به گزارش خبرنگار ایمنا، چند سالی است که اصفهان توفیق میزبانی از نمایشگاه کتاب را نداشته است و امسال در حالی سیزدهمین نمایشگاه کتاب اصفهان کار خود را آغاز می‌کند که انتقادها به آن از سمت کتاب فروشی‌ها شدت گرفته است تا حدی که هشدار داده‌اند با اعلام تخفیف‌های هماهنگ، اعتراض خود را به نحوی نشان دهند که نمایشگاه کتاب از رونق بیفتد.
همواره زمانی که فعالیت‌هایی در جهت حذف واسطه گران شکل می‌گیرد، واسطه گران اعتراض می‌کنند و ممکن است برای فزونی تأثیر اعتراض خود دست به دامان مسائلی شوند که جامعه روی آنها حساس است. در مورد کتاب فروشان نیز موضوع از همین قرار است؛ آنها سعی می‌کنند با زیر سؤال بردن هدف اصلی برگزاری نمایشگاه کتاب، وانمود کنند برگزاری آن ضربه به بخش فرهنگی جامعه است و از این طریق بتوانند افکار عمومی را نسبت به تحریم آن ترغیب کنند.
یکی از مشهورترین نمونه‌های این رفتارها درکشور اعتراضات گسترده رانندگان تاکسی به شرکت‌های اینترنتی تاکسی بود. آنها با تلاش برای مخرب جلوه دادن یک دستاورد مثبت تکنولوژی، زمانی که سیطره سنتی خود را در خطر احساس میکردند دست به اعتراض و اعتصاب زدند و توانستند با همین ترفند امتیازاتی هم بگیرند. ولی موضوع این است که در برابر دستاوردهای نوین نمیتوان مقاومت کرد و باید با تغییر رفتار و عملکرد در مسیری قرار گرفت که به قول معروف تهدید به فرصت تبدیل شود.
اما در خصوص نمایشگاه کتاب اصفهان، موضوع قدری متفاوت است. کتاب فروشان که حاشیه سود کمی هم ندارند، حالا به فروش کتاب توسط ناشران در هفت روز از سال معترض هستند و برای نشان دادن اعتراض خود و تغییر رویه از هیچ اقدامی هم فروگذار نکردند تا جایی که چندی پیش اعلام شد با نوشتن نامه‌ای به ناشران پایتخت به آنها در خصوص شرکت در نمایشگاه هشدار داده‌اند! نکاتی منطقی در مورد برگزاری نمایشگاه کتاب اصفهان وجود دارد که بررسی آنها خالی از لطف نیست و به روشن‌تر شدن واقعیت موضوع کمک می‌کند.
قیمت قدیم یا جدید؟
حتماً تا به حال در هنگام خرید برایتان پیش آمده است که فروشنده جنسی را که با قیمت قبل خریده است با قیمت روز به شما بفروشد. آنها که چیزی از علم اقتصاد نمی‌دانند این کار فروشندگان را با کلماتی مانند «بی وجدان» ،«منفعت طلب» ،«مال مردم خور» و غیره تقبیح می‌کنند. اما از نظر اقتصادی کار آنها به دلیلی که در پایین ذکر شده است کاملاً منطقی است.
طی ماه‌های اخیر و با افزایش قیمت دلار، کاغذ و هزینه‌های چاپ به یک باره چند برابر شد به طوری که بسیاری از ناشران دست از تجدید چاپ یا انتشار کتاب جدید کشیدند. از نظر اقتصادی افزایش هزینه‌های تولید، باعث افزایش هزینه محصول نهایی یعنی کتاب می‌شود. ناشران سرمایه در گردش مشخصی دارند که توسط آن می‌توانند مواد اولیه تهیه و خدمات چاپ و صحافی دریافت کنند ولی زمانی که با افزایش هزینه‌ها روبهرو می‌شوند امکان بالا بردن محصول نهایی که در کتاب فروشی‌هاست را ندارند و این تنها یک معنی می‌دهد، آب رفتن سرمایه اصلی!
اما در طرف دیگر کتاب فروشی‌ها در هر صورت سود خود را از فروش کتاب می‌برند و کتابی را که با قیمت مشخصی خریداری کرده‌اند، با قیمت مشخص و سود معینی نیز می‌فروشند. در بحث هزینه‌ها نیز کتاب فروشی‌ها ثبات بیشتری دارند و دست خوش تغییرات لحظه‌ای قیمت دلار نیستند. هزینه‌هایی مثل اجاره‌بها، حقوق کارکنان، قبوض پرداختی، مالیات و غیره از جمله هزینه‌هایی است که روزانه تغییر نمی‌کند.
اگر ناشران فرصتی برای تنفس اقتصادی نداشته باشند (هرچند که این فرصت فقط هفت روز در سال باشد) باید گفت تولیدکنندگان اصلی کتاب درحال از دست دادن توان خود هستند؛ سوال اینجاست اگر ناشران نتوانند به حیات اقتصادی خود ادامه دهند، کتاب فروشی‌ها قرار است کدام کتاب را بفروشند؟
وزارت ارشاد ولی به هیچ عنوان یک سویه عمل نکرده و همواره با برگزاری جشنواره کتاب عیدانه و تابستانه، با پرداخت یارانه کتاب به کتاب فروشی‌ها کمک قابل توجهی به آنها کرده است. هرچند که نباید بعد سوم موضوع یعنی مردم را هم نادیده گرفت. در واقع یکی از اهداف مهم برگزاری نمایشگاه کتاب ترویج فرهنگ کتاب خوانی و افزایش سواد عمومی است. افزایش هزینه‌های انتشار و در نهایت افزایش قیمت کتاب، تأثیر سویی بر این موضوع می‌گذارد، و تنها راه آن برگزاری رویدادهایی از این دست است تا کتاب بتواند خود را در سبد معیشتی خانواده‌ها جا کند.
اما بخشی از اعتراض‌ها به زمان برگزاری نمایشگاه کتاب بوده است. برگزاری نمایشگاه کتاب اصفهان در هر ماه دیگری به اندازه آبان ماه مؤثر نبود. در ماه‌های ابتدایی سال نمایشگاه کتاب تهران فرصتی برای عرض اندام نمایشگاه کتاب اصفهان باقی نمی‌گذارد؛ در تابستان بازار کتاب کم رونق است و از طرفی تداخل با طرح فروش تابستانه کتاب توسط کتاب فروشی‌ها به آن ضربه می‌زند. ماه مهر نیز فصل اختصاصی کتاب فروشی‌هاست تا بتوانند از فرصت بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها نهایت استفاده را ببرند. تنها آبان ماه است که بازار به تعادل نسبی رسیده و فرصت خوبی برای رسیدن به مهم‌ترین هدف برگزاری نمایشگاه کتاب یعنی افزایش فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در سطح جامعه است.
با این همه به نظر می رسد باید در خصوص کتاب فروشانی که در قالب دغدغه فرهنگی، تنها به فکر سود خود هستند تردید کرد و از آنها پرسید آیا واقعاً دغدغه فرهنگی آن ها را تا به این حد برانگیخته کرده است؟
یادداشت از: علی فرقانی، خبرنگار ایمنا
نظر شما