به گزارش خبرنگار ایمنا، "آستیگمات" فیلمی به کارگردانی مجیدرضا مصطفوی و نویسندگی پیام کرمی و مجید رضا مصطفوی است. این فیلم چندی پیش روی پرده‌ی نقره‌ای سینما اکران شد و توانست با داستان اجتماعی خود مخاطب را راضی کند و در هفته اول اکران فروش قابل توجهی داشت.
آستیگمات روایتگر داستان خانواده‌ای است که هرکدام از اعضای آن با مشکلی جدی روبه‌رو هستند و توان کمک به یکدیگر را ندارند. مصطفوی پیش از این فیلم انارهای نارس را کارگردانی کرده است. هر دو فیلم این کارگردان جوان نگاهی آسیب‌شناسانه به مسائل و مشکلات اجتماعی دارد که نشان از دغدغه‌های او در این زمینه دارد. در آستیگمات بازیگرانی چون محسن کیایی، باران کوثری، هادی حجازی فر و نیکی کریمی بازی کرده‌اند.
مصطفوی معتقد است بحث آموزشی و تربیتی در کشور فراموش شده و صورت مسئله از طرف مسئولان و مدیران پاک شده است. اگرچه به گفته کارگردان مشکلاتی مانند فضای تلخ و سیاه فیلم مانع از پذیرش آن در جشنواره فیلم فجر شد اما مصطفوی داستان فیلم را برگرفته از مشکلاتی که برای یک خانواده در سطح جامعه رخ می‌دهد، می داند. گفت و گوی خبرنگار ایمنا با این کارگردان را در ادامه می‌خوانید:
ایده این فیلم از کجا به ذهنتان رسید؟
فیلمسازان همواره درگیر خلاءها و مشکلات اطراف‌شان هستند. بعد از انارهای نارس احساس کردم ذائقه مخاطبان سینما در طی این مدت تغییر کرده است و مخاطب امروز به راحتی دسترسی به سینمای روز دنیا دارد و به شدت به واسطه وجود فضای مجازی حرفه‌ای شده است . امروز فضای مجازی یکی از نکات مثبتش همین دادن اطلاعات است و دیگر نمی‌توان با معادله و ساز و کار سال های قبل فیلم ساخت.
“انارهای نارس” بیش از هر چیز فیلمی بر مبنای فرم است و من در آن زمان در حال تجربه کردن بودم و فرم و تجربه کار با اجزایی که قبلا در جاهایی مثل تدوین فیلم نمی‌توانستم به آنها دسترسی داشته باشم. به همین جهت ساخت آن فیلم برایم جذاب بود.
سپس با پیام کرمی آشنا شدم که فیلمنامه “تابستان داغ” را نوشته، ولی هنوز ساخته نشده بود. همان زمان پیگیر نوشتن یک فیلمنامه از پایه بودیم. ایده‌هایمان را با هم به اشتراک گذاشتیم و یک سال اول، تنها درباره مسائلی که ذهن‌مان را درگیر کرده بود، صحبت کردیم بعد از روی یادداشت‌هایی که برداشته بودیم به همراه یکی دو قصه کمرنگی که از گذشته در ذهن پیام بود با طرح‌هایی که من داشتم کنار هم گذاشتیم و سعی کردیم قصه‌ای از دل آنها بیرون بیاوریم که از یک جنس باشد و بتوان آنها را با هم روایت کرد. ایده اولیه آستیگمات این‌طور شکل گرفت، با نگاه به مسائلی که در اجتماع و به شکل روزمره، مردم با آن درگیر هستند، از سوءمدیریت تا مسائل اجتماع و خانواده. در نهایت فیلمنامه نوشته شد و چند بار بازنویسی شد.
این نام به چه علت برای فیلم انتخاب شد؟
به دلیل مشکل بینایی که در ظاهر کسری، شخصیت کودک فیلم وجود دارد در لایه‌های زیرین فیلم نیز شخصیت های دیگر واقعیت‌ها را نمی‌پذیرند.
در فیلم آستیگمات چند موضوع مختلف را عنوان کردید، که هر کدام از این موضوعات به تنهایی می‌توانستند یک فیلم مجزا باشند. فکر نمی‌کردید که چند قصه‌ای بودن فیلم و تلخی زیادی که برای این خانواده در نظر گرفته بودید ممکن است یک جاهایی بیننده را خسته کند؟
من برای این خانواده تلخی زیادی در نظر نگرفتم و فقط اتفاقی که در جامعه رخ می‌دهد را به شکل منصفانه انتقال دادم. در واقع خروجی این فیلم به خاطر تأثیری است که من از اطراف خودم می‌گیرم. سعی می‌کنم خودم به‌عنوان یک آدم بی طرف کنار بیایستم و فقط آن چیزی که در واقعیت رخ داده است را روایت کنم. ما یک تنه اصلی داشتیم که اتفاقات خانه اصلی را پیش می‌برد. داستانک‌هایی که وجود داشت هم این‌طور نبود که وقتی فیلمنامه تمام شد، من بگویم فیلمنامه قصه کم دارد و بیایم یک سری قصه‌های زیرنیز کنار آن بگذارم. تمام قصه‌هایی که در فیلم “آستیگمات” می‌بینید، از همان ابتدا به آنها فکر می‌کردیم. زمانی که داشتیم روی طرح فکر می‌کردیم، طرحی داشتیم که شبیه همین “آستگیمات” بود که ما روی آن دیالوگ گذاشتیم و پرداخت نهایی کردیم تا گسترده‌تر شود، وگرنه تمام قصه‌ها که دارند موازی با قصه اصلی پیش می‌روند، از همان ابتدا وجود داشت.
سؤالی که پس از تماشای فیلم برایم پیش آمد این بود که چرا این فیلم با وجود شایستگی‌هایی که دارد از طرف جشنواره فیلم فجر پذیرفته نشد؟
این سئوالی است که باید از مسئولان و مدیران جشنواره پرسید ولی در مجموع مسائلی برای فیلم به وجود آوردند که فیلم کمتر دیده شود. حتما توسط هیئت انتخاب این مهندسی آرا صورت گرفت که فیلم در جشنواره حضور نداشته باشد. متاسفانه فیلم آستیگمات از چند تفکر مورد آسیب قرار گرفت. مهمترین مورد نگاه بسته و محافظه کار برخی از اعضای هیئت انتخاب جشنواره بود، جرقه و شروع تمام مشکلات از هیئت انتخاب شروع شد و به دیگران و مدیران سرایت کرد. مسائلی از قبیل تلخ بودن و فضای سیاه فیلم.
بین ساخت فیلم «انارهای نارس» و «آستیگمات» وقفه‌ای چهارساله افتاد. خودتان خواستید این مدت فیلم نسازید؟
به هر حال به عنوان تهیه کننده توزیع و پخش داخلی و خارجی فیلم انارهای نارس زمان بر بود، از طرفی دیگر آماده شدن فیلمنامه آستیگمات احتیاج به تحقیق داشت و تکمیل شدن آن زمان زیادی را به خود اختصاص داد.
فیلم ممیزی هم داشته است؟
موارد محدود مانند برخی صدا ها و دیالوگ‌ها که تغییر کردند.
وجه تربیتی فیلم پررنگ است و روایت جسورانه‌ای دارد. آیا می‌توان فیلم را بر محور شخصیت کسری دانست و آن را به نوعی به سینمای کودک و نوجوان نیز پیوند داد؟
نه، صرفا متعلق به سینمای کودک و نوجوان نیست، ولی به دلیل درون مایه تربیتی و حضور یکی از کاراکترهای اصلی که نوجوان است می‌توان رگه‌های سینما کودک هم دید. به هر حال مهمترین مبحث گمشده این روزهای سینما همین مباحث تربیتی است و به هر حال در فیلم آستیگمات هم همین موضوع بسیار پر رنگ است.
بحث تربیتی فیلم برایم خیلی مهم بود. وقتی خودم فیلمی را می‌بینم برایم مهم است به نکات تربیتی آن توجه کنم. منظورم از نکات تربیتی شعار نیست بلکه آنچه در لایه‌های زیرین فیلم پنهان است مد نظرم است. در مقابل کودکان و نوجوانان می‌توانیم دو رویکرد اتخاذ کنیم اولی اینکه برای بحث‌های تربیتی‌شان برنامه‌ریزی کنیم یا اینکه رهایشان کرده و اجازه دهیم هرطور دوست دارند جلو بروند، کاری که سیستم آموزشی کشور در حال حاضر آن را انجام می‌دهد.
