به گزارش خبرنگار ایمنا، ۲۸مردادماه سال ۱۳۳۲ یکی از ننگ آورترین روزها در تاریخ ایران است که با همدستی و کمک عوامل داخلی و خارجی یکی از قانونی و مردمی‌ترین دولتهای ایرانی که در حفظ منافع و منابع ایران و ایرانی می کوشید را ساقط و شرایطی را مهیا کرد که شرکت‌های نفتی اروپایی و آمریکایی بتوانند بار دیگر نفت ایران را به یغما ببرند.
حزب توده، بهانه آمریکائی‌ها برای کودتا
در همین رابطه غفار پور بختیار، پژوهشگر ومحقق تاریخ ایران به خبرنگار ایمنا گفت: از مهمترین دلائلی که کودتای ۲۸مرداد را رقم زد این بود که وقتی صنعت نفت به همت مصدق ملی اعلام و دست انگلیسی ها از نفت ایران کوتاه شد؛ آنها سعی کردند از راه‌های مختلف در کار دولت دکتر مصدق کارشکنی کنند و در این راه خطیر ومهم آمریکایی‌ها را نیز با خود همراه کردند؛ چراکه دستشان از منابع نفت ایران کوتاه شده بود.
وی افزود: وقتی که دادگاه لاهه رای خود را به نفع ایران صادر کرد و حکم به ملی شدن صنعت نفت ایران داد، محمد مصدق سربلند از این دعوای حقوقی از دادگاه بیرون آمد. به دنبال این پیروزی، شرکت نفت ایران انگلیسی‌ها را از تمام مراکز وتاسیسات نفتی و پالایشگاه‌های کشور بیرون راند، اما ملی شدن صنعت نفت باعث شد که استعمار پیر انگلیس مدام به دنبال فرصتی باشد که ضربه نهایی را به دولت دکتر مصدق وارد و البته آمریکایی‌ها را در این جریان وارد کند.
این پژوهشگر تاریخ افزود: آمریکایی ها هم به دنبال بهانه های بودند تا برای مقابله با شوروی در روند سیاست داخلی ایران دخالت کنند؛ بنابراین به دنبال بهانه بودند و هواداران حزب توده این بهانه را به آمریکا دادند. فعالیت ها و تظاهرات این افراد سبب شد تا آمریکایی‌ها بترسند ایران به دست حزب توده وشوروی بیفتد، بنابراین بهانه برای آنها به وجود آمد که مصدق نمی تواند جلوی حزب توده وکمونیست‌ها را بگیرد.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: سیاست مداری چون مصدق سعی کرد که ایران را از دست انگلیس و غربی‌ها نجات دهد، اما طرفداران حزب توده و شوروی با انجام این حرکات عملا به آمریکا بهانه دادند که وارد صحنه سیاسی ایران شود. در نتیجه آمریکایی ها به کمک دولت انگلیس و شاه ایران در سقوط دولت ملی دکتر مصدق نقش به سزایی داشتند. شاه تلاش زیادی کرد تا حمایت آمریکایی‌ها را جلب کند، اما قبل از ۲۸ مرداد، زمانی که متوجه شد اوضاع سیاسی کشور به نفع او نیست، از کشور خارج شد، ابتدا به عراق و سپس به ایتالیا رفت. آمریکایی‌ها برای شکل گرفتن کودتای ۲۸ مرداد پول زیادی به خائنان و برخی عوامل داخلی تزریق کردند تا توانستند دولت ملی و قانونی دکتر مصدق را سرنگون کنند. چندروز بعد از سقوط دولت قانونی محمد مصدق؛ شاه از ایتالیا به ایران آمد و دولت سپهبد زاهدی تشکیل شد.
استبداد مدرن و خودباختگی فرهنگی از نتایج کودتا بود
پوربختیار ضمن برشمردن پیامدها و نتایج این کودتا گفت: مهمترین نتایج این کودتا فراهم شدن امکان دخالت غربی‌ها در سیاست داخلی، خارجی، اقتصاد، نفت و فرهنگ مردم ایران بوده است. از سال ۱۳۲۰ که رضا شاه سقوط کرد تا سال ۱۳۳۲ که کودتای ۲۸ مرداد پیش آمد، تقریباً شرایط دموکراسی در کشور حکمفرما شده بود، اما بعد از آن کودتای سیاه و ننگین، «استبداد مدرن» به وجود آمد که با استبداد کلاسیک و سنتی عصر قاجار متفاوت بود؛ در قالب استبداد مدرن دموکراسی، آزادی و استقلال از دنیای غرب که مصدق برای آن تلاش زیادی کرد بود، از بین رفت.
این پژوهشگر تاریخی تاکید کرد: از نظر اقتصادی هم صنعت نفت ایران مسیر عقب گرد و انحرافی را از سر گرفت؛ چرا که دوباره به غرب وابسته شد و در نتیجه بعد از کودتای ۲۸ مرداد از نظر اقتصادی جز ضرر و زیان چیزی عاید ایران نشد.
وی خاطر نشان کرد: از دیگر پیامدها و تاثیرات کودتای ۲۸ مرداد، «تهاجم فرهنگی» بود، که با ورود بیگانگان به وجود آمد؛ به ویژه با ورود آمریکایی‌ها به ایران تاثیرات فرهنگ آمریکایی در ایران بسیار مشهود بود؛ دولت پهلوی هم به این تهاجم فرهنگ کمک شایانی کردبه طوری که ایران را از نظر فرهنگی به حالت «الیناسیون» یا از خود بیگانگی فرهنگی نزدیک شد و این امر خود یکی از مصادیق و نتایج خسارت بار کودتای ۲۸ مرداد بود.
