت‌های قانونی زیر سن ۱۸ سال می‌افزاید: این فرد نمی‌تواند از لحاظ حقوقی قراردادی را امضا کند یا گواهینامه یا پاسپورت بگیرد و حتی ازدواج او هم با اجازه پدر است.
این وکیل پایه یک دادگستری تصریح می‌کند: به ذهن هر انسانی می‌رسد که چرا برای اعمال حقوقی سن تعیین شده است و چه مشخصه‌ای در این افراد وجود ندارد تا یک معامله را انجام دهند و قطعا دلیلی داشته و بحث این است که یک کودک در این سن هنوز به بلوغ عاطفی و اجتماعی نرسیده است.
وی با بیان اینکه در طرح این نوع ازدواج‌ها تنها بلوغ جنسی در نظر گرفته شده است اظهار می‌کند: این مسئله به نوعی می‌تواند کودک‌آزاری برای پسران هم باشد که تامین هزینه یک زندگی برای آنان مشکل است و علت اصلی این نوع ازدواج‌های زودهنگام فقر فرهنگی است، همچنین فقر اقتصادی هم بی‌تاثیر نبوده اما در برخی جوامع هنوز به اصول و سنن قدیمی پایبند هستند و این امر را در برخی استان‌های کشور می‌بینیم.
بلوغ روانی و عاطفی لازمه ازدواج موفق است
خزایی در خصوص فلسفه ازدواج می‌گوید: با توجه به آموزه‌های دینی ما زن و مرد باید یکدیگر را به آرامش برسانند اما کسی که در سن پایین ازدواج می‌کند و هنوز کودک است و به بلوغ عاطفی و روانی نرسیده چگونه می‌تواند موجب آرامش دیگری شود.
وی با تاکید بر اینکه فردی که به بلوغ عاطفی و روانی نرسیده به سرعت کانون خانواده را بر هم می‌زند تصریح می‌کند: اولین موضوعی که در ازدواج‌های سن پایین دیده می‌شود دخالت اطرافیان است که این امر به بهانه نادانی و ناپختگی این زوج صورت می‌گیرد پس اگر کسی نمی‌داند یا درک کاملی ندارد چرا باید ازدواج کند.
این وکیل دادگستری با بیان اینکه وضعیت ارتباطی جامعه امروز با گذشته تغییرات اساسی پیدا کرده است می‌افزاید: وضعیت جامعه امروز با گذشته متفاوت است و دختران امروز دختران قدیم نیستند و دختری که هنوز به بلوغ عاطفی و اجتماعی نرسیده چگونه می‌تواند مسئولیت‌پذیر باشد.
وی با تاکید بر اینکه ازدواج این افراد گاه به دلیل اجبار و ترس از اطرافیان است خاطرنشان می‌کند: این افراد هر چه پیش می‌روند افسرده‌تر می‌شوند چرا که نمی‌دانند مسئولیت چیست و همسرداری و فرزندپروری را بلد نیستند در حالی که نیازهای درونی خودشان هم ارضا نشده است و چنین فردی در ابتدای ازدواج فکر می‌کند وارد یک بازی بچه‌گانه شده است.
امروز خواسته‌های مردان از زنان با گذشته تغییر کرده است
خزایی با اشاره به اینکه مردانی که در چنین ازدواج‌هایی درخواست طلاق دارند از ندانستن و ناآگاهی همسران کم سن و سال خود گله‌مند هستند تصریح می‌کند: این در حالی است که باید به چنین مردانی گفت که این دختر کم سن‌وسال فرصت یادگیری، رشد عاطفی و عقلی، کسب مهارت و مسئولیت‌پذیری نداشته است تا امور همسرداری یا فرزندداری را قبل از ازدواج بیاموزد.
وی با تاکید بر اینکه در گذشته خواسته مردان از زنان متفاوت بوده است می‌گوید: امروز دیگر مردان زنی نمی‌خواهند که تنها مسائل جنسی یا تامین خوراک برای آنها داشته باشد بلکه همسری می‌خواهند که صاحب سبک و نظر باشد و همراهشان باشد که بتواند در مسائل زندگی با زنی مشورت کند که فکر و اندیشه کافی داشته باشد.
