به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرسازان در طراحی شهر آینده باید اعتلای کیفیت زندگی شهری را در تعادل با میراث فرهنگی و حفاظت از آثار گذشتگان در نظر بگیرند، این موضوع در شهری تاریخی مانند اصفهان، نیاز به تعیین جایگاه واقعی شهرسازان در برنامه‌های توسعه شهری در جهت بهره‌برداری پایدار از ابزارهای شهرسازی دارد.
متاسفانه در سال‌های اخیر در مدل‌های شهرسازی، مراکز کهن شهری برای انطباق با کاربری‌های جدید در طرح‌های توسعه دستخوش تغییر می‌شود، این در حالی است که کاربری‌های جدید باید در جهت حفظ هویت تاریخی و اجتماعی شهرها با مراکز کهن شهری منطبق شود. مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان معتقد است از بین بردن ساختارهای کهن شهر به منظور ایجاد رفاه برای شهروندان، کاملاً نادرست است و این تصور در دنیا تغییر کرده است.
گفت و گوی خبرنگار ایمنا با فریدون اله یاری در خصوص جایگاه میراث فرهنگی در طرح توسعه پایدار شهری را در زیر می‌خوانید:
از آنجا که برای ارتقاء کیفیت زندگی جوامع شهری و حل چالش‌های موجود، از رویکردهای نوین در عرصه شهرسازی ایران و جهان صحبت می‌شود؛ چگونه می‌توانیم برای طراحی شهر آینده، اعتلای کیفیت زندگی شهری را در نظر بگیریم در عین این که میراث گذشتگان را حفظ کنیم؟
آنچه که مسلم است میراث مدنی و شهرسازی کشور ما به لحاظ تاریخی در دوره باستانی و دوره اسلامی یک پیشینه طولانی دارد. شاید بتوان گفت یکی از دستاوردهای مهم تمدن ایرانی و تمدن اسلامی در جهان، بحث شهر و شهرسازی و زندگی مدنی است که ابعاد مختلف آن در حوزه فرهنگی و تمدنی ما اعم از حوزه معماری شهرسازی، بحث قوانین و ضوابط و نظام‌های مدیریت شهری جایگاه مهمی داشته است؛ به هرحال وقتی به پیشینه تاریخی و فرهنگی کشور نگاه کنیم می‌بینیم که نظامات متناسبی را در دوره‌های مختلف تاریخی داشتیم حال آنکه در ادواری از تاریخ که در بقیه کشورهای دنیا، شهرهای مهمی با این مفهوم وجود نداشت، ایران یکی از پایگاه‌های مهم مدنی و شهری دنیا بود؛ شهر اصفهان به عنوان پایتخت ایران در چند دوره تاریخی، از شهرهایی بود که شاید در پهنه گسترده جهانی کم نظیر و بی بدیل بود.
این نشان می‌دهد که میراث گذشته شهری و شهرسازی ما قاعدتاً مغایرتی با رفاه و آسایش و زندگی امروزی شهری نمی‌تواند داشته باشد و اگر نگاه عمیق‌تر و دقیق‌تری داشته باشیم، اساساً حفظ بافت‌های تاریخی، حفظ شهرسازی کهن و تاریخی می‌تواند بر توسعه پایدار شهری در تأمین آرامش و رفاه مردم، احساس تعلق هویتی و پیوند جامعه با پیش زمینه‌های فرهنگی نیز مؤثر باشد.
به نظر می‌رسد در این زمینه بایستی نگاه متفاوتی داشته باشیم. قاعدتاً این تصور که ایجاد رفاه برای شهروندان، به این معنی است که ساختارهای کهن شهری را از بین ببریم، تصور کاملاً غلطی است و این تصور در دنیا تغییر کرده است.
تجربه دنیا در زمینه توسعه شهری چیست؟
با توجه به تجربه کشورهای توسعه یافته، در دنیای امروز، شاهد هستیم که در شهرهای مدرن جهان هم، بافت‌های تاریخی حفاظت شده و اتفاقاً آنها دقت و وسواس بیشتری در مورد حفاظت این بافت‌ها به کار می‌برند. باتوجه به اینکه در خیابان‌های مرکزی شهرهای بزرگ دنیا مانند پاریس، لندن و شهرهای مهم تاریخی ایتالیا مانند رم و فلورانس مراکز تاریخی آنها حفظ شده است بنابرین خیلی این ضرورت را احساس نکردند که نمادهای مدرن و امکانات جدید را در بافت‌های مرکزی به آن شکلی که مغایر با میراث فرهنگی باشد به کار ببرند بلکه آن بافت‌ها را حفظ کرده و سعی کرده‌اند که اگر برای خدمات رسانی به مردم ابزارهای جدیدی نیاز باشد، ابزارهای جدید متناسب با بافت شهری تعریف شود نه اینکه بافت شهری را متناسب با این ابزارها تغییر دهند. بنابراین در ایران و در شهرهای تاریخی به ویژه شهر اصفهان که یک میراث ارزشمند ملی است، باید چنین دیدگاهی حاکم شود و بافت و آثار تاریخی و تمدنی خود را مقدم بر نمادهای توسعه جدید بدانیم و ابزارها و امکانات جدید را متناسب با این بافت‌ها طراحی کنیم.
با توجه به اینکه نقش شهرساز در شهری مثل اصفهان که یک شهر تاریخی است اهمیت بسزایی دارد، چقدر این نیاز احساس می‌شود که این نقش در برنامه‌ریزی‌های شهری پر رنگ شود تا در حفظ این بافت تاریخی و میراث فرهنگی اثرگذار باشد؟
قطعاً نقش شهرسازان در یک شهر تاریخی مثل اصفهان بسیار مهم و اساسی است. قطعاً بایستی به ویژه در این مقطع تاریخی و در شرایط کنونی به آن توجه جدی شود. برای اینکه بخشی از تجربه‌های ناموفق گذشته اصلاح و آسیب‌های وارده به پیکره شهرترمیم شود؛ از طرف دیگر در برنامه‌ریزی‌های آینده هم بتوانیم به گونه‌ای گام برداریم که حفاظت و حراست به درستی اتفاق بیفتد و توسعه به مفهوم واقعی با ابعاد مختلف اجتماعی، روانی، فرهنگی و تاریخی مد نظر قرار گیرد.
متاسفانه در برخی از اقدامات گذشته در حوزه شهری و شهرسازی یک نگاه تک‌بعدی وجود داشته و آنها در حال حاضر به خوبی نشان می‌دهد که شهر یک قواره متناسب و متجانب ندارد. برای اصلاح آن نیاز است که در شهری مثل اصفهان همه رفتارها و عملکردها متناسب با نامه ریزی‌ها و طراحی‌های شهرسازی و شهرسازان به گونه‌ای باشد که افق نگاه آنها معطوف به این رویکرد در شهر اصفهان باشد.
گفت و گو از: مهشید بهزادی، خبرنگار ایمنا
نظر شما