آیین کهن شاق شاقو در زرین شهر

 به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان، از سال های دور در زرین شهر این رسم کهن و دیرینه حاکم بوده که چند روز مانده به ماه محرم و صفر بیرق های سیاه در شهر برافراشته شده و مردمان این دیار با نصب پرچم عزای حسین (ع) بر سر در منازل و خیابان ها به استقبال این ماه بزرگ رفته و خود را برای برپایی خیمه‌های عزاداری آماده ‌می کنند. ماه محرم که فرامی‌رسد زرین شهر در نوای طبل‌ها، سنج و دمام، زنجیرها و اخلاص دستانی که از سر غم بر سینه می کوبند غرق شده، و حال و هوای دیگری درشهر حاکم می شود.

مردم زرین شهر در ایام مختلف محرم آیین های مختلفی را برگزار کرده و همزمان با شب هفتم محرم این آیین ها به اوج خود می رسد و از این شب تا شب شام غریبان امام حسین(ع) مساجد و تکایا و حسینه های زرین شهر مملو از جمعیت عزادار می گردد. اما در روزهای تاسوعا، عاشورا، سومین روز شهادت امام حسین(ع) و روز اربعین حسینی این آیین ها به اوج خود رسیده و هیئت های مذهبی با تشکیل دسته‌های عزاداری به خیابان های شهر آمده تا ارادت خود را اباعبدالله الحسین(ع) و اهل بیت ایشان به نمایش بگذارند.

علم، چهل‌چراغ، پرچم، خیمه‌گاه، بیرق و گهواره علی‌اصغر در هیئت های مذهبی به عنوان نماد عزا و سوگواری استفاده می‌شود و باید توجه داشت عزاداری امام حسین (ع) از روزگاران قدیم تاکنون همراه با رسوماتی برگزار می‌شده که در این میان آیین سینه زنی، زنجیرزنی، روضه خوانی، علم گردانی و سنگ زنی از جمله مراسم های مهم در زرین شهر در ماه محرم به شمار می آید.

آیین‌های عاشورایی ریشه در باور عمیق مردم به مسایل دینی، مذهبی و عشق و علاقه مردم به خاندان عصمت و طهارت(ع) و امام سوم شیعیان جهان دارند این قسمتی از سخنان حجت الاسلام شیخ مجید مجید سبکتکین کارشناس مسایل دینی است، او می گوید: مراسم عزاداری در ایام محرم در ایران اسلامی به شیوه های خاصی برگزار می‌شود که این آیین های سوگواری برگرفته از اعتقادات و باورهای دینی شیعیان است و حتی برخی از این آیین‌های عاشورایی در فهرست آثار معنوی ملی نیز به ثبت رسیده است.

وی می افزاید: مردم زرین شهر از دیر باز ارادت فراوانی به خاندان اهل‌ بیت(ع) عصمت و طهارت(ع) داشته‌اند و نام و ذکر اهل بیت(ع) در زندگی ساده و بی‌آلایش آنان همواره‌ ساری و جاری بوده و با فرارسیدن ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان آماده برپایی مراسم‌های عزاداری می‌شدند.

این کارشناس مذهبی می گوید: یکی از آیین های کهن عزاداری در زرین شهر که برگرفته از تمدن غنی اسلامی بوده و هرساله در روز عاشورای حسینی با شکوهی بیشتر برگزار می‌شود، آیین کهن سنگ زنی(شاق شاقو) بوده که در نقاط مختلف ایران اسلامی نیز این مراسم به گونه‌های مختلف برگزار می‌شود.

وی اظهار می کند: شاید وجه اشتراک این مراسم  در شهرها و روستاهای مختلف کشور استفاده از دوتکه چوبی باشد که عزاداران آنها را به هم می‌کوبند اما در اجرای آن تفاوت‌های قابل توجهی وجود دارد.

سبکتکین با بیان اینکه عزاداران در هیات سنگ زن زرین شهر به دوگروه سنگ زن و دم بگیران تقسیم می شوند ادامه می دهد:

آیین سنگ زنی در زرین شهر توسط ترک زبانان این شهر برگزار می‌شود و گروه سنگ زن قطعات چوبی مدوری را با نظم و ریتم خاصی به هم می کوبند و فریاد حسین را سر می دهند.

وی اضافه می کند: به گواه اسناد تاریخی قدمت آیین سنگ زنی(شاق شاقو) به حدود ۵۰۰ سال پیش باز می گردد و فلسفه تشکیل این هیئت نیز آن است که پس از اینکه لشکریان اموی در روز ۱۲ محرم کربلا را ترک کردند مردم قبیله بنی اسد به کربلا آمدند و اجساد شهدای کربلا را به خاک سپردند .

سبکتکین یادآور می شود: زنان و مردان بنی اسد در موقع خاکسپاری با فریاد و ضجه، وسایلی را که به همراه خود داشتند را به هم می کوبیدند و برهمین اساس نیز، هیئت های سنگ زن شکل گرفته اند.

ریش سفیدان زرین شهر نیز برگزاری آیین کهن سنگ زنی در ظهر عاشورا را نمادی از سنگ بر سر زدن عزاداران برای عزای سرور و سالار شهیدان امام حسین(ع) می‌دانند که به مرور زمان چوب جایگزین سنگ شده و این نوع عزاداری نمادی از حرکت قوم بنی اسد در واقعه کربلا بوده که پس از پایان این واقعه دردآور به کربلا می‌رسند و هنگامی که با پیکرهای بی سر و پاره پاره امام حسین(ع) و یاران با وفای ایشان مواجه می شوند، به نشانه عزاداری سنگ وخاک به سر و صورت خود می زنند و پیکرهای این بزرگواران را به خاک می‌سپارند. ریتم موزون تک ضرب و سه ضرب سنگ زدن آنچنان دلنشین است که اگر برای تماشای آن ساعت ها نیز وقت بگذارد، از نظر من هیچگاه خسته کننده و کسل کننده نیست. ایستادن دو به دوی سنگ زنان مقابل هم  به غنای این شیوه از عزاداری می افزاید، وقتی ریتم این آیین به سه ضرب تغییر می کند« یک ضرب آن در زاویه جلو و رو به بالا، ضرب دیگر آن درحال برگشت به زاویه مخالف و در جهت پایین، و بالاخره ضرب سوم آن در زاویه مخالف ضرب اول و در جهت بالا » دل ها را  لرزانده، و مراتب ارادت را به اوج می رساند.

حمید احمدی نیز در خصوص سبک سنگ زنی در زرین شهر چنین می گوید: آیین سنگ زنی در ظهر عاشورا با حضور خیل عزاداران حسینی در میدان اصلی شهر و به همراه دسته‌های سینه زنی و زنجیر زنی آن هم با حضور پرشور جوان درکنار ریش سفیدان برگزار می‌شود.

وی اظهار می کند: سنگ زن‌ها در مسیر حرکت خود همزمان با نوای مداحان اهل بیت(ع) دو قطعه چوب دایره‌ای شکل را که اندازه کف دست بوده و نخی از آن عبور کرده و در پشت دست قرار می‌گیرد را در دست گرفته و با نظمی خاص به صورت سه ضرب چوب‌ها را بر هم می کوبند.

این پیشکسوت هیئت سنگ زنی ادامه می دهد: هنگامی که سنگ زن ها خم شده و به پایین می‌روند نماد آن بوده که سنگ را از روی زمین برداشته و وقتی آن را به بالای سر می‌برند یعنی سنگ‌ها را به سر خود می‌زنند و در این هنگان نیز با نوایی خاص، نام حسین(ع) را بر زبان جاری می‌کنند و اینگونه ارادت و ماتم خود را در غم از دست دادن سرور و سالار شهدای نینوا به نمایش گذاشته و غربت امام حسین(ع) و یاران باوفایش در صحرای کربلا را روایت می‌کنند.

وی می افزاید: در هیئت سنگ زنی برخی از افراد برای گرفتن حاجت پابرهنه به خیابان می ایند وعده‌ای نیز سر یا شانه خود را گل مالی می‌کنند.