بیشتر از آمریکا و انگلیس، اختلافات داخلی در کودتا مؤثر بود
محمود دهقان، استاد دانشگاه تهران و تحلیل گر روابط بین الملل نیز در مورد نقش عوامل داخلی و دولتهای استعمارگر غربی در به وجود آمدن کودتای ۲۸مرداد به خبر نگار ایمنا گفت: داستان کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ داستانی غم انگیز و غصه دار است؛ در شرایطی که بعد از سالها مبارزه ملت ایران این تلاشها و مبارزات در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ و ملی شدن صنعت نفت تبلور یافت و به مدت دو سال ملت ایران استقلال کامل، اجرای قانون اساسی و دموکراسی را تجربه کردند، تعدادی ایرانی وطن فروش با کمک به کودتا این دستاوردها را نابود کردند.
این تحلیل گر مسائل سیاسی گفت: متاسفانه بیشتر از این که نقش آمریکا و انگلیس در این کودتا موثر و مهم باشد، اختلافات داخلی و تنش‌ها بین روشنفکران ملی و مذهبی این کودتای ننگین را در تاریخ ایران رقم زد؛ قطعاً اگر این اختلافات بین ملت، دولت، روشنفکران و مذهبیون نبود، دشمنان ملت ایران موفق نمی شدند کودتای ۲۸ مرداد را به سرانجام برسانند.
تبدیل ملت به خودی و غیرخودی تیغ کشیدن به روی خودمان است
وی با توجه به تشابه نقش دولت آمریکا در زمان کودتای ۲۸ مرداد و شرایط کنونی گفت: اگر به گذشته برگردیم، متوجه می شویم که در همان سال ۱۳۳۲ نیز منشاء کودتا جریانات اختلاف برانگیز داخلی بوده است، اکنون هم تبدیل ملت به خودی و غیرخودی، متعهد و غیر متعهد و پررنگ کردن این مرزبندیها به معنای این است که بر روی خودمان تیغ کشیده‌ایم؛ شاهد این سخن این است که هم در زمان کودتای ۲۸مرداد و هم در حال حاضر مردم ایران نقش بسیار گسترده ای در ایجاد یا فرونشاندن تنش‌ها دارند. در زمان حاضر نیز، وقتی ترامپ از برجام بیرون آمد، اعلام کرد باید منتظر تحولات داخلی در ایران بود و نشان داد که به شورش های داخلی در ایران چشم امید دارد.
دهقان خاطر نشان کرد: کاسبان تحریم و برخی واپس‌گرایان که سبب شدند پرونده ایران به شورای امنیت برود و شش قطعنامه فصل هفتمی برضد ملت ایران تصویب شود، همواره از تحریم بر ضد ملت ایران استقبال کرده اند؛ پس از آن نیز که این قطعنامه‌ها با قطعنامه ۲۲۳۱ خنثی شد، کاسبانی که درطول مدت مذاکرات دست از دخالت بر نمی داشتند، باز هم برای اجرای این قطعنامه به انواع مختلف کارشکنی و توهین به مبارزان این راه روی آورده اند.
وطن فروشان داخلی اشک مصدق را درآوردند
این استاد دانشگاه تهران افزود: پیروزی محمد مصدق در سال ۱۳۳۲ در دادگاه لاهه که توانست دولت انگلیس را مغلوب کند و رأی دادگاه لاهه را به نفع ملت ایران بگیرد، حقانیت ملت ایران را ثابت کرد، اما در همان زمان هم افرادی از داخل کشور با این موضوع مخالفت کردند، همان کسانی که رفتارهای قانونمند برای رسیدن ایرانی به حق خود را به سخره گرفتند و در حال حاضر هم یک بار دیگر همان داستان‌ها را تکرار می کنند. بنابراین بیشتر از اینکه نگران تصمیمات وزارت خزانه داری آمریکا باشیم، باید از اختلافات داخلی بترسیم.
وی خاطر نشان کرد: بعد از کودتای ۲۸ مرداد دکتر محمد مصدق در کتاب خاطرات خود می‌نویسد«من از رفتار آمریکایی‌ها و انگلیسی ها ناراحت نیستم؛ چرا که آنها دشمن ایران بودند و از دشمن به جز دشمنی کاری بر نمی آید، آنها به دنبال منافع خودشان و غارت منابع ایران بودند و هستند، اما از این گلایه دارم و اشکم جاریست که تعدادی از هموطنانم، ایرانی های وطن فروش برای حفظ منافع خود کاری کردند که هایدن وزیر خارجه وقت انگلیس در شب کودتا بگوید، من امشب بعد از ۲ سال خواب راحتی رفتم.»
دهقان تاکید کرد: همان‌هایی که در دوران احمدی نژاد شش قطعنامه پی در پی به مردم ایران تحمیل کردند، درحال حاضرهم به دنبال این هستند که تلاش‌های دیپلماتیک دولت که منجر به نتیجه شده است را به همان دوران سیاه تحریم‌ها برگردانند تاجیب خود راپر کنند و ملت ایران رادرگیر جنگ های داخلی، تجزیه طلبی و بازگشت استعمار واستثمار کنند.
گزارش از آناهید بیدکانی بختیاروند-خبرنگار سیاسی ایمنا
نظر شما