به گزارش خبرنگار ایمنا، دهه ۵۰ شمسی دهه اوج شیوع بیماری فلج اطفال در کشور بود به گونه‌ای که به صورت میانگین سالانه بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ مورد بیماری فلج اطفال در کشور گزارش می‌شد ؛ تا قبل از سال ۵۴ واکسن‌های فلج اطفال مصرفی در کشور وارداتی بود اما در همین سال موسسه رازی پس از پنج سال مطالعه و پژوهش موفق به تولید این واکسن شد و این محصول مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نیز قرار گرفت.
از طرفی برنامه ایمن سازی فلج اطفال در سال ۱۳۶۳ به عنوان برنامه ایمن‌سازی کشوری در دستور کار قرار گرفت و در نهایت این برنامه از ابتدای سال ۱۳۷۳ اجرایی شد به گونه‌ای که از سال ۱۳۷۹ دیگر گزارشی از بروز فلج‌اطفال در کشور اعلام نشد.
واکسن خوراکی تولیدی ایران هر سه نوع ویروس فلج اطفال را داشت و مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما ایران هم مانند سایر کشورها در قالب برنامه ریشه‌کنی فلج‌اطفال ملزم شد تا از نوع سه ظرفیتی واکسن خوراکی به نوع دو ظرفیتی آن پیش رود، زیرا نوع دو فلج‌اطفال مدت‌ها بود که در دنیا گزارش نشده بو؛ بنابراین سازمان جهانی بهداشت تصمیم گرفت که ویروس نوع دو را از واکسن خوراکی فلج‌اطفال حذف کند. بر همین اساس واکسن خوراکی ایرانی هم علیه ویروس نوع یک و هم نوع سه افراد را واکسینه می‌کرد که در سال ۲۰۱۶ این طرح اجرا شد.
در کشورهایی که واکسن خوراکی سه ظرفیتی را به دو ظرفیتی تغییر دادند، نوزادان باید در چهار ماهگی واکسن فلج‌اطفال تزریقی را نیز استفاده کنند، تامین این واکسن از اوایل سال ۹۵ با مشکل مواجه شد، زیرا شاهد افزایش ویروس فلج اطفال در کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و نیجریه بودیم که در این شرایط واکسن تزریقی فلج اطفال نوع سه ظرفیتی به دو ظرفیتی واکسن فلج‌اطفال سوئیچ شد. بنابراین واکسن تزریقی در این شرایط تنها در مناطقی که اولویت بیشتری داشتند و استان‌هایی که هم‌مرز با افغانستان و پاکستان بودند، تزریق می‌شد.
اکنون فراخوان دوباره برای مراجعه کودکان متولد سال ۱۳۹۵ تا اول شهریور ۹۷ را در ۹ استان اعلام کردند تا واکسن تزریقی فلج‌اطفال را دریافت کنند. کودکانی که قبل از این تاریخ متولد شدند، نوع سه ظرفیتی را دریافت کردند و نیازی به دریافت واکسن تزریقی فلج‌اطفال ندارند.
اما این فراخوان نگرانی های زیادی را بین خانواده های کودکان متولد این بازه زمانی ایجاد کرده است؛ مریم مادر یکی از نوزادانی است که برای تزریق واکسن به مرکز بهداشت مراجعه کرده، می‌گوید: دُز دارویی که به کودک من تزریق کردند، بسیار کم بود و پرستار نیز پاسخ منطقی به سوالم که چرا دُز دارو پایین است، نداد.
این مادر ادامه می‌دهد: تحصیلاتی مرتبط دارم و می دانم که بدن کودکم باید پس از دریافت واکسن واکنش نشان دهد اما با مصرف این واکسن هیچ اتفاقی برای او نیفتاد و این برایم جالب توجه بود.
کمبود واکسن فلج اطفال به دلیل تحریم است
علی واشقانی، رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو در ارتباط با موضوع فراخوان برای تزریق واکسن فلج اطفال گفته است: از سال ۱۳۹۴ استفاده از واکسن فلج اطفال تزریقی در کنار واکسن خوراکی به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه و مقرر شد کودکان در چهار ماهگی یک نوبت واکسن فلج اطفال تزریقی نیز دریافت کنند.
