به گزارش خبرنگار ایمنا، شرایط اقتصادی کنونی اهمیت ارایه آموزش‌های مالی به کودکان را نسبت به گذشته دوچندان کرده است، آموزش‌هایی که می‌تواند در بلند مدت به پذیرش مسئولیت‌های مالی منطقی از سوی کودکان بینجامد و به آنها برای گذر از بحران‌های زندگی کمک قابل توجهی داشته باشد.
کارشناسان معتقدند که افرادی که در طول دوره کودکی خود به‌صورت ریتمیک تمرین‌هایی برای تقویت هوش مالی انجام می‌دهند، در آینده افراد موفق‌تری از لحاظ مالی خواهند بود. در این باره با مهشید مصطفوی، کارشناس ارشد روانشناسی عمومی گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می خوانید.
هوش مالی چیست؟
هوش مالی کارکرد فکری است که کمکی مناسب به افراد برای دستیابی به پول و رسیدن به استقلال مالی درخور و قابل توجه است. هوش مالی یادگرفتنی است، به این معنی که هر شخصی با تعلیم قادر است هوش مالی خود را قوی کند و در راه استقلال مالی گام بردارد. هوش مالی جزئی از هوش عمومی افراد است که به منظور پاسخ و تحلیل مسائل مالی آن را به کار می‌گیرد.
هوش مالی برای کودکان چگونه تعریف شده است؟
پرورش و توسعه هوش مالی کودکان در زمان کودکی، یاری فراوانی در زندگی آتی آنان است و می‌تواند تحول عظیمی در زندگی افراد ایجاد کند. اشخاصی که در دوران کودکی معنای اشتغال، حرفه و یا اهمیت حقیقی پول یا جمع آوری و اندوختن آن را فرا نگرفته باشند در سال‌های آینده به راحتی با یک برنامه و توصیه مالی تحریک برانگیز معاملات غلطی را انجام می‌دهند و پول خود را بیهوده خرج می‌کنند یا همهٔ مقرری و مستمری خود را در اوایل ماه‌ها مصرف می‌کنند. غالباً به سایرین قرض‌دار و مدیون هستند. این کودکان با ورود به فضای اجتماعی از شگردها و اصول ابتدایی معاملات و سرمایه‌گذاری مطلع نیستند.
هوش مالی ارتباط عقلانی بین درآمد و هزینه را مشخص می‌کند و هر چه قوی‌تر شود، برای خلق اندیشه‌هایی که منتهی به پول زیادتر، معاملات صحیح‌تر و به جا، تعیین شرایط مالی مطلوب به منظور جمع‌آوری و اندوختن پول یا صرف کردن آن و یا راهکارهای برای گذشتن از چالش‌های مالی به کودک کمک می‌کند.
بهترین زمان برای آموزش هوش مالی چه سنی است؟
تحقیقات نشان می‌دهد، بهترین زمان برای آنکه چهار بُعد از ۹ بُعد هوش انسان که در آینده مالی تأثیرگذار است را بتوان پرورش داد، سه تا ۱۳ سال است.
چگونه کودک را به یادگیری مبانی مالی علاقه مند کنیم؟
در صورتی که فراگیری و آموزش در کودک موجب به وجود آمدن لذت شود، هم گرایش زیادی به آموختن نشان خواهند داد و هم خودش برای دستاوردهای تازه کوشش می‌کند. زمانی که فضا و محیط فعال و باعث شادی کودک شود، در واقع امر فراگیری و انگیزه به یادگیری را افزایش می‌دهد.
مفهوم سرمایه‌گذاری برای کودک چیست؟
احتمالاً سرمایه‌گذاری برای کودک مفهوم سرمایه‌گذاری برای والدین را نخواهد داشت، چراکه بایستی بر اساس سنین کودکان سرمایه‌گذاری را به آنان یاد داد. برای مثال احتمالاً برای یک کودک شش و هفت ساله سرمایه گذاری به معنای اندوختن دارایی خود برای خریدن چیزی است که به آن علاقمند است و مسلماً سرمایه‌گذاری برای هر کودک با سن و سال‌های مختلف معنا و مفهوم متفاوتی خواهد داشت.
مادران و پدران می دانند که کودکان آنها راحت‌تر زبانی غیر از زبان فارسی را یاد می گیرند و در نتیجه آنها با تحقیقات زیاد، بهترین موسسه و معلم زبان انگلیسی را برای کودک خود شناسایی می کنند؛ اما هرگز نمی‌دانند که برای آموزش ارزش پول و آموزش کارهایی که باعث می‌شود در آینده، کودکشان موفقیت مالی داشته باشند، چه باید کرد. در واقع نمی‌دانند که برای آموزش پول به کودکان چه کار کنند.
اغلب آموزش‌های سنتی دیگر نمی‌توانند نقشی در زمینه آموزش و تقویت استعداد مالی کودکان داشته باشند؛ زیرا اغلب مفاهیم بدون نیاز به آموزش و تنها از طریق مشاهده قابل درک هستند. به عنوان مثال اینکه ما به کودکان بیاموزیم که کالا و هر چیز که والدین تهیه می‌کنند، در قبال پرداخت پول است، نمی تواند نقش چندانی در تربیت و تقویت هوش مالی کودک داشته باشد؛ زیرا اگر یک بار به کودک این موضوع گفته شود و او نیز یک بار این اقدام را در فروشگاه مشاهده کند، این امر در ذهن کودک می‌ماند اما رشدی از لحاظ ابعاد هوش مالی در کودک اتفاق نخواهد افتاد. اینکه در زمان خرید در فروشگاه اسکناس را به کودک پنج ساله دهیم تا او این پول را به فروشنده پرداخت کند نیز تنها یک حالت هیجان برای کودک به همراه دارد و نه بیشتر و همچنین وجود قلکی که پول را برای آموزش پس‌انداز داخل آن بریزد و بعد از مدتی آن را فراموش کند و یا وقتی تقریبا پر شد آن را بشکند نیز کمکی به مدیریت مالی کودک نمی‌تواند داشته باشد.
نقش والدین در اموزش مسایل مالی و مفاهیم پس انداز و...چگونه باید باشد؟
رفتار و واکنش پدر و مادر بایستی دقیق و صحیح باشد. چه بسا که توبیخ‌ها و ترغیب‌ها هم الزامی است که در حیطهٔ تعیین شده‌ای انجام گیرد و توقعات نادرست و بی‌پایه وجود نداشته باشد. خطا و نقص‌های کودک منطقی است، اما بایستی آگاه باشند که اشتباه به معنای ناکامی نیست و کودکان بدون مهارت و ماجراجویی تا اشتباه نکنند قادر نخواهند بود بیاموزند و در آینده موفق شوند. امکان دارد کودکان خطاهایی را مرتکب شوند که از دید والدین مورد پذیرش نباشد و تلاش در برطرف کردن آن داشته باشند، این غلط است و موجب می‌شود با مداخله پدر و مادر کودکان آزادی و خودمختاری در امور را از دست می‌دهند و از رشد و تقویت طبیعی می‌کاهد و برای محقق کردن توانایی‌های خود کوشش نمی‌کنند.
پدران و مادران نقش بسزایی در آینده و موفقیت مالی کودکان دارند اما نه فقط با گذاشتن یک حساب پر از پول برای او و یا خریدن خودرو و خانه لوکس. آنچه مسلم است نقش والدین در آموزش و پروش هوش مالی کودک است و این نقش در سنین بسیار پایین یعنی چهار تا هفت سالگی باید انجام شود.
آیا تمرین‌های هوش مالی اثرات دیگری هم دارد؟
بله انجام تمرین‌هایی که موجب تقویت هوش مالی کودک می‌شود، موجب ارتقا و تقویت سایر استعدادهای کودکان نیز خواهد شد. به عنوان مثال بخشی از تمرین‌هایی که موجب تقویت استعداد مالی کودکان می‌شود، انجام تمرین‌هایی است که برای رشد هوش منطقی-ریاضی است. در نتیجه کودکانی که این بخش از هوش آنها تقویت شود، توانایی بهتری در حل مسائل ساده و پیچیده در آینده خواهند داشت.
آیا بازی‌ها به تقویت این هوش کمک می‌کنند؟
بله. در روند بازی توانایی‌هایی مانند استعداد، کنجکاوی، چابکی، مهارت، فکر و … در کودک تقویت می‌شود. علاوه بر این بازی، تقویت فکری کودک را سبب می‌شود. همچنین کودک در زمان بازی یاد می‌گیرد به چه نحوی در برابر ناکامی‌ها و مغلوب شدن‌ها مقاومت کند و خودباوری و عزت نفس او حمایت و افزایش یابد.
در بازی کودک فرا می‌گیرد که قواعد بازی را مراعات کند و حرمت و حق دیگران را حفظ کند. حس خلاقیت، ابداع، کشف، مشارکت در جمع، کنجکاوی در او تقویت می‌شود. کودکان در هنگام بازی به تقویت فکر و ذهن خود و تقویت جسمانی خود مشغول می‌شوند. از طرفی در بعضی مواقع مسائل فکری و عملکردی کودکان را در فرم و پیکرهٔ بازی حل کرد. در حال حاضر از راه بازی درمانی به برطرف کردن خیلی از مسائل کودکان مبادرت می‌شود.
مشخصات یک اسباب بازی مناسب که باعث تقویت هوش مالی کودک شود؟
اسباب بازی‌ها تاثیر بسزایی در زندگی و رشد ذهنی و روانی کودکان دارند. در صورتی که اسباب‌بازی‌های کودکان با توجه و بر اساس مبانی روان شناسی و مقصودهای پرورشی گزینش شود در زندگی و رشد روحی جسمی و ذهنی کودکان فراوان اثرگذار خواهد بود.
کودکان در زمان بازی، به خصوص با اسباب بازی‌هایی که از دیدگاه‌های ذهنی و پرورشی بهتر قادر خواهند بود به اعمال فکری، جنبشی و روحی و روانی بپردازند. از دیدگاه روان شناسی باید آگاه بود که گرایش کودکان به بازی و تمایل آنها به اسباب بازی یکی از نشانه‌های تندرستی عقل و دقت و آگاهی آنها می‌باشد.
وسایل تفکیکی برای پرورش قوای تشخیصی و تمیزی، با استفاده از این وسایل کودکان شکل‌های هندسی و ریاضی را تشخیص می‌دهند، با موضوعات ابعاد، گنجایش، اشکال آگاه می‌گردند و صداها و آواها و رنگ‌ها را بررسی می‌کنند.
کودکان با بهره هوشی خیلی زیاد تلاش می‌کنند ابزار و اسباب بازی‌های را گزینش کنند که قادر باشد به آنها در خلاقیت و نوآوری کمک کند و از توانایی‌های فکری خود استفاده کنند. بازی کودکان با توجه به وقت، فضا و محیط، دوره‌ها و سال‌ها، رسوم و آداب خاص آنها، موقعیت اجتماعی و اقتصادی و … متفاوت است که فاکتورهای ذکر شده به فرهنگ جامعه مورد نظر بر می‌گردد.
شما در این زمینه چندین اثر را ترجمه کرده‌اید. در خصوص موضوعات این کتب توضیحاتی را ارایه می‌دهید؟
کتاب‌ها در مورد فریب‌های ذهنی نسبت به وقایع اتفاقات زندگی است، در واقع آنچه انسان به‌صورت یک قانون درست می‌پذیرد و اشتباه هست. در کتاب آنچه ثابت می‌کند شما باهوش نیستید و شما احمق نیستید به طور شفاف در مورد تمامی ابعاد هوش از جمله هوش مالی صحبت شده است.
سخن پایانی؟
تقویت و پرورش هوش مالی بایستی از سنین کودکی آغاز شود. با هر پیشامد جزئی والدین این امکان و مجال را دارند که مباحث مالی را به کودک تعلیم دهند. در زمان خرید اجناس کودکان پول اجناس را بپردازند، از کودکان درخواست کنید که در مورد هزینه و نرخ اجناس از فروشنده پرسش کنند، کنترل و اداره ماهانه و روزانه تغذیه و خوردنی‌های مدرسه را به خود او محول کنید و مسئولیت کمبود و نقایص آن را برعهده خودشان قرار دهید.
این چنین امور جزئی ذهن و فکر کودک را برای افزایش هوش مالی مهیا می‌سازد و آنان را در این زمینه ارتقا و رشد می‌دهد. یک فکر و ذهن تعلیم دیده و سنجیده قادر است بیشتر از هر سرمایه دیگری پول ساز باشد، در نتیجه کودک را با مباحث مالی آگاه سازید تا برایشان پول ساز شود.
نظر شما