آلودگی را جدی نگیرید، او شما را جدی می‌گیرد

به گزارش خبرنگار ایمنا، در یکی از بخش‌های ساختمان کتابخانه مرکزی اصفهان و در فضایی صمیمی، هنرجویان مشغول طرح زدن درباره روز هوای پاک هستند و عکاسان، تصویربرداران و مسئولان شهری آن‌ها را احاطه کرده‌اند تا بیانیه‌ هنری آن‌ها را به چشم و گوش شهروندان برسانند و از آن‌ها بخواهند که هوای هوا را بیشتر داشته باشند.

دختران با روپوش‌های سفید یا قرمز از هنرستان‌های معتمد و هنرهای زیبا و پسران هر کدام با ظاهر خاص هنرجویان، از هنرستان هنرهای زیبای پسران، با لوازم کار خود مشغول طراحی کارت پستالی به بهانه روز هوای پاک در "کارگاه یک روزه هنر و تجربه، هوای پاک" هستند.

آلودگی هوا، یک مشکل جدی است

یکی از این افراد، صدرا، هنرجوی سال آخر هنرستان است که سخت به نقاشی طرح موردنظرش مشغول است. طرحی که توجه هر کسی را که از نزدیکی آن می‌گذرد جلب می‌کند. او در خلال کارش می‌گوید: "می‌خواستم یکی از راه‌های کاهش آلودگی‌های هوا را به تصویر بکشم و برای همین، ایده پنل خورشیدی به ذهنم رسید. دارم جهانی را طراحی می‌کنم که در آن، هر چیزی با پنل‌های خورشیدی ترکیب شده و حتی در ژنوم انسان هم می‌توان آن‌ها را دید."

همان‌طور که طرح انتزاعی خودش را در قالب یک اثر کمیک-فانتزی شخصی نقاشی می‌کند، با حرارت توضیح می‌دهد که تا چه حد معتقد است استفاده از پنل‌های خورشیدی می‌تواند به پاکی هوا کمک کند. او همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که علاقه دارد درباره چیزهایی که به تصویر می‌کشد، اطلاعات و آگاهی داشته باشد و ادامه می‌دهد: "من زمانی به سراغ یک سوژه می‌روم که درباره آن دغدغه و دانش کافی داشته باشم و بتوانم آن را به تخیلاتم پیوند بزنم. پاک بودن هوا برای من یک دغدغه جدی است."

کمی آن‌طرف‌تر، انوشا مشغول طراحی دقیق جزئیات در سیاه قلم خود است. او که در نقاشی هنرمندانه‌اش، بند ناف جنینی را به آلودگی‌ها گره زده است، توضیح می‌دهد: "می‌خواستم نشان دهم که تاثیرات آلودگی هوا، چیزی فراتر از ظواهری است که می‌شنویم و می‌بینیم. تحقیقات دانشمندها ثابت کرده که آلودگی هوا، تاثیرات جدی و مخربی حتی بر روی جنین متولد نشده دارد. همان‌طور که می‌دانیم، آلودگی، جسم و روان انسان‌ها را تخریب می‌کند."

اما سر یک میز، گروه پر سر و صدای پنج نفره‌ای از پسران، مشغول کار بر روی تابلویی هستند که سیاهی، به منزله همان آلودگی‌هایی که بر دنیای ما سایه انداخته‌اند، تابلو را نیز فراگرفته است. تورج درباره تابلو توضیح می‌دهد: "به نظر ما، در جامعه قشری هستند، که مثلا به آن‌ها می‌گوییم قشر معمولی و ضعیف و تمامی مشکلات به سر این افراد خراب می‌شود؛ حال چه آلودگی باشد، چه اقتصاد و چه هر چیز دیگری. در این نقاشی هم مردم در پایین تصویر تحت فشار آلودگی هوا هستند و چهره‌هایشان عبوس و غمگین شده، اما افرادی که قدرتمند هستند، در بالای تصویر ایستاده‌اند و مشکلات آزارشان نمی‌دهد. به همین خاطر هم توجهی به آلودگی ندارند."

یکی دیگر از پسران درباره دغدغه آن‌ها برای نمایش تاثیرات مخرب آلودگی هوا، با خنده می‌گوید: "ما دغدغه‌های زیادی داریم، اما آلودگی هوا کوچکترین آن‌هاست. در واقع در این مسابقه برای جایزه‌اش شرکت کردیم و دغدغه ما پول مسابقه است."

در حالی که پسران نقاش توضیح می‌دهند که هزینه زیادی برای تهیه لوازم این نقاشی صرف کرده‌اند؛ رییس اداره توسعه فرهنگ شهروندی که مسئولیت برگزاری این کارگاه را برعهده داشته، به ایمنا می‌گوید که قرار است در قالب بن خرید تجهیزات، این هزینه‌ها جبران شود.

کارگاه نقاشی هوای پاک، چه نقشی در  توجه به این مقوله دارد؟

یاسمن، هنرجوی سال سوم هنرستان که مشغول طراحی با مدادرنگی است، نقاشی‌اش را اینگونه توصیف می‌کند: "توقف خودروها و وسایل نقلیه دودزا را در پشت جمله «هوای پاک» نقاشی کرده‌ام تا نشان دهم که با این شعار می‌خواهیم از ایجاد آلودگی بیشتر جلوگیری کنیم."

