به گزارش خبرنگار ایمنا، این روزها پرواز دسته جمعی عقابها در مسیر ارغوانیه به طرف باغ رضوان و منطقه گردنه زینل اصفهان توجه هر رهگذری را بیش از پیش به خود جلب می‌کند، با شروع فصل پاییز و زمستان و بارش برف در مناطق کوهستانی، پرندگان شکاری از سیبری و مناطق شمالی ایران به سمت دشت‌های گرم‌تر مرکزی و جنوبی کشور مهاجرت می‌کنند. با این حال سرما علت مهاجرت این پرندگان از زیستگاه‌هایشان نیست، بلکه عامل اصلی کمبود غذا است.
البته در مسیر کوچ هم پیدا کردن غذا و شکار برای آنها چندان ساده نیست چرا که بسیاری از گونه‌های حیات وحش در سال‌های اخیر منقرض شده یا تعداد آنها بسیار کم است و یا شاید از چشم شکارچیان طبیعت دور می‌مانند.
یکی از مناطقی که در مسیر مهاجرت این پرندگان شکاری قرار دارد منطقه گردنه زینل و سایت کارخانه پسماند اصفهان است که هر روز حجم زیادی از زباله شهری، ضایعات کشتارگاهی، تلفات مرغداری و دامداری وارد این کارخانه می‌شود و همین سبب شده که شمار قابل توجهی ازعقاب‌های بومی و مهاجر در این مکان میان انبوه زباله‌ها به دنبال یافتن غذا باشند، در حالی که پسماندهای گوشت و ضایعات مرغ غذای این پرندگان شکاری نیست و نه تنها ارزش غذایی ندارد، بلکه سبب بیماری آنها می‌شود. از سوی دیگر باکتری‌ها و ویروس‌های موجود در پسماندهای انسانی و باقی مانده مواد شیمیایی و دارویی و سموم، جان عقابها و سایر پرندگان شکاری را در این منطقه تهدید می‌کند.
عقابها و گونه‌های لاشه خوار بسیار حساس و آسیب پذیر هستند
بدن عقابها در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها توان مقاومت ندارد؛ رضا کیامرزی دامپزشک و پژوهشگر پرندگان شکاری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ضایعات کشتارگاهی یا عفونی، تلفات مرغداری‌ها و دامداری‌ها در این پسماندها خطر مسمومیت حاد و یا مزمن و حتی مرگ و کاهش جمعیت پرندگان شکاری و عقابها را در پی دارد.
وی با بیان اینکه تغذیه این پرندگان از پسماندها زمینه ساز انتقال انواع بیماری‌ها در بین جمعیت آنها است، می‌افزاید: پرندگان در طول مسیر مهاجرت خود می‌توانند ویروس‌ها و باکتری‌های بیماری‌زایی مانند ویروس آنفولانزای حاد را تا هزاران کیلومتر انتقال دهند، بنابراین دفع مناسب و از بین بردن حجم بزرگی از پسماندها و ضایعات از به خطر افتادن سلامت انسان و همچنین گونه‌های پرنده شکاری در طبیعت جلوگیری می‌کند.
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: حتی استفاده نامناسب و غیر استاندارد سموم دفع آفات نباتی در زمین‌های کشاورزی با ذخیره شدن در بدن پرندگان حشره خوار و دانه خوار و انتقال به بدن پرندگان شکاری سبب مسمومیت و مرگ این پرندگان می‌شود.
کیامرزی می‌گوید: گونه‌هایی از پرندگان شکاری، فصل بهار در مناطق شمالی و یا در کوهستان‌ها به صورت جفت دیده می‌شوند، زادآوری می‌کنند و در پاییز و زمستان به هنگام مهاجرت، گروهایی کوچک و بزرگی تشکیل می‌دهند؛ در مسیر مهاجرت حتی برای تغذیه در کنار هم و به صورت گروهی دیده می‌شوند، به همین دلیل در مراکز پسماند سریع بر انباشت زباله‌ها جمع می‌شود درحقیقت برای این پرندگان تغذیه بهترین عامل است.
وی معتقد است: تخریب زیستگاه‌ها و انقراض گونه‌های مختلف حیات و حش چه در ایران و چه در سایر نقاط دنیا تأثیر منفی بر حیات پرندگان شکاری و عقابها دارد، به دلیل نبود تنوع زیستی در برخی مناطق امکان شکار برای عقابها وجود ندارد و این پرندگان ناچارند برای بقا در میان زباله‌ها غذا خود را جستجو کنند.
