به گزارش ایمنا، «پاتریک کاکبرن» در روزنامه ایندیپندنت در تحلیلی درباره تحولات خاورمیانه به خصوص عراق و سوریه در سال ۲۰۱۷ نوشت: «بیشتر سال گذشته را من برای پوشش اخبار موصل در عراق و رقه در سوریه گذراندم که در نهایت در این دو شهر داعش با شکست قطعی به پایان رسید. این اتفاقات مهمترین اتفاق در خاورمیانه در سال ۲۰۱۷ بود. مردم در حال حاضر فراموش کردن اقدامات وحشتناک خلافت داعش زمانی که در اوج قدرت بود را آغاز کرده اند.
چندان زمانی از این اتفاقات نگذشته است که امیران این خلافت در نواحی غرب عراق و شرق سوریه به اندازه وسعت بریتانیا حضور داشتند و تروریستهای داعش هر از چند گاهی با انجام اقدامات تروریستی از منچستر گرفته تا کابل و از برلین تا صحرای سینا اخبار را به خود اختصاص می دادند.
داعش هنوز می تواند غیرنظامیان را مورد حمله قرار دهد. اتفاقات رخ داده در صحرای سینا و افغانستان در چند هفته گذشته این مساله را نشان می دهد، اما دیگر داعش از چنین قدرتی برخوردار نیست که بتواند یک دولت مرکزی برای خود ایجاد کند.
همچنین شکست داعش دیگر تاثیرات مثبتی نیز برجای گذاشته است. این اتفاق می تواند نشانه ای برای پایان یافتن جنگ های سلسله ای در عراق باشد که از سال ۲۰۰۳، زمانی که آمریکا و انگلیس صدام حسین را سرنگون کردند، درگیر آن بوده است. سوریه نیز از سال ۲۰۱۱ با شروع تظاهرات علیه بشار اسد، رییس جمهور سوریه درگیر سلسله جنگ های داخلی شده است. بیشتر جنگ هایی که در عراق و سوریه اتفاق افتاده است - جنگ هایی میان گروه های شیعه و سنی، اعراب و کردها، ایران و عربستان، مردم مقابل دیکتاتوری، آمریکا در برابر طیف گسترده ای از مخالفان- جنگ هایی هستند که پایان آرامی برای آنها قابل تصور نیست. اما کم کم برندگان و بازندگان این جنگ ها که برای دهه ها منطقه را شکل خواهند داد در حال پدیدار شدن هستند.
هشدارها درباره ظهور و برخاستن دوباره داعش و القاعده یا تبدیل دوباره آنها به فرم های مرگبار جدید، عمق تغییراتی را که در چند سال گذشته روی داد، تحت الشعاع قرار نخواهد داد. امروز دیگر افراط گرایان حمایت منطقه ای خود، همفکری سنی ها، عوامل غیرقابل پیش بینی و پیروزی ها چشمگیر را از دست داده اند و دشمنان آنها از آنچه قبلا بوده اند، قوی تر شده اند. برخاستن دوباره داعش دیگر عملا غیر ممکن است.
اما شکست داعش آن خوشحالی ای را که انتظار می رفت، برنیانگیخت؛ علت آن هم شاید این باشد که مردم هنوز کاملا متقاعد نشده اند که این مار واقعا مرده است و هنوز نگرانند که داعش می تواند هنوز تعداد زیادی را بکشد. من در ماه اکتبر و نوامبر در بغداد بودم. در این ماه ها اتفاق خاصی رخ نداد. حالا این شرایط را با کشته شدن و شکنجه بیش از ۳۰۰۰ نفر تنها در یک ماه در اوج جنگهای مذهبی در سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷ مقایسه کنید. در آن ماه ها برخی بدن های خود را خالکوبی می کردند تا حداقل اجساد متلاشی شان قابل تشخیص باشد! همین ۱۸ ماه پیش بود که انفجار یک کامیون بمب گذاری شده در منطقه کراده بغداد دست کم باعث کشته شدن ۳۲۳ نفر شد و به همین خاطر است که بغدادی ها تمایل چندانی به برگزاری شادی ندارند.
با این وجود شانس خوبی است که دوره جنگ ها و شرایط اضطراری که عراق را برای ۴۰ سال گذشته نابود کرده اند، پایان یابد. بعید است که شبه نظامی گری بومی و داخلی از سوی دولتهای خارجی تقویت شود. فراتر از مرزها هم روابط ایران و حوزه مدیترانه از طریق عراق، سوریه و لبنان به سمت ثبات پیش می رود.
امروز حوزه جدید بی ثباتی در خاورمیانه بیشتر در شبه جزیره عرب است که در سال ۲۰۱۷ تنش ها در این منطقه به سرعت افزایش یافت. در حال حاضر جنگ به بن بست رسیده در یمن، اکنون خونبارترین و ظالمانه ترین جنگ در منطقه است. هشت میلیون تن از مردم یمن به دلیل محاصره عربستان سعودی، با قحطی مواجه هستند. هم چنین بیش از یک میلیون نفر در معرض ابتلا به وبا هستند که بزرگترین شیوع یک بیماری در تاریخ معاصر است.
اکنون بیشتر بی ثباتی در شبه جزیره اعراب ناشی از سیاستهای بیش فعال خارجی و داخلی شاهزاده بن سلمان است. این سیاستها عربستان سعودی را که زمانی به شدت محتاط و محافظه کار بود، به یک مهره غیر قابل پیش بینی در منطقه تبدیل کرده است. برخی از اقدامات وی مانند بازداشت و استعفای اجباری سعد حریری، نخست وزیر لبنان شاید یک اپرای خنده دار باشد اما برخی کارهای دیگر پیامدهای جدی تری دارند.
سیاست های ضد ایرانی آمریکا تنها در حد لفاظی است
زمانیکه پرزیدنت ترامپ در ماه مه به عربستان سعودی سفر کرد، محمد بن سلمان به طور حتم فکر می کرد که بادهای تغییرات به نفع وی در حال وزیدن است، اما چیزهای کمی به دست آورد: ترامپ، سعودیهای میزبان را با بیان اینکه تمام مشکلات خاورمیانه ناشی از ایران است، خشنود کرد، اما بخش اعظم سیاست ضد ایرانی آمریکا تنها در حد لفاظی است. مهمترین ابتکار عربستان سعودی در خلیج فارس تحریم قطر بود که این اقدام نیز دستاورد کمی برای پادشاهی عربستان و امارات متحده عربی به همراه داشت. در واقع این کشورها با این اقدام خود قطر را به سمت ترکیه و ایران سوق دادند. در همین راستا این اتفاقات باعث شد که تبادلات لفظی خشمگینانه ای میان ترکیه و امارات متحده عربی رد و بدل شود. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در پیامی در توئیتر به وزیر امور خارجه امارات اعلام کرد: زمانی که نیاکان من از مدینه دفاع می کردند «توی گستاخ کجا بودی؟» در آن سوی دریای سرخ، نیز سودان به دنبال خروج نیروهای خود از یمن است، سودان در طول این مدت تعداد بالایی از نیروهای زمینی ائتلاف سعودی را تامین کرده است.
به طور کلی آمریکا و اروپای غربی، با عربستان سعودی به عنوان یک هژمون منطقه ای رفتار می کنند. انگیزه آنها منافعشان است زیرا آنها می خواهند که تسلیحات خود را به پادشاهی عربستان و متحدان خلیج فارس این کشور بفروشند، اما اتفاقات رخ داده در شبه جزیره عرب در طول یکسال گذشته این حقیقت کلی را درباره کشورهای نفت خیز نشان داد: پول آنها ممکن است باعث شود که قدرتشان افزایش یابد و نفوذشان را تا حد مشخصی گسترش دهد، اما ظرفیت عملی آنها بیش از آنچه که آنها تصور می کنند محدود است. عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی، عراق و حتی کردستان عراق تنها مناطقی دارای نفت هستند.
تاریخ اخیر این کشورها نشان می دهد که یک قانون کلی بر این کشورها حاکم است: مالکیت درآمدها و منابع بزرگ نفت و گاز و یا هرگونه منابع طبیعی دیگر مانند منابع معدنی تنها به غرور و خود تخریبی منجر شده است. زمانی که به پادشاه لیبی در دهه ۱۹۶۰ گفته شد که «شرکت های نفتی، نفت را در کشورش کشف کرده اند جواب داد من آرزو می کنم که مردم من آب پیدا کنند زیرا آب، مردم را کاری می کند اما نفت آنها را رویاپرداز». این نقل قول تاحدودی در این باره صدق می کند؛ زیرا تمام اتفاقاتی که در خاورمیانه و شمال آفریقا در طول نیم قرن گذشته اتفاق افتاده است این حقیقت را آشکار می کند. پول نفت می تواند باعث شود که برخی چیزها را به دست آورد مثلا می توان تسلیحات مدرن با هزینه گزاف خریداری کرد، اما نمی توان جنگ ها را پیروز شد؛ همانگونه که ما اکنون وضعیت یمن را می بینیم. می توان متحدانی را خرید اما تنها زمانی که پول آنها به پایان برسد توجه و وفاداری آنها نیز به پایان خواهد رسید.
خبر خوب برای ۲۰۱۸ این است که جنگ های وحشیانه در عراق و سوریه احتمالا به پایان برسد. نه تنها عراقی ها و سوری ها بلکه همسایگان آنها از این مساله نفع خواهند برد. هر آنچه که در منطقه رخ دهد، تبعاتی برای باقی این کره خاکی به همراه خواهد داشت، همانگونه که درحمله عراق در سال ۲۰۰۳، القاعده را به یک جنبش گسترده تبدیل کرد و در نهایت به ظهور داعش منجر شد.
به هر حال هر اتفاق بدی که در سال ۲۰۱۷ افتاد، تنها نابودی خلافت داعش، آن را به سال خوبی تبدیل می کند.»
منبع: ایسنا
نظر شما