به گزارش خبرنگار ایمنا، مردمان اصفهان از دیرباز در زمینه وقف دستی بر آتش داشته و آثار آن نیز تا امروز در همه عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... جامعه دیده می‌شود. از ۱۵ تا ۲۵ آبان با نام دهه وقف نامگذاری شده است، برای هر روز از این دهه نامی انتخاب شده است و نخستین روز آن را نیز به نام وقف و رسانه نامگذاری کرده‌اند. به همین مناسبت حجت‌الاسلام رضا صادقی، مدیرکل اوقاف استان اصفهان دیداری را با اصحاب رسانه داشت و با حضور در خبرگزاری ایمنا دقایقی به سوالات خبرنگار این رسانه پاسخ داد که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
با توجه به حساسیت وقف در جامعه، اثرگذاری رسانه‌ها را در تشویق مردم به این امر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اهمیت نقش رسانه در ترویج فرهنگ وقف و همچنین نقش وقف در رسانه بسیار اهمیت دارد و این دو باید با همدیگر حرکت کنند؛ رسانه به‌خصوص در وقف‌های جدید می‌تواند کمک کننده باشد چون امروزه وقف آب انبار و امثال آن دیگر معنا نداشته و وقف باید در خدمت علم و فناوری باشد.
به‌طور مثال وقف می‌تواند پشتوانه محکمی برای قوه قضاییه باشد و در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی کمک کند زیرا درحال حاضر زندانی‌ها و خانواده‌هایشان قشرآسیب پذیری هستند؛ ارتکاب جرم یک فرد نباید موجب آسیب رسیدن به خانواده او شود یا آسیب‌های اجتماعی نباید اقشار آسیب‌پذیر جامعه مانند حاشیه‌نشین‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. اما اوقاف به تنهایی نمی‌تواند تاثیر واقعی خود را بگذارد و باید رسانه‌ها به کمک ما بیایند؛ مجموعه ایمنا نیز می‌تواند در رفع اختلافاتی که گاهی بین شهرداری و سازمان اوقاف پیش می‌آید کمک کننده بوده و از ایجاد تنش دوری کند.
موقوفات تحت نظارت سازمان اوقاف در چه اموری مصرف می‌شود؟
در دوره‌ای روضه خوانی برای حضرت سیدالشهدا (ع) قدغن بود اما بزرگان و علمای دینی تصمیم گرفتند وقف کنند تا روضه خوانی برای امام حسین برگزار و ماندگار شود. درحال حاضر ۶۰ درصد درآمد موقوفات، صرف روضه خوانی امام حسین (ع) شده و مابقی هم برای قرآن و علوم قرآنی هزینه می‌شود. در مدارس و موسسات قرآنی و علم تفسیر قرآن در خصوص وقف آموزش داده می‌شود چرا که موضوع وقف بسیار گسترده است و می‌تواند در هر زمینه‌ای نقش موثری ایفا کند.
همکاری سازمان اوقاف با دیگر نهادها چگونه است؟
سازمان اوقاف آمادگی همکاری با همه نهادها از جمله شهرداری را در زمینه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دارد مانند ساختمانی که در خیابان هشت بهشت غربی در جوار مسجد شیخ علی خان و در یک زمین ۸۰۰ متری در ده طبقه با مشارکت شهرداری و سازمان اوقاف و نیز سرمایه گذاری بخش خصوصی درحال ساخت است.
شهرداری در مناطقی که آثار میراثی دارد کوچه‌ها را به شکل‌های مختلف سنگ فرش می‌کند که این کار زیبا جای تقدیر دارد زیرا این‌ها میراث اجدادی ما بوده و باید برای حفظ آنها کوشید؛ اما متاسفانه مدیریت چندگانه در مورد مساجد قدیمی باعث مشکل شده‌است و برای حل آن دستگاه‌های اجرایی که متصدی امر هستند باید درجهت مرمت و احیای مساجد با اوقاف همکاری کنند. برای مثال میراث برای مرمت مدرسه چهارباغ که موقوفات و درآمدهایی دارد، آماده همکاری است که دفتر فنی مرکز مدیریت حوزه علمیه این همکاری را انجام داده و نظارت هم با میراث فرهنگی بوده است. مرمت سایر مدارس استان که میراثی و موقوفه هستند مانند مدرسه صدر درحال انجام است.