او همچنین تاکید می‌کند که مدت زیادی است دغدغه محیط زیست و هوای پاک را دارد و بارها قصد داشته در رابطه با آن اتود بزند. دختر دیگری که کنار او نشسته اما دیدگاه متفاوتی دارد. نگین می‌گوید: "دغدغه آنچنانی برای محیط زیست و آلودگی هوا نداشته‌ام و صرفا برای مسابقه مشغول طراحی هستم."

بر سر میز کناری، لیا، هنرجوی هنرستان هنرهای زیبا نشسته و همزمان با تکمیل طرح سیاه قلمش، به توضیح دادن دغدغه‌های محیط زیستی‌اش می‌پردازد: "من تقریبا تا پیش از این دغدغه خاصی نداشتم. درست است که گاهی متوجه آلودگی می‌شدم و از بابتش ناراحت، اما هیچ‌گاه به اهمیت آن فکر نکرده بودم. تا اینکه قرار شد برای این مسابقه، طرحی آماده کنیم؛ زمانی که به‌خاطر انتخاب سوژه برای کارگاه هوای پاک در اینترنت جستجو و درباره آلودگی هوا مطالعه کردم، متوجه شدم که چقدر این موضوع جدی است. در واقع به بهانه مسابقه، یک دغدغه ذهنی درباره اهمیت مراقبت از هوایی که تنفس می‌کنیم در من ایجاد شد."

لزوم به کارگیری هنر برای فرهنگ‌سازی در جامعه

هنرمندان، از نمونه افرادی هستند که می‌توانند با راهکارهای مختلف و خلاقانه، توجه مردم را به موضوعات مهم جلب کنند. موضوعاتی که معمولا در سخنرانی‌ها به وفور به آن‌ها پرداخته می‌شود، اما مشخصا تاثیرگذاری هنر، فراتر از شیوه‌های دیگر خواهد بود. به نظر می‌رسد، یکی از بسیار نتایج مثبت برگزاری چنین کارگاه‌هایی، ایجاد آشنایی و انگیزه در هنرمندان، برای انجام فعالیت هنری پیرامون سوژه‌های شهروندی باشد؛ فعالیت‌هایی که در صورت گسترش آن‌ها، به آشنایی و دغدغه‌مندی هر چه بیشتر آحاد جامعه می‌انجامد.

در این باره، محمد علی جعفری، معاون امور هنری اداره ارشاد اصفهان، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: "معمولا هنرمندان با نگاه جزئی نگر خود، آسیب‌هایی را می‌بینند که مردم عادی نمی‌توانند. در واقع، هنرمندان می‌توانند با به تصویر کشیدن آسیب‌ها، توجه مردم را به آن‌ها جلب کنند و اینگونه باعث شوند که در یک حرکت جمعی، جامعه درصدد رفع این آسیب‌ها برآید."

همچنین برگزاری یک کارگاه نقاشی در این سطح، ایجاد رقابت و تشکیل یک محیط هنری در خارج از فضای آکادمیک مدرسه، می‌تواند تاثیرات مثبتی بر کیفیت کار هنرجویان نیز داشته باشد؛ همان‌طور که یکی از اساتید هنرستان هنرهای زیبای دختران، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: "زمانی که با دقت به جزئیات کار بچه‌ها توجه می‌کردم، متوجه شدم که عموما کیفیت بالایی دارد."

او ادامه می‌دهد: "برنامه‌هایی نظیر این کارگاه، انگیزه، توان حرکت و جنب و جوش بیشتری به هنرجوها می‌دهد. در واقع هر کسی تلاش می‌کند که بهترین خود باشد، چرا که این برنامه یک رقابت است. به نظر من، حتی اگر یک اثر آنچنانی از این کارگاه‌ها خارج نشود، باز هم به دلیل فعالیت هنرجویان در بیرون از محیط کلاس و قرارگیری در معرض موضوعات و فضاهای جدید، انگیزه کار در بچه‌ها بالاتر می‌رود."

آن‌طور که از صحبت‌های مسئولین شهری در حاشیه این کارگاه برمی‌آید، می‌توان به زودی انتظار برگزاری هر چه بیشتر و با کیفیت‌تر برنامه‌هایی نظیر آنچه امروز در کتابخانه مرکزی برگزار شد را داشت؛ برنامه‌هایی که با شیوه‌های مختلف در هنرجویان و هنرمندان، انگیزه لازم را ایجاد و توجه آن‌ها را به موضوعات و معضلات شهری و شهروندی جلب می‌کند. ناگفته پیداست، زمانی که قشر هنرمند جامعه درباره موضوعی به فعالیت بپردازد، به سبب ویژگی خاص هنر در ارتباط تناتنگ با مخاطب و تاثیرگذاری بر او، می‌تواند رشد فکری و فرهنگی شهروندان را نیز به دنبال داشته باشد.