این وکیل دادگستری با بیان اینکه در ازدواج‌های زیر ۲۰ سال بلوغی وجود ندارد و رفتارها کاملا ناشیانه است می‌گوید: این دختران به حقوق خود ناآگاه هستند و وقتی کسی حق و وظایف خود را نداند خواسته‌های او محدود نیست و مدام خواسته‌های خود را بدون دانستن وظایفش بالا می‌رود.
خزایی با بیان اینکه اکثر مردان خواهان طلاق که دارای همسر با سن پایین هستند تنها دلیل ازدواج خود را امکان تربیت و تغییر دادن منش همسر خود و تسلط بر وی می‌دانند تصریح می‌کند: هر چه سن دختران در چنین ازدواج‌هایی بالا می‌رود خواسته چنین همسرانی بالا می‌رود و اعتقادی به ماندن و سوختن ندارد.
وی با بیان اینکه در گذشته خانواده‌ها به دخترانشان یاد می‌دادند که با لباس سفید می‌روی و با کفن می‌آیی می‌افزاید: حتی خانواده‌های سنتی که خود دخترانشان را مجبور به ازدواج زودرس کرده‌اند وقتی مشکلی در زندگی او می‌بینند سریعا برای طلاق مراجعه می‌کنند و این حکایت از پایین آمدن آستانه تحمل و مسئولیت افراد دارد.
کاهش ازدواج مجوزی برای تجویز ازدواج در سنین پایین نیست
این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه چنین تفکراتی آسیب‌زاست اظهار می‌کند: مردانی که برای طلاق مراجعه می‌کنند از دهن‌بینی و وابستگی همسرانشان و دخالت خانواده آنها شکایت دارند می‌گوید: ناآگاهی و وابستگی چنین دخترانی به خانواده‌هایشان همگی به دلیل کم سن و سال بودن آنهاست اما پذیرش عواقب این امر برای مردانی که خود از پایین بودن سن این دختران قبل از ازدواج آگاه بودند طاقت‌فرساست.
وی با تاکید بر اینکه ترویج فرهنگ ازدواج در سنین پایین برای بالا بردن آمار ازدواج به شدت اقدام غلطی است تصریح می‌کند: کم شدن ازدواج یا دیگر مشکلات در این حوزه هیچ مجوزی برای تجویز ازدواج در سنین پایین نیست چرا که یک همسر وظایفی دارد اما یک کودک از مسئولیت مبرا است و اصلا مسئولیت کیفری ندارد.
خزایی با بیان اینکه وجود برخی روابط نامشروع از این موضوع نشات می‌گیرد می‌گوید: وقتی چرایی این موضوع را می‌پرسیم افراد اذعان دارند که به دلیل سن پایین علاقه‌ای به فرد موردنظر نداشته و تنها با اجبار یا اصرار والدین‌شان بوده و سن آنها سن علاقمندی نبوده است.
وی با بیان اینکه وقتی چنین دخترانی به سن بالاتری می‌رسند سلیقه و نظراتشان تغییر می‌کند می‌افزاید: چنین ازدواج‌هایی در سنین پایین حتی ازدواج‌هایی که با عشق‌های خیابانی در نوجوانی بوده است و منتج به ازدواج می‌شود آمار بالایی از شکست دارند چرا که اصول و مبنای ازدواج رعایت نشده است.
زنگ خطر پایین آمدن نرخ باروری به صدا درآمده است
همچنین کوروش محمدی، روانشناس و مشاور سازمان بهزیستی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص درنظر گرفتن بسته‌های تشویقی برای ازدواج اظهار می‌کند: ازدواج یک امر اجتماعی و پروسه تکاملی در زندگی است که ملزوماتی دارد و باید افراد به بلوغ روحی و روانی برسند تا این امر شکل بگیرد.
وی با بیان اینکه ازدواج یک فرهنگ مقدس است می‌افزاید: باید فرهنگ ازدواج نهادینه شود و تنها با بسته‌های تشویقی چندان انتظار ایجاد این فرهنگ را نداریم.
این روانشناس با اشاره به اینکه باید زمینه‌های اصلی شکل‌گیری نهاد خانواده را تقویت کنیم تصریح می‌کند: مادامی که مشکلات اجتماعی و مسائل منفی ارتباطی در سطح جامعه وجود دارد و بسیاری ارزش‌ها جای خود را با ضدارزش‌ها عوض کرده‌اند و مسائل ریشه‌ای مانند بیکاری مطرح است نباید انتظار داشت تنها با یک بسته تشویقی یک خانواده شکل بگیرد.