کیامرزی به مشاهدات خود در یک پایش چند روزه در محوطه سایت سازمان پسماند در مهرماه سال جاری اشاره می‌کند و می‌گوید: در این منطقه و محدوده گردنه زینل محل تجمع این پرندگان شکاری، بیشترین گونه از نوع عقاب صحرایی، کورکور سیاه و عقاب شاهی (امپریال ) مشاهده شد که به صورت گروه‌های بزرگ بر روی انباشت زباله‌ها، سقف محل تولید کود کمپوست، حصارهای سایت کارخانه پسماند، دکل‌های برق و کوه‌ها دیده شدند.
وی می‌افزاید: عقاب صحرایی و عقاب شاهی از بارزترین انواع پرنده شکاری مهاجر پاییز و زمستان در این منطقه هستند که بر روی لاشه‌ها و پسماندهای غذایی و یا ضایعات کشتارگاهی گروه‌های بزرگی را تشکیل می‌دهند با این حال چند سالی است که جمعیت این عقابها در جهان بسیار کاهش یافته و در حال انقراض هستند که از جمله عوامل کاهش جمعیت این دو گونه عقاب می‌توان به انواع مسمومیت‌های غذایی، برق گرفتگی و برخورد با دکل‌های برق و توربین‌های بادی اشاره کرد.
کیامرزی می‌گوید: این پرندگان بزرگ جثه برای استراحت دکل‌های برق فشار قوی را انتخاب می‌کنند که خطر برق گرفتگی و برخورد با کابل‌های برق و یا تصادف با وسایل نقلیه را افزایش می‌دهد و این در حالی است که در دهه‌های اخیر شاهد کاهش جمعیت عقاب صحرایی و شاهی در آسیا هستیم.
عقابها تحت حفاظت محیط زیست هستند
در همین ارتباط حسین اکبری، معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: عقاب‌های منطقه گردنه زینل گونه‌های مهاجری هستند که مسیر اصلی آنها منطقه حفاظت شده کلاه قاضی است چرا که این منطقه به دلیل وجود نواحی صخره‌ای محل مناسبی برای خانواده پرندگان شکاری است.
وی اظهار می‌کند: عقاب طلایی و عقاب صحرایی جزو گونه‌های پرنده شکاری اصلی و بومی منطقه کلاه قاضی به شمار می‌روند که آنجا زادآوری می‌کنند، با این حال بخش کوچکی از این‌ها مانند عقاب طلایی می‌تواند مقیم و ساکن باشد و در همان منطقه بخشی از جمعیت مهاجر را تشکیل دهند، به طور معمول خانواده پرندگان شکاری و به ویژه عقابها و لاشخورها مهاجر هستند.
معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست استان اصفهان می‌افزاید: عقاب‌هایی که در گردنه زینل مشاهده شده‌اند از گروه عقاب‌های مهاجری هستند که در مسیر شمال به جنوب به صورت کوتاه مدت از یک روز تا یک ماه امکان توقف دارند و از زیستگاه‌های این منطقه به طور پراکنده استفاده می‌کنند.
وی تاکید می‌کند: گونه‌های مختلف عقاب به عنوان جزئی از خانواده پرندگان شکاری تحت حمایت محیط زیست هستند، شکار این پرندگان در هر شرایطی ممنوع و تحت اقدامات و مراقبت‌های حفاظتی است.
اکبری می‌افزاید: حفاظت محیط زیست به صورت مداوم و شبانه روزی در مناطق چهارگانه و تحت مدیریت و حتی زیستگاه‌های آزاد و غیر حفاظت شده گشت و پایش و نظارت دارد و قطعاً در صورت دیدن هر گونه تخلف برخورد قانونی می‌کند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا احتمال انتقال بیماری بین این پرندگان شکاری و انسان وجود دارد، می‌گوید: در نواحی که عقابها از پسماندها استفاده می‌کنند در بسیاری از موارد انتقال بیماری‌ها بین خود آن گونه وحشی اتفاق می افتد، از پرندگان شکاری خیلی کم و در شرایط خاص بیماری به انسان منتقل می‌شود اما تا به حال گزارشی مبنی بر انتقال بیماری از پرندگان شکاری این منطقه به شهروندان ارایه نشده است و هیچ جای نگرانی وجود ندارد، حتی گونه‌های مشکوک به آنفلوآنزای پرندگان نیز با شواهد و قرائن خاص و در صورت اثبات مراقبت‌های ویژه انجام می‌شود که تاکنون گزارش نشده است .
اکبری می‌گوید: با این حال ممکن است آلودگی ناشی از پسماندهای گوشتی و مرغی باعث بیماری این گونه‌های شکاری شود چون این‌ها گوشت خوار هستند و با خوردن پسماندها آلودگی‌های هورمونی، میکروبی و سموم با منشأ و فعالیت انسانی به این‌ها منتقل شود.
گزارش از : ندا سپاهی، خبرنگار ایمنا
نظر شما