به گزارش خبرنگار ایمنا، «نام» تعیین کننده بخشی از هویت فردی و اجتماعی یک انسان است و تقریباً در همه جای دنیا، از بدو تولد و بنابر نظر والدین فرد، برای او انتخاب می‌شود. از هزاران سال پیش تا کنون، با گذشت زمان و پیچیده‌تر شدن روابط انسانی، اهمیت نام افراد دگرگون شده است؛ تا جایی که امروزه می‌توان مطمئن بود اسم هر فرد نه تنها راهی برای هویت‌بخشی به او در جامعه، بلکه از موارد تعیین کننده در شکل‌گیری شخصیت و جایگاه او در اجتماع است.
نام شما در میزان درآمدتان هم اثر دارد!
نتایج یک تحقیق در سال ۱۹۴۸ در دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که افراد با نام‌های غیرمعمول، نسبت به آن‌هایی که نام‌های رایج‌تر دارند، شانس بیشتری برای اخراج از مدرسه یا دانشگاه داشته و نشانه‌هایی از اختلالات روانی در آن‌ها بیشتر بوده است. محققان حدس می‌زنند که یک نام غیرعادی می‌تواند تاثیرات روانی منفی بر فرد داشته باشد.
آن‌طور که مجله معتبر نیویورکر می‌نویسد، نام‌ها بر انتخاب شغل، محل زندگی و همسر آینده افراد نیز تاثیرگذارند. اگرچه برخی دانشمندان معتقدند که این تأثیر چشم‌گیر نیست، اما مطالعاتی در دانشگاه استکهلم سوئد نشان می‌دهد مهاجرانی که نام‌های محلی خود را به نام‌های نزدیک‌تر به فرهنگ کشور جدید تغییر داده‌اند، به‌طور میانگین ۲۶ درصد درآمد بیشتری نسبت به مهاجرانی دارند که با نام‌های غیر رایج در آن کشور زندگی می‌کنند.
با این حساب می‌توان نتیجه گرفت که انتخاب یک نام مناسب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید درباره آن حساسیت بیشتری داشت، چرا که نام یک نفر حتی می‌تواند راهی برای پیش‌داوری‌های احتمالی درباره سطح فرهنگ او به دیگران ارائه دهد. حال در این میان، خانواده‌های ایرانی برای این انتخاب مهم چگونه تصمیم می‌گیرند؟ برای پاسخ دادن به این سؤال، به ادارات ثبت احوال و آمارهای این سازمان مراجعه کردیم.
انتخاب نام بر اساس عقاید
به نظر می‌رسد یکی از رایج‌ترین شیوه‌های انتخاب نام در ایران، توجه به عقاید مذهبی است. در این‌باره، رضا که مردی میانسال است و برای ثبت تولد دومین فرزند خود به نام «فاطمه یاس» به یکی از ادارات ثبت احوال اصفهان مراجعه کرده است، به ایمنا می‌گوید: "بر اساس اعتقادم انتخاب کردم. من خودم خیلی به این چیزها اعتقاد دارم."
اعتقادات مذهبی جامعه باعث شده است که بر طبق آمارهای منتشر شده از سوی ثبت احوال در سال‌های اخیر، اسامی مذهبی چون فاطمه، زینب و زهرا برای دختران و محمد، ابوالفضل و امیرعلی برای پسران، همواره در صدر جدول پرانتخاب‌ترین نام‌ها قرار داشته باشند.
البته بسیاری از افرادی که نام‌های مرکب دارند، معمولاً فقط با یک بخش از نام خود صدا زده می‌شوند؛ همین موضوع نیز موجب تغییر نظر خانواده‌ای درباره انتخاب نام «محمد طه» برای نوزادشان شده است. پدر خانواده، که به تازگی نام «پوریا» را برای فرزند دوم خود انتخاب کرده است، می‌گوید: "نام دخترم را «نازنین زهرا» گذاشته بودیم، اما همه او را «نازنین» صدا می‌کردند." توضیح می‌دهد که همین موضوع باعث شده از انتخاب «محمد طه» منصرف شوند و نامی را انتخاب کنند که به گفته خودش، "معنی زیبایی دارد، پوریا یعنی درخشنده."
بر همین اساس، توجه به معنای نام‌ها نیز در انتخاب آن‌ها اثرگذار است. علی که برای دریافت شناسنامه فرزند نوزادش به اداره ثبت احوال مراجعه کرده است، تاکید می‌کند که در انتخاب «پرهام» برای فرزندش، علاوه بر اهمیت فارسی بودن نام، اینکه "معنای خوبی داشته" نیز مؤثر بوده است.
البته نمونه‌های متفاوتی نیز یافت می‌شوند. یکی از این موارد، مرد میانسالی است که نام فرزندش را «آرشیدا» گذاشته است و معنای آن را اشتباه حدس می‌زند، یا دیگری که درباره انتخاب نام «دانیال» می‌گوید: "عیال انتخاب کردند. معنیش را نمی‌دانم." و ادامه می‌دهد که "من خودم می‌خواستم بگذارم ارسلان، ولی اجازه ندادند!" و معنی «ارسلان» را نیز نمی‌داند.