واشقانی ادامه داد: در اوایل سال ۹۵ با توجه به بروز مشکل در تامین شرکت‌های تولید کننده، تامین این واکسن برای حدود ۵۵ کشور در دنیا از جمله ایران با مشکل مواجه شد و با تلاش سازمان غذا و دارو ایران بخشی از واکسن مورد نیاز کشور تامین و مقرر شد برنامه اولویت بندی تزریق واکسن در کشور بر اساس موجودی آن، انجام شود.
همچنین در سال ۹۲ مشکل کمبود واکسن فلج اطفال نیز مطرح شد که برخی معتقد بودند این مشکل در اثر تحریم‌ها به‌وجود آمده است، هادی قدکچی، رییس وقت موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی بر این تفکر صحه گذاشته و گفته است که مسئولان برای کاهش اثرات تحریم، کمک مالی و تدارکاتی و تامین ارز مرجع به سرم‌سازی اجتناب کرده‌اند و شاهد این مساله ده‌ها مکاتبه‌ای است که با مسئولان وزارت بهداشت در خصوص مشکلات سرم‌سازی رازی در تولید واکسن فلج اطفال داشتیم اما کسی پاسخگو نبود.
فلج اطفال بیماری حاد ویروسی است
همچنین رضا فدایی، مسئول بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص علل اجرای طرح واکسیناسیون فلج اطفال برای متولدین سال ۹۵ تاکنون اظهار کرد: دستور اجرای طرح از سوی وزارت بهداشت صادر شد تا این گروه سنی از اول بهمن ماه برای دریافت واکسن فلج اطفال به مراکز بهداشت منطقه خود مراجعه کنند، جمعیت هدف برای اجرای این طرح در استان اصفهان بالغ بر ۱۲۰ هزار کودک بود.
وی با بیان اینکه مشکل کمبود واکسن فلج اطفال دیگر در استان وجود ندارد، می‌گوید: اکنون ابلاغیه جدیدی از سوی وزارت بهداشت کشور صادر شده است مبنی بر اینکه با گذشت زمان مقرر نیز همچنان خانواده‌ها می‌توانند برای دریافت واکسن فلج اطفال کودک به مراکز بهداشتی مراجعه کنند و به هیچ وجه ارائه این خدمت از سوی مراکز بهداشت قطع نخواهد شد.
دو سال گذشته خبرهایی مبنی بر کمبود واکسن فلج اطفال در استان‌های مختلف از جمله اصفهان، خوزستان و به‌ویژه شهر آبادان منتشر می‌شد که حاکی از کمبود جدی دارو در این استان‌ها بود؛ این در حالی است که فدایی در این خصوص اعلام می‌کند: قطره فلج اطفال نیز همان تاثیر واکسن فلج اطفال را دارد، اما واکسن به منظور تکمیل ایمنی کودکان در مقابله بیماری فلج اطفال است تا اطمینان حاصل شود که بدن کودک در مقابل انواع ویروس فلج اطفال مقاوم خواهد شد.
وی با بیان اینکه پولیومیلیت Poliomyelitis یا فلج اطفال نوعی بیماری ویروسی است که در آن ویروس مولد بیماری موجب آسیب تعدادی از سلول‌های نخاع شده و به دنبال آن تعدادی از عضلات اندام‌های بیمار فلج می‌شوند، ادامه می دهد: اگر خانواده‌ای برای دریافت واکسن ایمنی فلج اطفال اقدام نکرده باشد، اتفاق ویژه‌ای رخ نخواهد داد اما این کودک در مقابل بیماری فلج اطفال در مقایسه با کودکانی که از این واکسن استفاده کردند، ایمنی نخواهد داشت.
مسئول بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تکذیب برخی شایعات مبنی بر بی‌کیفیت و یا چینی بودن واکسن‌های تزریقی فلج‌اطفال، تصریح کرد: واکسن فلج اطفال را سازمان بهداشت جهانی برای کشورهای واجد شرایط تامین می‌کند اما باید کشور در اولویت دریافت آن قرار گیرد و زمان موعد دریافت واکسن فلج اطفال برای ایران در ماه‌های گذشته فرا رسید و واکسن مورد نیاز تامین و تحویل شد.
وی اضافه کرد: برنامه سازمان بهداشت جهانی برنامه تدریجی بود و نوبت ایران برای اینکه تحت پوشش دریافت واکسن فلج اطفال قرار گیرد، کمی دیرتر اتفاق افتاد اما در حال حاضر مشکلی برای تزریق این واکسن در کشور وجود ندارد.
نظر شما