سحرناز یغمایی ایرندگان که از کودکی سوزن‌دوزی را آغاز کرده و در هفده سالگی استاد شده است و در مجموع به مدت ۴۲ سال سوزن‌دوزی کرده است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: سوزن دوزی را می‌توان گفت که در حدود ۱۰۰ الی ۲۰۰ سال قبل از اسلام وارد ایران شده است زمانی که قومی به نام اسلاوها به ناحیه‌ای از بلوچستان آمدند و در آنجا سکنی گزیدند. این گروه از اسلاوها از طریق جاده ابریشم به ایران آمده بودند. این قوم پرورش کرم ابریشم و بدست آوردن نخ از پیله‌های ابریشم و استفاده از آن در پارچه بافی و سوزن دوزی را به زنان بلوچ آموختند.
یغمایی در ادامه با بیان اینکه امروزه سوزن دوزان برای جلب بازار در کیفیت آن دخل و تصرف کرده‌اند که به میزان قابل توجهی از ارزش فرهنگی آن کاسته شده است، افزود: برای سرعت و سهولت کار ابتدا سوزن دوزی را روی پارچه کتان حصیری یا ارگانزا که مخصوص شماره دوزی است انجام می‌دهند و سپس قطعه سوزن دوزی شده را به لباس می‌دوزند که به هیچ وجه ظرافت سوزن دوزی روی پارچه را ندارد به علاوه با استفاده از این روش به تدریج نام اصلی نقوش فراموش می‌شود و جای آن را اعداد و ارقام می‌گیرد، زیرا سوزن دوز به جای اینکه نام نقش را بگوید هر نقش را بسته به تعداد تاری که برای دوختن آن به کار می‌برد نام گذاری می‌کند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر جهان مدرن کنونی، این هنر را به سوی دوخت‌های ماشینی که بیشتر کار مردان است سوق داده است که ارزش هنر سوزن دوزی های اصیل را ندارد.
این هنرمند با اشاره به اینکه در بلوچستان سوزن دوزی ها را می‌توان به سه گروه پرکار، میان کار و کم کار تقسیم کرد، گفت: در نوع اول که نفیس بودن و قیمت بیشتری دارد و صبر و هنر بیشتری نیز صرف تولید می‌گردد، تمام سطح جدید از رنگ و نقش پدید می‌آید. در نوع کم کار فقط خطوط اصلی طرح‌ها سوزن دوزی می‌شود و طبیعی است که حد فاصل این دو نوع که اصطلاحاً میان کار نامیده می‌شود، علاوه بر خطوط اصلی قسمت‌هایی از زمینه نقوش نیز با سوزن دوزی تزیین می‌شود.
یغمایی اضافه کرد: نقش و نگاره‌های عامیانه آمیخته با زندگی مردم است. منبع الهام بخش این نقوش دیده‌ها و شنیده‌ها یا حتی آرزوهای مردم است به بیان دیگر نقش مایه‌های اصلی این نقش و نگارها بن مایه ذهنی و انتزاعی دارد، به همین دلیل ممکن است سوزن دوز در حین کار فی البداهه به آن چیزی بیافزاید یا از آن کم کند. برخی از این نگاره‌ها به مرور نام اولیه خود را از دست داده‌اند و به صرف تشابهی که با شی یا حیوان به خصوصی داشته‌اند، نام آن‌ها را به خود گرفته‌اند.
یغمایی تصریح کرد: این محصول که اکنون آوازه‌اش از مرزهای کشور فراتر رفته است و در برخی مناطق دنیا آن را می‌شناسند مشابهی در کشور ندارد و تقریباً در همه جای بلوچستان رایج است اما در برخی مناطق مثل قاسم آباد، سرمیچ و اسپکه و فنوج شهرت بیشتری دارد. معروف‌ترین سوزن دوزان زاهدان در بمپور و قاسم آباد فعالند اما تولیدات نکوچ و چانف مرغوبیت بیشتری دارد.
نظر شما