بحث آموزشی و تربیتی در کشور ما فراموش شده است. صورت مسئله از طرف مسئولان و مدیران پاک شده و افرادی که باید برای آینده این نسل برنامه‌ریزی می‌کنند هیچ کار مثبتی انجام نمی‌دهند. به‌خاطر فیلمم در مورد این نسل و مشکلات و معضلات‌شان بسیار تحقیق کردم و به صراحت می‌گویم که هیچ برنامه‌ای برای آنها وجود ندارد و بشدت مغفول واقع شده‌اند. متأسفانه تا ۱۵ سال آینده شاهد خواهیم بود که این سیستم معیوب و سیکل ناقص چه بر سر کودکان و نوجوانان آورده و با چه چالش‌هایی روبه‌رو خواهیم شد. این نسل حقیقتاً با کودکی ما متفاوت هستند و تا از این تفاوت سخنی به میان می‌آید همه فوراً می‌گویند بله اینها با تبلت و گوشی هوشمند کار می‌کنند و... با ما فرق دارند ولی منظور من از تفاوت آنها با نسل ما در بلوغ زودرسی است که به سراغ‌شان آمده و پیامدهای خطرناکی که خواهد داشت.
مطابق با فیلمنامه، فیلم را ساختید؟ چون بعضی از مسوولان سینمایی معتقد هستند که فیلمسازان نکاتی در فیلم میگنجانند که در فیلمنامه برای دریافت پروانه ساخت وجود ندارد.
دقیقا بر اساس فیلمنامه مصوب و پروانه ساخت ،فیلم آستیگمات ساخته شد. تمام اصلاحیه ها و نظرات شورا در حین ساخت فیلم رعایت شد و هیچ مورد جدید و خارج از آنچه مجوز گرفته شد به فیلم نامه اضافه نشده است.
ما در فیلم شما شاهد یک نوع آشنازدایی هستیم؟
بله در انارهای نارس هم بازیگرانی که انتخاب کردم پیش از آن هرگز چنین نقشی را بازی نکرده بودند. در این فیلم هم محسن کیایی که خیلی متفاوت بود، باقی بازیگران هم اینگونه هستند؛ مثلا هادی حجازی‌فر کاملا متفاوت است، نیکی کریمی هم به همین شکل. در کل مجموع بازیگران نقش‌هایی کاملا متفاوت نسبت به آنچه که در کارنامه داشتند را ایفا کردند. خودم هم وقتی به سالن می‌روم و این جسارت و تفاوت را می‌بینم لذت می‌برم. ضمن اینکه بازیگر هم باید این ریسک را بپذیرد. این یک تعامل دوطرفه است و جالب است، فکر می‌کنم ماحصل این آشنایی‌زدایی خروجی قابل قبولی دارد.
با این که همه معتقدند مردم فیلم های کمدین رو بیشتر میپسندن ولی آستیگمات فروش بی نظیری داشت این به چه دلیل است؟
فیلم های کمدی اگر در رقابت سالم از نظر تعداد سینما و تعداد سانس و فضای تبلیغی برابر با سینمای اجتماعی قرار بگیرند کاملا مشخص خواهد شد گرایش مردم به چه نوع سینمایی است. متاسفانه برخی از سیاست گذاران عرصه فرهنگی به خصوص سینما در حال تعیین ذائقه سخیف برای مخاطبان هستند. آدرس اشتباه می‌دهند و اصل ماجرا را پنهان می‌کنند. فیلم خوب، چه کمدی و چه اجتماعی و هر گونه دیگر هم باید ساخته شود و هم اکران شود.ولی فضای مسموم حاصل از عرضه برخی از آثار به ناحق فضا را برای آثار خوب تنگ کرده است.
برنامه اکران مردمی فیلم در اصفهان به چه صورتی است؟
دوشنبه ۲۶ آذر ماه در سانس ۱۸ پردیس سینما ساحل و سانس ۲۰ سینما سیتی سنتر به همراه محسن کیایی و باران کوثری هفتمین اکران مردمی را خواهیم داشت.
تا حالا فروش فیلم امیدوارکننده بوده است. بازخوردها به فیلم چطور بوده است؟
حجم یادداشت ها و نقد منتقدان نشانه خیلی خوبیه و استقبال مردم در این فصل کم مخاطب ولی متاسفانه با سالن‌های محدود و سانس‌های واقعا بد و کم شدن سالن باید منتظر آینده ماند، که چه اتفاقی خواهد افتاد. امیدوارم مردم همچنان از سینمای اجتماعی حمایت کنند.
گفت و گو از: مهناز مصطفوی خبرنگار فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما