به گزارش خبرنگار ایمنا، ونزوئلا که در شمال آمریکای جنوبی قرار دارد، جزو کشورهای غنی از لحاظ معدن و مواد معدنی است، حدود ۷۰ درصد درآمد این کشور از نفت حاصل می‌شود و به‌طور کلی اقتصاد این کشور متکی به نفت و گاز است. حال اما این کشور نفتی دچار شکافی به عمق یک ملت شده است که یک طرف آن نیکلاس مادورو، رییس جمهور قانونی این کشور و طرفی دیگر خوان گوآیدو، رییس مجلس این کشور قرار دارد که در چند روز گذشته به تشکیل دولتی موقت اقدام کرده است.
بعد از شروع درگیری ها در این کشور آمریکای لاتین، دنیا هم مانند ونزوئلا به دو جبهه تقسیم شد؛ کشورهایی که به تبعیت از دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا یکی پس از دیگری، خوان گوآیدو را به عنوان رییس‌جمهور به رسمیت شناختند و یا همچون کشورهای اروپایی به مقامات ونزوئلا ضرب العجل دادند و آنها که همچنان از نیکلاس مادورو به عنوان رییس‌جمهور قانونی ونزوئلا حمایت می کنند، اما به راستی در ونزوئلا چه خبر است، ریشه‌های این بحران در کجاست و رویکرد کشورهای مختلف در قبال این بحران چگونه قابل ارزیابی است؟
ونزوئلا نسل جدید کودتا را تجربه می کند
محمدصادق کوشکی، عضو هیئت علمی گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفت و گو با خبرنگار ایمنا پیرامون ریشه اتفاقات اخیر در ونزوئلا اظهار کرد: آمریکا بیش از یک دهه است که از اتفاقات سیاسی درون ونزوئلا ناراضی است؛ زیرا در این چند سال افرادی در این کشور به قدرت رسیده اند که با سیاست های آمریکا هم خوانی ندارند.
وی افزود: روی کار آمدن هوگو چاوز و بعد از آن نیکلاس مادورو تهدیدی برای آمریکا در منطقه آمریکلای لاتین به حساب می آید؛ زیرا با قدرت گرفتن این افراد در ونزوئلا، روند تسلط آمریکایی‌ها بر آمریکای جنوبی کم رنگ شد و به همین ترتیب در کشورهای پرو و بولیوی نیز شاهد روی کار آمدن دولت های مردمی بودیم؛ بر همین اساس دولتمردان آمریکا تلاش کردند در چند نوبت حلقه تغییرات در ونزوئلا را مختل کنند.
عضو هیئت علمی گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: در این ده سال اخیر شاهد حدود ۴ کودتا در ونزوئلا بوده‌ایم، اما این نوع از کودتا برخلاف کودتاهای دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی به صورت مسلحانه نیست، بلکه کودتاگران تلاش می‌کنند با کمک حمایت‌های رسانه‌ای، بسیج بخشی از جامعه، ایجاد رهبران و جریانی موازی با دولت درگیری های خیابانی ایجاد کنند و به اهداف خود برسند.
وی افزود: در دولت چاوز ما شاهد دو مرحله از این نوع کودتاهای جدید بودیم و همینطور در دولت مادورو نیز در هفته اخیر شاهد دومین مرحله از این کودتا علیه رییس جمهور هستیم؛ با این حال تا به امروز نیروی بسیج کرده آمریکا پتانسیل کافی برای سرنگونی دولت مادورو نداشته و در نتیجه تلاشها برای براندازی دولت در این کشور بی نتیجه مانده است.
انقلابی مخملی در ونزوئلا در جریان است
ابوذر گوهری مقدم، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌و گو با خبرنگار ایمنا پیرامون نقش آمریکا در اتفاقات اخیر ونزوئلا اظهار کرد: سیاست آمریکا در ونزوئلا نوعی برندازی نرم یا انقلاب مخملی تلقی می‌شود؛ به عبارتی دولتمردان آمریکا تلاش می‌کنند حکومت قانونی ونزوئلا را به بهانه عدم مشروعیت سرنگون سازند و برای تحقق این هدف هم به شعار دموکراسی متوسل می‌شوند؛ شعاری که خود بیشتر آن را در عمل نقض کرده اند.
