به گزارش ایمنا، به گفته مسئول مرکز باستان‌شناسی تهران این سازه خشتی همان نخستین حصاری است که بنا به تصریح متون تاریخی به دستور شاه طهماسب صفوی، تهران را صاحب قلعه‌ای با صد و چهارده برج کرده است. این کشف مربوط به برج و باروی عصر صفویه است که حوالی دروازه عبدالعظیم تهران قدیم قرار دارد.
طی چند هفته ی گذشته در مغازه ای در بازار حضرتی تهران، سازه هایی تاریخی کشف شده است که بر اساس بررسی های اولیه، باستان شناسان و کارشناسان آن را به دوره تیموریان و حتی سلسله های قبل تر تخمین زدند. مالک مغازه برای یک سری از نوسازی ها در ملک خود در حال انجام عملیات خاکبرداری بود که این سازه را کشف کرد که ممکن است تاریخ شهر تهران را به کلی متحول کند.
در کاوش های باستان شناسی در فضای اصلی مغازه و در عمق ۳۰ تا۴۰ سانتی متری لایه سطحی و متأخر کشف شد. لایه نخست موزاییک ها متعلق به سال هایی بین دهه های ۴۰ و ۵۰ و دوره ی پهلوی است. در بررسی های بعدی نیز آجرهایی متعلق به دوره ی قاجار در مرکز ترانشه کشف شد. پس از عبور از سطح خشتی ، یک دیوار آجری مرتبط با دوره ی قاجار کشف شد. لایه ی بعدی و دیوار اصلی متعلق به دوره ی صفوی و مربوط به زمانی بود که تهران به عنوان یک شهر در حال پایه ریزی بوده است.
"دیده بان ایران" در گزارشی نوشته است دروازه‌های تهران به بناهای استوار و بلند و فضاهای شهری پیرامون آنها گفته می‌شد که درگذشته در بخش‌هایی از حصار و برج و باروی شهر تهران ساخته شده بودند. ساخت این بناها از عصر صفویه، با ساخت پنج دروازه در دوران شاه طهماسب برای نخستین بار صورت پذیرفت.
شاه طهماسب صفوی برای زیارت حضرت عبدالعظیم و همچنین فاتحه‌خوانی بر مزار سیدحمزه، جدبزرگ صفویان از قزوین به ری می‌آمد و گاه به شکار در اطراف تهران می‌پرداخت. به تدریج و براساس آنچه در متون تاریخی آمده است، رفت و آمدهای او به تهران زیاد شد و او از این روستای کوچک و کم‌اهمیت خوشش آمد.
شاه صفوی فرمان داد که دور این شهر دیواری بکشند تا از گزند و حمله در امان بماند. این دیوار همان حصار صفوی است که با ۱۱۴ بارو به نشانه سوره‌های قرآن در اطراف قریه تهران کشیده شد و نام حصار صفوی را به خود گرفت. بنابراین در زیر هر برجی، یک سوره از قرآن مجید برای تیمن و تبرک دفن شد.
همچنین در دوران افغان‌ها یک دروازه و در دوران محمدشاه قاجار یک دروازه دیگر ساخته شد. در دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار دروازه‌های صفوی برای گسترش شهر ویران شدند و سپس شهر دارای دوازده دروازه شد.
دروازه‌های دوران ناصرالدین شاه در دوران پهلوی تخریب شدند و امروز فقط دو دروازه از دوران گذشته باقی مانده است، یکی دروازه باغ‌ملی که در نخست وزیری رضاخان ساخته شده و دیگری بخش کوچکی از دروازه محمدیه واقع در مدخل بازار عباس آباد است. همچنین سر در قورخانه تهران نیز از آن دوران بر جای مانده است.
دروازه‌های دوازده‌گانه از دیدگاه کاشی‌کاری و نقش و نگار و ستون‌هایی به رنگ آبی آسمانی با نقوش جالبشان مثل نقش رستم، دیو سفید و رستم و اسفندیار همه زیبا، گیرا و دلپذیر بودند. دروازه‌های تهران عبارت بود از دروازه خراسان، دروازه شاه‌عبدالعظیم، دروازه غار، دروازه گمرک، دروازه قزوین، دروازه بهجت‌آباد، دروازه دولت، دروازه شمیران، دروازه دوشان‌تپه، دروازه دولاب، دروازه باغشاه و دروازه چراغ برق. این دروازه‌ها شب‌ها بسته می‌شد و آمد و رفت از آنها ممنوع می‌شد، مگر با گفتن (اسم شب) که همه روزه وزیر دربار آن را به رئیس قراولان می‌داد.
آخرین دروازه‌ای که در دارالخلافه تهران ساخته شد و آن را دروازه میدان مشق می‌گفتند در دوران سلطنت پهلوی اول در محل میانی شرکت نفت و پستخانه به وجود آمد. در بزرگ آهنی این بنا را که سال‌ها بر فراز آن نقاره می‌زدند در قورخانه ساخته بودند.
دروازه‌های دوازده‌گانه تهران در سال ۱۳۰۹ شمسی در دوره شهرداری کریم آقا بوذرجمهری به بهانه اینکه شهر باید نوسازی شود ویران کردند.
نظر شما