در مورد میدان نقش جهان هم دچار این چندگانگی مدیریتی هستیم، از یک سو برای حفظ فضای سبز، شهرداری مدیریت می کند، از سوی دیگر میراث فرهنگی و گاهی هم ستاد هماهنگی تبلیغات اسلامی برنامه های فرهنگی اجرا می کند. در این بین اوقاف هم ادعایی دارد، مسجد شیخ لطف‌الله و مسجد امام جزء موقوفات است و خیلی از رقبات مسجد امام در آن منطقه و در بازار قرار گرفته است و تولیت آنها با استاندار است لذا با توجه به چندگانگی مدیریتی درخواست من از مدیریت استان تشکیل یک جلسه هم‌افزایی متشکل از استانداری، میراث، اوقاف و همچنین نمایندگان کسبه بازار است که برای این مدیریت چندگانه تصمیمی گرفته شود و به نتایج مطلوبی در خصوص احیاء و مرمت بناهای این میدان برسیم.
حدود ۱۰ درصد رقبات در بازار میدان امام در اختیار اوقاف است و ۹۰ درصد این‌ها همه سرقفلی است و مستاجر دارد. ما نسبت به ۱۰ درصدمان در میدان نقش جهان در جهت مرمت و تعمیر موقوفات برای کمک رسانی آمادگی داریم، بر اساس اولین قانون سازمان اوقاف؛ "حفظ عین مقدم بر اجرا نیست، بلکه واقف است" این ساختمان یا مسجد اگر حفظ نشود من نمی‌توانم برای اجرای نیت کسب درآمد کنم لذا تاکید می‌کنم ما آماده همکاری با شهرداری، میراث فرهنگی و مجموعه مدیریت استانی هستیم؛ از طرفی اکثر بازار اصفهان موقوفه است، بیشتر مغازه‌ها و سقف این بازار به علت نمناک بودن منطقه، به آثار موقوفه خساراتی وارد کرده است که سرمایه‌گذاری مردم را برای احیای این بناها می‌طلبد.
از شهردار وقت که میدان امام علی (ع) و بافت اصلی عتیق را احیاء کرد باید تشکر کنم، اوقاف در این منطقه ۳۹ مغازه داشت که در طرح میدان امام علی (ع) قرار گرفت و با شهرداری وقت توافق کردیم و الان ۱۵ رقبه به جای آن گرفتیم بخاطر اینکه آنها سرقفلی مستاجر بود و سرقفلی را مستاجر پرداخت کرد و ما در عوض ۱۵ مالکیت رقبه گرفتیم.
سازمان اوقاف تا چه میزان در حل اختلافات میان خود و میراث فرهنگی اهتمام می‌ورزد؟
سازمان اوقاف همیشه به‌دنبال تعامل با همه سازمان‌ها بوده و تاکنون هم این هم‌افزایی و همراهی با میراث فرهنگی برای وجود داشته است؛ طی جلسات بسیار متعددی که در زمان مدیران سابق و فعلی میراث فرهنگی داشتیم، کمیته‌ای در جهت رفع مشکلات و اختلافات در خصوص برخی موقوفات مثل بازار بزرگ اصفهان، امام زادگان، کاروانسراها، حمام های قدیمی و حتی سراهای بازار که هم موقوفه و هم میراثی هستند، تشکیل شد.
در برخی موارد مانند بقعه شهشهان، هم اوقاف و هم میراث فرهنگی ، حفظ و نظارت آن بنا را رها کرده اید و این مکان در حال نابودی است، چرا این دو سازمان در حال حاضر تلاشی برای حفظ این بقعه نمی کنند؟
شهشهان یک شخصیت تاجر بود که موقوفات زیادی را هم به ثبت رساند از جمله اصفهانک که موقوفه ی ایشان است و برای قرائت قرآن بر مقبره و مزار ایشان وقف شده، اما متاسفانه به فراموشی سپرده شده است. مدیریت موقوفه اصفهانک تا سال ۹۳ با اداره اوقاف بود و مبلغی درآمد هم از این موقوفه حاصل شده بود که با آن پول مدرسه و حیاط خلوت این مکان را تا حدودی مرمت و بازسازی کردیم اما متاسفانه در همان زمان مجبور شدیم موقوفه را طبق قانون به فردی که ادعا می کرد متولی و از نوادگان شهشهان است تحویل دهیم. وی تاکنون نتوانسته درآمدی از موقوفه حاصل و برای حفظ بقعه شهشهان هزینه کند. امیدوارم هر چه سریعتر با نظارت اداره میراث فرهنگی مرمت انجام شود و این بقعه مجدد باز شود آنجا را گرد و غبار گرفته و کسی تردد ندارد. حسینیه شهشهان به آن عظمت در کنار این بقعه در حال از بین رفتن است و ما هم از چنینی وضعیتی ناراضی هستیم.
مدرسه چهارباغ و مسجد امام چندسالی است که در میان داربست‌ها محصور شده و باعث گلایه برخی از گردشگران شده، چه اقداماتی در خصوص مرمت و مباحث عمرانی این دو انجام داده‌اید؟
مرمت گنبد مسجد امام و مدرسه امام صادق را سازمان میراث فرهنگی برعهده داشته و با استفاده از منابع مالی خودش برای مرمت این دو بنای تاریخی هزینه می کند بنابراین اوقاف هیچ‌گونه دخل و تصرف و یا نظارتی در خصوص اقدامات عمرانی و ساخت و ساز آن نداشته و فقط هزینه خدام مساجد، اساتید و طلاب و نیز هزینه‌های جاری مسجد را تقبل کرده و پرداخت می‌کند.
اقدامات اوقاف و میراث فرهنگی در مورد مسجد جامع اصفهان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پیشینه مسجد جامع اصفهان بیشتر از مسجد امام است و این مسجد در چندین دوره ساخته شده، باید به وضعیت مسجد جامع اصفهان رسیدگی شود زیرا وضعیت سیم کشی و بهم ریختگی کابل‌های برق در این مسجد نامطلوب است. در خصوص وضعیت ورودی مقبره علامه مجلسی نیز به من و مدیر کل میراث انتقاد وارد است زیرا در خصوص حفظ این مقبره سهل انگاری شده است؛ با این حال سازمان اوقاف برای مرمت مقبره علامه مجلسی اقداماتی انجام داده است؛ قسمت ورودی خواهران را جداکردیم که دسترسی راحت تری داشته باشند و داخل مجموعه هم آینه کاری و نقاشی و مرمت شد. از خیرین برای مرمت این مقبره درخواست کمک شده و باید مدیرکل میراث فرهنگی و شهرداری نیز برای احیای این بنا اقدام و همکاری کنند. ورودی مقبره علامه مجلسی در مسجدجامع در حال حاضر وضعیت بسیار نامناسبی دارد و ما حاضریم هزینه مرمت مقبره علامه مجلسی را پرداخت کنیم، مکانی که روزگاری در آنجا شمع روشن می کردند امروزه شبیه مطبخ شده و این در شان و منزلت علامه مجلسی نیست.
آیا اوقاف حاضر است به میراث فرهنگی برای کار کارشناسی و مرمت اصولی در پروژه‌های بزرگی که میراث فرهنگی توانایی اختصاص هزینه زیاد را ندارد کمک کند؟
سهم ما از رقبات ۱۰ درصد است پس ما به اندازه ۱۰ درصد می‌توانیم در خصوص رقبات بازار کمک کنیم ولی برای مرمت و بازسازی مقبره علامه مجلسی ما حاضریم تمام هزینه ها را پرداخت کنیم و شهرداری و میراث فرهنگی نقش نظارتی، کارشناسی و عمرانی داشته باشند. اوقاف در این زمینه کارشناس ندارد که در وردی را بسازد اما میراث فرهنگی می تواند این مکان را مرمت کند و هزینه را هم از ما بگیرد. درآمد خود مسجد جامع آنقدر نیست که بتوانیم هزینه های عمرانی اش را جبران کنیم چون خدام مسجد و هزینه های جاری آن را ما پرداخت می‌کنیم اما از نظر عمرانی میراث فعالیت می کند. مدرسه مظفریه را نیز اوقاف کمک مالی نکرد و میراث فرهنگی بودجه را تامین و این مدرسه را بازسازی کرد.
شنیده شده است که قبرهایی به قیمت یک میلیارد تومان در کنار مقبره علامه مجلسی فروخته شده و فردی هم به‌صورت شبانه در آن جا دفن شده است، آیا صحت دارد؟
من این صحبت را تکذیب می‌کنم زیرا در طول مدیریت من در سازمان اوقاف تنها یک نفر در جوار مقبره علامه مجلسی با پرداخت ۸۰۰ میلیون تومان دفن شده و این هزینه بالا نیز به‌خاطر این بود که نمی خواهیم فردی در مقبره علامه مجلسی یا در دیگر امام‌زاده ها دفن شود وگرنه من در اصفهان قبرهایی را کمتر از باغ رضوان هم می فروشم. البته آن فرد که درخواست دفن کنار مقبره علامه را داده بود، خیری است که حوزه علمیه ساخته و برای ساخت مدرسه سی میلیارد بخشیده بود. زمانی که این فرد فوت شد، وصیت کرده بود که در مقبره علامه مجلسی دفن شود و البته با وجود مخالف من دفن شد؛ همواره با تبدیل شدن امام زادگان به گورستان مخالفم زیرا اینگونه مردم نمی توانند عبادت کنند و زیارت بروند بنابراین گردشگری در این مکانها از بین می رود.
نظر شما