فراوانی نام‌هایی که در آمارها کمتر دیده می‌شوند
مرد جوانی که خود نام «امیرعلی» را دارد، درباره انتخاب نام «آریا» برای پسرش، دو دلیل اصلی را ذکر می‌کند: "اول از همه می‌خواستیم معنای خوبی داشته باشد. آریا یعنی اصیل و نجیب." و با تاکید می‌گوید: "و این هم خیلی مهم بود که نام او حتماً ایرانی باشد" امیرعلی و همسرش که اخیراً تولد دومین پسر خود را جشن گرفته‌اند، پیش از این نیز با تاکید بر فارسی بودن، نام «رادمهر» را برای فرزند اول خود انتخاب کرده بودند.
«پویان» نام دیگری است که حالا برای نزدیک به ۱۷ هزارمین بار در کشور به ثبت رسیده است. پدر که برای دریافت شناسنامه فرزندش در ثبت احوال منتظر بود، درباره انتخاب این نام توضیح می‌دهد: "بعد از مشورت با همسرم به این نتیجه رسیدیم که می‌خواهیم حتماً نام فرزندمان پویان باشد و برای همین از بین گزینه‌های موجود، این نام را انتخاب کردیم." در همین مدت، چند پدر دیگر برای ثبت «یسنا»، «سپهر» و «بردیا» به ثبت احوال مراجعه می‌کنند.
مجله بریتانیایی «ویک» در گزارشی تحلیلی بر اساس نتایج تحقیقات دانشمندان نوشته است: "نام‌های ما نشان‌هایی حامل اطلاعاتی درباره سطح کلاس، تحصیلات و اصالت نژادی‌مان، یا حداقل همین اطلاعات درباره پدر و مادرمان، هستند."
نرجس را ثبت نمی‌کنیم، چون همان نرگس است!
حتماً شما هم با پدر و مادرهایی مواجه شده‌اید که اصرار دارند فرزندانشان نامی شبیه به دیگر اعضای خانواده داشته باشند؛ موضوعی که خصوصاً درباره چند قلوها رواج دارد. برای مثال، «حدیث» و «محدثه» از نمونه‌هایی هستند که پدر و مادرشان به دلیل "تاکید بر هم‌آوایی" انتخاب کرده بودند.
حسین نیز که مرد جوانی است و تازه شناسنامه پسرش را از ثبت احوال تحویل گرفته است، می‌گوید: "حسام را برای این انتخاب کردیم که به اسم خودم، حسین، شباهت داشت." و امید، نام «نیلا» را برای دخترش برگزیده چون معتقد است که آوای شنیداری خوبی دارد، "خصوصاً وقتی با نام خانوادگی کنار هم می‌آیند."
در این بین اما یک نفر برای ثبت اسم فرزندش به مشکل برمی‌خورد. مرد جوان بعد از اینکه فرم را پر کرده و به مسئول ثبت تحویل می‌دهد، به او گفته می‌شود که نمی‌تواند نام «نرجس» را ثبت کند: "نمی‌شود که دو تا بچه را به یک اسم گذاشت! «نرجس» همان عربی شده «نرگس» است. اصلاً وقتی تو یک بچه با همین اسم داری، این چه کاری است؟"
البته بعد از اینکه مرد با ناامیدی اداره را ترک می‌کند، کارمند ثبت احوال به ایمنا می‌گوید: "آخرش اگر خیلی اصرار کنند، این را هم ثبت می‌کنیم. فقط بعداً برای بچه خودش بد می‌شود و باید کلی تلاش کند تا بتواند اسمش را عوض کند." کارمند دیگری تاکید می‌کند که این موضوع امری سلیقه‌ای نیست و آن را در ادارات دیگر نیز ثبت نخواهند کرد. او همچنین می‌گوید: "اگر به سلیقه ما بود که یک سری اسم‌ها را اصلاً ثبت نمی‌کردیم، از بس که بد هستند! الان هم اگر اسم عجیبی بخواهند انتخاب کنند، ما به آن‌ها پیشنهاد می‌دهیم که نظرشان را عوض کنند."
جهان اطراف ما به گونه‌ای است که در موقعیت‌های فراوان با افراد گوناگونی مواجه می‌شویم بدون این که شانس آشنایی کامل را پیدا کنیم، اما ذهن انسان نیز آن طور است که در آغاز آشنایی، بر مبنای کلیشه‌های خود به فرضیاتی پیرامون هر فرد شکل می‌دهد.
به همین دلیل، اینکه نام یک نفر رایج باشد یا غیرمعمول، فارسی باشد یا عربی، معنای زیبایی داشته باشد یا خیر، همه در اینکه فرد مقابل، چه گمانی درباره او خواهد داشت مؤثر خواهد بود؛ گمان‌هایی که در بسیاری اوقات نادرست هستند، اما در هر موقعیت زندگی، می‌توانند نقش اثرگذاری را ایفا کنند. برای همین است که نام اهمیت بسیار بالایی دارد، تا آنجا که رومیان چنین اصطلاحی را داشتند: «نام، سرنوشت است.»
گزارش از: علی فتحی _ خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما