حسین مقصودی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: طبق نظر متخصصان و کارشناسانی که در عرصه گردشگری صاحب نام هستند کشور ما نسبت به کشورهای پیشرفته از نظر اکادمیک و دانش گردشگری خیلی عقب نیست؛ پرفسور "جعفر جعفری" که از مفاخر ایران در حوزه گردشگری است سال گذشته در سفر به ایران به این موضوع تاکید کردند که ما به لحاظ گردشگری عقب نیستیم و چیزی که به صورت آکادمیک تدریس می شود از چیزی که در کشورهای پیشرفته ارایه می شود دور نیست، اما متأسفانه به این نکته باید اشاره کرد که ساختار اجرایی ما از ساختار آکادمیک فاصله دارد یعنی به نوعی ارتباط بین این دو قطع است.
این دکترای مدیریت گردشگری با بیان اینکه ما در ساختار گردشگری دچار آزمون و خطا هستیم، گفت: ساختار منسجمی در بحث گردشگری نداریم و دایم با تغییر روبرو هستیم و این تغییرات باعث می‌شود رویه‌ها تغییر کند. اگر به روند گردشگری در دو سال گذشته و در بُعد کلان نگاه کنیم می‌بینیم که تعداد زیادی از مدیران گردشگری آمدند و رفتند و خیلی وقت‌ها عمر بخش‌نامه‌ها از عمر خود مدیران کوتاه‌تر بوده است، چون هر مدیری می خواهد با سلیقه خودش کار را جلو ببرد. ولی اگر ارتباط دانشگاه و ساختار اجرایی کشور در حوزه گردشگری قوی شود می‌توان به آینده گردشگری خوش‌بین بود چراکه ظرفیت‌های زیاد وجود دارد اما نتایج نشان می دهد که خیلی دور هستیم.
همراهی جامعه محلی با گردشگری
مقصودی تصریح کرد: توسعه گردشگری روی دو پا حرکت می‌کند که یک پا نرم‌افزار و دیگری سخت‌افزار است. ما نمی‌توانیم صرفا با ساخت هتل‌ها و بهبود حمل‌ونقل و خیلی چیزهای دیگر توسعه پیدا کنیم، بلکه باید بخش نرم‌افزار را نیز ارتقا دهیم. بحث‌های نرم‌افزاری جزو بحث‌های فرهنگی است که خیلی‌ها به آن توجه نمی‌کنند. هر مقصدی اگر بخواهد به عنوان پایگاه گردشگری قرار بگیرد و با کمک ساختار گردشگری توسعه پیدا کند باید جامعه محلی را با خود همراه کند. جامعه محلی هم زمانی با گردشگری همراه می‌شود که منافعی گردشگری داشته باشد. یعنی من به عنوان شخصی که در اصفهان زندگی می‌کنم زمانی می‌توانم با گردشگری همراه باشم که احساس کنم در ازای ورود گردشگر به اصفهان شرایط بهتری داریم.
مدرس دانشگاه پیام نور شاهین شهر ادامه داد: در واقع ما در بحث گردشگری یک ذی‌نفع و یک ذی‌نفعان داریم. در حوزه گردشگری افرادی هستند که به صورت مستقیم و خیلی‌ها به صورت غیر مستقیم نفع می‌برند. افرادی که مستقیم نفع می‌برند همان کسب‌وکارهای گردشگری در مقصد و افرادی که غیر مستقیم نفع می‌برند در حقیقت جامعه محلی هستند که منافع گردشگری به صورت زنجیره‌ای به آنها می‌رسد.
جدی گرفتن موضوع آموزش عموم مردم
این فعال گردشگری گفت: آموزش نیز باید جدی گرفته شود. وقتی صحبت از آموزش می‌شود اغلب روی کارشناسان یا دانشجویان یا افراد علاقه‌مند تمرکز می‌کنیم در حالی‌که باید بیاییم کارگاه و همایش آموزشی برای مردم عام برگزار و به زبان خودشان در مورد گردشگری صحبت کنیم. هر چه قدر که فضای فرهنگی مناسب‌تری فراهم شود این موضوع باعث می‌شود گردشگر بیشتری بیاید. خوشبختانه در سال‌های اخیر که نسل جدید آگاه‌تر و تحصیل‌کرده‌تر هستند و فضا را بهتر درک می‌کنند ارتباط بهتری به ویژه در حوزه گردشگری خارجی برقرار شده است. امروز برخوردی که با گردشگر خارجی می شود خیلی بهتر از برخوردی است که در گذشته با وی می‌شد. مردم فهمیدند که هر چقدر تعداد این گردشگرها بیشتر شود، اعتبار و آبروی شهر هم زیاد می‌شود ولی با این حال فکر می‌کنم ما هنوز خیلی کار داریم تا بتوانیم فضای فرهنگی را فراهم کنیم.
مقصودی افزود: نکته‌ای که در گردشگری اهمیت دارد، تکرار بازدید است. اگر بخواهید برگ برنده‌ای را در رقابت گردشگری رو کنید در اصل تکرار گردشگر است. اگر گردشگری سال گذشته یک بار به اصفهان آمد و امسال نیز مجدد از این شهر بازدید کرد این یک نکته مثبت برای گردشگری ما محسوب می شود. این اتفاق به یک‌سری ساز و کار نیاز دارد یعنی باید دید گردشگری که برای اولین بار امسال به اصفهان می‌آید با خودش چه چیزی از این شهر می‌برد و این نکته مهمی است. گردشگری مجموعه‌ای از فعل و انفعال است که در نهایت به تجربه سفر خلق می‌شود. آیا این تجربه سفر بری گردشگر لذت‌بخش است؟ آیا وقتی گردشگر از اصفهان می‌رود این تجربه برایش جذاب است که سال آینده هم مجدد اصفهان را انتخاب کند؟ آیا اگر کسی از او پرسید تعطیلات کجا برویم اصفهان را پیشنهاد می‌دهد؟ اینها نکات مهمی است که زمانی که گردشگر می‌آید ما چه کار کنیم که این تجربه خوشایند باشد. آیا ما روی مباحث مهمان‌نوازی کار کرده‌ایم؟ ما وقتی صحبت از مهمان‌نوازی می‌کنیم اولین موضوعی که شکل می‌گیرد معطوف به ساختارهایی چون پذیرایی، حمل‌ونقل و اقامت می‌شود.
جای مهمان نوازی در گردشگری
مدرس دانشگاه پیام نور شاهین شهر با بیان اینکه ضعف سخت افزاری داریم، تاکید کرد: در یک رقابت جدی با مقاصد بین‌المللی دنیا هستیم. امارات، ترکیه، گرجستان، تاجیکستان، آذربایجان، ارمنستان و بسیاری از کشورهای اطراف یک رقابت شانه‌به‌شانه برای جذب گردشگر می‌کنند و متأسفانه بخش عمده گردشگر ایرانی را هم جذب می‌کنند. آیا ما توانسته‌ایم گردشگر آنها را جذب کنیم؟ "نتوانسته‌ایم." علتش چیست؟ آنها مشکلات سخت‌افزاری را برطرف کرده‌اند. گردشگر خارجی وقتی وارد این کشورها می‌شود نباید دنبال سرویس بهداشتی بگردد. در استانبول آمدند و یک سری کانکس در نقاط پرتردد شهری طراحی کردند که گردشگر با یک دلار می‌تواند از آنها استفاده کند به همراه حمام و حوله و خیلی چیرهای دیگر. ولی اینجا ما حتی در نقاط پرتردد شهری سرویس‌های بهداشتی با کیفیت لازم را نداریم.
وی گفت: ما به دلیل ظرفیت‌های فرهنگی، یک سری چیزهای را در خودمان داریم یعنی مهمان‌نوازی چیز غریبی برای ما نیست اما چقدر توانستیم این مهمان‌نوازی را ساختارمند کنیم؟ این دقیقا مثل این است که با یک جمعی برخورد کنیم که در حوزه‌ای استعداد دارند و بعد استعداد آنها را هدفمند کنیم. من فکر می‌کنم در این بخش خیلی از دستگاه‌ها باید کمک کنند به طور مشخص افرادی که با مردم سروکار دارند مثل صداو سیما، خبرگزاری‌ها و.... جای خیلی از این برنامه‌ها که بتواند به این موضوعات بپردازد در تلویزیون خالی است. تلویزیون می‌تواند با ساخت سریال، انیمیشن، فیلم و برنامه‌های آموزشی کوتاه مباحث مهمان‌نوازی را به شکلی هدفمند برای مردم عام تعریف کند که این خود به مرور باعث می‌شود فرهنگ گردشگری بیشتر جا بیفتد.
مقصودی ادامه داد: در سال‌های اخیر رشد محسوسی در بخش گردشگری ورودی داشتیم. جالب است که سن گردشگر در بخش ورودی که امروز به ایران می‌آید خیلی جوان است و این نشان می‌دهد علی‌رغم تمام برنامه‌ها و اتفاقاتی که می‌افتد و چهره بدی از ایران نشان می‌دهد همچنان آگاهی در نسل جوان وجود دارد که ایران را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب می‌کنند.
غیر تخصصی بودن ساختارهای متولی گردشگری
این دکترای مدیریت گردشگری با تاکید بر آموزش عام اظهار کرد: ما باید کم‌کم فرهنگ گردشگری را جا بیاندازیم و این موضوع نباید صرفا در مورد گردشگر بین‌الملل اتفاق بیافتد بلکه باید این موضوع را برای گردشگر ایرانی هم رعایت کرد. شهروندان هر منطقه این را باید درک کنند که به هر حال یک رقابت در داخل هم وجود دارد که مثلا شهر اصفهان چقدر گردشگر را در نوروز جذب کرده؟ آیا اصفهان مقصد گرانی است؟ آیا مشکل فرهنگی دارد؟ یا نتوانسته‌ایم تصویر درستی از اصفهان ارایه بدهیم؟ بی‌آبی زاینده‌رود چه نقشی در کاهش ورود گردشگر داشته است؟ اینها مسایلی است که دانشگاه تحلیل می‌کند، اما نتایج تحقیقات که تحت عنوان مقالات یا هر چیز دیگر ارایه می‌شود به مصرف مدیران نمی‌رسد و این دردآور است.
مقصودی افزود: مشکل ما این است که شکست‌ها را قبول نمی‌کنیم وقتی شکست‌ها را قبول کنید یک گام به سوی موفقیت جلو می روید. علاوه بر این متأسفانه ساختارهای متولی، غیر تخصصی هستند. شما اگر رزومه افراد شاغل در میراث فرهنگی را بررسی کنید می‌بینید که ساختار غیر تخصصی است. پس چطور ما از یک ساختار غیر تخصصی انتظار کار تخصصی داریم؟
توسعه آموزش‌های عمومی گردشگری
وی با اشاره به دو رویکرد در حوزه گردشگری گفت: ما درحوزه گردشگری دو رویکرد داریم که نسبت به یک مورد آن نمی‌توانیم کاری بکنیم، چراکه ساختار سطح کلان در دست ما نیست؛ اما بخش دیگر آن را ما می‌توانیم و این است که تلاش کنیم فرهنگ گردشگری را برای مردم عام بسط دهیم. چندی پیش موضوعی در رسانه‌ها مطرح شد مبنی بر این که یک عده در قالب تور طبیعت‌گردی در منطقه‌ای رنگ پاشیده بودند و جامعه محلی برای این کار عصبانی بودند. این موضوع گوشزد می‌کند که افراد مجری چشمشان را نسبت به رویکردهای فرهنگی- اجتماعی بسته اند. باید از آنها پرسید شما که به عنوان برگزار کنندۀ تور طبیعت‌گردی جمعیتی را می‌برید مگر نمی‌خواهید سال بعد هم با همین کیفیت این تور را برگزار کنید؟ به همین سادگی می‌توان متوجه مسئله پایداری شد. ما به عنوان مجری باید فضایی را که استفاده می‌کنیم پایدار نگهداریم. اگر من به عنوان مجری متعهد بودم و این موضوع را منتقل می کردم در اصل نوعی آموزش داده بودم.
این کارشناس حوزه گردشگری تاکید کرد: باید به این باور برسیم که اگر بخواهیم گردشگری رونق پیدا کند هر کدام از ما به عنوان یک نفر از جامعۀ میزبان در این رونق نقش داریم، پس اگر هر کسی نقش خودش را درست ایفا کند به همان اندازه نسبت به توسعه و ترویج آموزش همگانی قدم برداشته است و فقط در این صورت می‌توان به آینده گردشگری امید داشت.
نظر شما