به گزارش خبرنگار ایمنا، ایران کلباسی متولد سال ۱۳۱۸، زبان‌شناس و استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. کلباسی در کنار همسر خود یدالله، ثمره بیش از نیم قرن است که برای زبان شناسی ایران تلاش می کند و کتاب های زیادی در این زمینه تالیف کرده که می توان از آن جمله به گویش کردی مهاباد، فارسی اصفهانی، فارسی ایران و تاجیکستان، گویش کلاردشت (رودبارک) و گویش کلیمیان اصفهان اشاره کرد.
حال در میان اساتید اصفهان در هفته فرهنگی نصف جهان از این پیشکسوت زبان فارسی تقدیر شد. مراسمی به پاس زحماتی که نه تنها برای حفظ و صیانت لهجه اصفهانی کشید بلکه برای تمامی فارسی زبانان تلاش کرد تا این میراث ناملموس را حفظ کند.
در این مراسم که شامگاه چهارشنبه _چهارم اردیبهشت ماه_ برگزار شد بتول علی‌نژاد، استاد گروه زبان شناسی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه دکتر ایران کلباسی بیش از نیم قرن برای رشته زبان شناسی ایران تلاش کرده است، گفت: هر کشوری زبان های متفاوتی دارد و ایران نیز دارای زبان ها و لهجه های بسیاری است.
در نابودی لهجه ها مقصر هستیم
این استاد گروه زبان شناسی دانشگاه اصفهان ادامه داد: با وجود گویش های متفاوت در کشور وظیفه داریم در حفظ و صیانت آن ها کوشا باشیم اما امروز می‌بینیم که بسیاری از خانواده ها کودکان خود را مجبور می کنند بدون لهجه صحبت کنند.
وی با بیان اینکه خودمان باعث از بین رفتن لهجه ها و تضعیف این سرمایه ملی می شویم، گفت: همه ما وظیفه داریم با تحقیق و مطالعه به تداوم این سرمایه ملی کمک کنیم و افرادی چون دکتر کلباسی که عمر خود را صرف ماندگاری گویش ها کرده اند شایسته تکریم هستند.
دومین سخنران ایران کلباسی بود که از سالها تلاش علمی اش گفت: در این سال ها بیشتر تلاش علمی من صرف بررسی زبان، گویش و لهجه شده است. مواردی که هر کس با آن روبرو می شود این سئوال را مطرح می کند که تفاوت این سه حوزه چیست؟
این پیشکسوت زبان شناسی ادامه داد: در تعریف زبان باید بگویم که یک نظام قراردادی است که افراد یک جامعه بر روی آن اتفاق نظر دارند و می توانند با آن ارتباط کلامی برقرار کنند.
وی با بیان اینکه انواع متفاوت بیان زبان، لهجه نام دارد، گفت: در گویش، کلمات علاوه بر تفاوت های آوایی در علائم دستوری نیز تفاوت دارند به همین دلیل یک گیلکی با یک ترکی نمی توانند با هم ارتباط کلامی برقرار کنند.
کلباسی با اشاره به کتاب گویش کلیمیان اصفهان ادامه داد: در سابقه مردم اصفهان نوشته شده که مردمان اصفهان نیز به زبان کلیمی صحبت می کردند و سپس زبان فارسی جای آن را گرفت در واقع زبان کلیمیان یک زبان ایرانی است.
این پیشکسوت زبان شناسی خاطرنشان کرد: اینکه اکنون می بینیم که زبان و لهجه مناطق مختلف با هم متفاوت است این دلیل را دارد که در ابتدا قالب اصلی سخن گفتن هر منطقه فرق می کرده است.
وی در ادامه صحبت های خود به ویژگی های لهجه اصفهانی اشاره کرد و بارزترین آن ها را برشمرد: یکی از ویژگی های لهجه اصفهانی آهنگ یا تُن آن است که با گوش دادن دقیق و یا دستگاه آزمایشگاه می توان این آهنگ را متوجه شد. علاوه بر آن در لهجه اصفهانی تفاوت های صامت و مصوت بسیار دیده می شود و اصفهانی ها با تغییر جایگاه صامت ها و مصوت ها کلمات را می سازند.
مرگ زبان نابودی میراث فرهنگی است
همچنین حمشت الله انتخابی با بیان اینکه از حدود شش دهه اخیر با حضور رادیو و تلویزیون گویش ها و لهجه ها کمرنگ شد، در این مراسم گفت: با اوج گرفتن عصر ارتباطات و البته حاکمیتی که تصور می کرد وحدت ملی یعنی داشتن یک زبان و لهجه واحد کم کم استفاده از لهجه ها و گویش ها به فضای تلویزیون و تنها برای طنز خلاصه شد.
این نویسنده ادامه داد: خاموش شدن لهجه ها تنها به کشور ما خلاصه نمی شود. در سراسر جهان با حضور اینترنت و ماهواره شمار قابل توجهی از زبان های زنده دنیا خاموش شد به طوری که در سال ۱۹۸۵ سازمان یونسکو ابراز نگرانی کرد و در آغاز سال ۲۰۰۰ میلادی همین سازمان از قول زبان شناسان اعلام کرد که در جهان هر سال ۱۰ زبان از میان می رود.
وی افزود: سازمان یونسکو در آخرین آمار خود اعلام کرد که بیش از نیمی از زبان های دنیا در حال نابودی هستند و به طور متوسط در هر ۱۵ روز یک زبان در دنیا نابود می‌شود. باید توجه داشت که مرگ یک زبان به معنی از بین رفتن میراث فرهنگی با ارزش و تمام وابستگی های ادبی، علمی و فرهنگی آن است.
در پایان این مراسم ایران بانوی اصفهان بر روی سن آمد و با حضور فریده روشن، عضو شورای شهر اصفهان و رضا روحانی، معاون فرهنگی سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی اصفهان مورد تقدیر و تجلیل قرار گرفت تا شاید پاسخی باشد به بخشی از زحمات و تلاش مجدانه این بانوی ایرانی که به یقین در اذهان ثبت شده است.
نظر شما