این استاد روابط بین‌الملل دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) افزود: استدلال آمریکا این است که انتخابات اخیر ونزوئلا مشروعیت لازم را دارا نبوده و مطابق قانون اساسی این کشور می‌بایست تا برگزاری انتخابات مجدد رییس مجلس به عنوان رییس جمهور موقت این کشور معرفی شود.
وی تأکید کرد: اما در عمل هدف آمریکا توسل به افکار عمومی ونزوئلا، حمله به مبانی فکری و اندیشه‌ای سوسیالیسمی ونزوئلا، ایجاد اپوزیسیون و مخالف سازی و در نهایت ایجاد دودستگی بین مردم است تا از این طریق مخالفان مردمی را در مقابل حاکمیت قرار دهند، رییس جمهوری که رسما اکثریت رای مردم را در انتخابات کسب کرده را برکنار کنند و فردی را که مجری سیاست های آمریکا است را به میان آورند.
مواضع کشورهای دارای حق وتو تأثیر چندانی بر بحران ونزوئلا ندارد
محمدعلی محمدی، متخصص و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌و گو با ایمنا پیرامون خواسته های رهبر مخالفان دولت مادورو اظهار کرد: خوان گوایدو ۳۵ساله، رییس مجلس قانون گذاری ونزوئلا ، فرزند «لئوپولدو لوپز»، رهبر سرشناس مخالف دولت است که در بازداشت خانگی به سر می‌برد. گوایدو با حمایت او توانست این محبوبیت را به دست آورد و هم اکنون نیز لوپز مشوق اصلی گوآیدو برای اقدام علیه دولت است، هر چند گوایدو به دلیل مخالفت با دولت مورد حمایت آمریکا و متحدانش نیز قرار گرفته است.
وی افزود: گوایدو متعقد است بر اساس اختیاراتی که قانون اساسی در چنین وضعیتی به مجلس این کشور داده، نیکلاس مادورو به دلیل آزاد نبودن انتخاباتی که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، مشروعیت قانونی ندارد و در چنین وضعیتی، رییس مجمع شورای ملی به شکل موقت ریاست قوه مجریه را بر عهده خواهد گرفت.
این تحلیلگر مسائل بین المللی افزود: در مقابل ادعاهای گوایدو، استدلال مادورو این است که در انتخابات سال ۲۰۱۸ پیروز شده و در ابتدای سال ۲۰۱۹ نیز سوگند ریاست جمهوری خورده و همچنین معتقد است به حکم دیوان عالی کشور، پارلمان این کشور دیگر منحل و اختیاراتش به «مجلس موسسان» منتقل شده است. مادرو مخالفان خود را عاملان آمریکا می‌داند و معتقد است آنان به دنبال این هستند که یک رییس‌جمهور دست‌نشانده آمریکا را در این کشور نفتی به قدرت برسانند.
وی خاطر نشان کرد: ونزوئلا سالهاست که در بحران عمیق سیاسی- اقتصادی فرو رفته و شکاف‌های قابل توجهی میان نخبگان، طبقه متوسط و شهروندان کم درآمد در این کشور وجود دارد؛ در این میان نقش ارتش و پلیس این کشور اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند سرنوشت قدرت سیاسی در این کشور را تعیین کند.
محمدی تأکید کرد: تا این لحظه، ارتش پشت مادورو را خالی نکرده و این بدین معناست که او عملا قدرت را در ونزوئلا در دست دارد و ادعای ریاست جمهوری خوان گوایدو از یک ادعای لفظی فراتر نرفته است.حتی مساله حمایت‌های بین‌المللی لزوما نقشی تعیین‌کننده پیدا نکرده، چون هر دو طرف دعوا در ونزوئلا از سوی برخی کشورهای جهان حمایت می‌شوند.
این تحلیلگر مسائل بین المللی افزود: مواضع کشورهای دارای حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل هم نمی تواند تأثیر چندانی بر بحران ونزوئلا بگذارد و تعیین کننده نیست؛ چرا که روسیه و چین طرفدار مادورو و آمریکا، بریتانیا و فرانسه حامی گوایدو هستند.
گزارش از: سید ابوالفضل مدنی-خبرنگار ایمنا
نظر شما