وی با اشاره به اینکه جامعه ایران به عنوان یک جامعه جوان مطرح است می‌افزاید: چهل درصد جامعه ایران را جوانان تشکیل می‌دهند و اگر امروز سن ازدواج بالا رفته و آسیب‌های اجتماعی مانند ازدواج سفید در حال افزایش است قطعاً این زنگ خطر می‌تواند به پایین آمدن نرخ باروری منجر شود و طبیعتا در آینده شاهد جامعه‌ای سالخورده و بدون پویایی خواهیم بود که از توان تولید کشور می‌کاهد.
۶۰ درصد طلاق‌ها در پنج سال اول ازدواج اتفاق افتاده است
محمدی با تاکید بر اینکه باید ازدواج در سنین مناسب را ترویج کرد تصریح می‌کند: جامعه نیازمند این است که ازدواج در سنین پویا اتفاق بیفتد و امروز سن ازدواج با میانگین ۲۸ تا ۳۰ سال نمی‌تواند باروری مناسب ایجاد کند.
وی افزایش سن ازدواج را دارای آسیب‌های خاص خود دانست و می‌افزاید: باید ازدواج‌ها از سنین پایین‌تر از آنچه امروز هست شروع شود که کاهش فاصله نسلی را هم دنبال داشته باشد چرا که امروز برخی والدین در ۳۵ سالگی اقدام به باروری می‌کنند و این امر زمینه بروز مشکلات بسیاری با فرزندان را ایجاد می‌کند.
این روانشناس با تاکید بر اینکه باید کودکان در سنین مدرسه با مهارت‌های زندگی آشنا شوند می‌گوید: آموزش مهارت‌های ارتباطی خود به عنوان زیرساخت‌های اجتماعی است و باید نظام تربیتی و آموزشی متحول شود و امروز آسیب‌های ازدواج در سن بالا را بیشتر مشاهده می‌کنیم.
وی با بیان اینکه ۶۰ درصد طلاق‌های کشور در پنج سال اول ازدواج اتفاق افتاده است اظهار می‌کند: این امر ربطی به سن آنها ندارد بلکه به این دلیل است که مهارت‌های ارتباطی، چالشی و عبور از بحران را آموزش ندیده بودند.
تنها با یک بسته تشویقی نمی‌توان ازدواج را افزایش داد
محمدی با اشاره به اینکه جامعه امروز نیازمند ترویج فرهنگ ازدواج در سنین پایین‌تر از وضعیت کنونی است می‌گوید: در سنین پایین‌تر میزان یادگیری و اثرپذیری از آموزش‌های مهارتی، دینی و اجتماعی بیشتر است و قابلیت‌های بالاتری دارند.
وی با بیان اینکه با ازدواج زیر بیست سال مشکلی ندارم می‌افزاید: نوع نگاه به ازدواج مهم است و با بسته‌های تشویقی نمی‌توان ازدواج را تقویت کرد مگر اینکه زیرساخت‌های اجتماعی، اقتصادی و معیشتی ایجاد شود.
این روانشناس با بیان اینکه در صورت ایجاد زیرساخت‌های لازم ازدواج‌های پویا خواهیم داشت می‌گوید: در این صورت است که می‌توانیم بر آموزش مهارت‌های قبل از ازدواج تمرکز کنیم و صرفا با یک بسته تشویقی نمی‌توان ازدواج را افزایش داد و نباید نگاه کمی و افزایشی داشته باشیم بلکه باید در کنار نگاه کمی، نگاه کیفی به ازدواج داشته باشیم تا ازدواج‌های پایدار شکل بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه باید برای افزایش ازدواج تمهیدات اقتصادی و اجتماعی لازم ایجاد شود تصریح می‌کند: نیازهای اساسی مانند شغل، مسکن و نیازهای روحی و روانی جامعه را باید درنظر گرفت و درکنار آن بسته‌های تشویقی را مطرح کنیم.
گزارش از: شهین اصلانی خبرنگار اجتماعی خبرگزاری ایمنا
نظر شما