انفعال کنگره آمریکا نشان داد برجام توافق کارامدی است

خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- اعظم ملایی: زمانی که ترامپ روز ۱۳ اکتبر (21 مهر) از تایید پایبندی ایران به «برنامه جامع اقدام مشترک» خودداری کرد و تصمیم گیری درباره آینده برجام را به عهده نهاد قانونگذاری آمریکا گذاشت، می شد حدس زد که هر چند اکثریت کنگره آمریکا نیز با جمهوری خواهان است؛ اما قطعاً عقلانیت حاکم بر این نهاد از رفتارهای سبک سرانه رئیس جمهور آمریکا بیشتر خواهد بود و این نهاد قانون گذاری آمریکا را به سمت انزوای  ناشی از خروج از برجام سوق نخواهد داد.

حال باپایان مهلت ۶۰ روزه کنگره برای خروج از برجام و اعمال مجدد تحریم ها علیه کشورمان، گمانها به یقین تبدیل شد و کنگره آمریکا هیچ اقدامی برای خروج از برجام انجام نداد. به این ترتیب آمریکا فعلا پایبندی به برجام را حفظ خواهد کرد. البته با این تصمیم، بار دیگر توپ برجام به زمین رئیس جمهور آمریکا افتاد و طبق قوانین آمریکا وی موظف است تا یک ماه دیگر نظر قطعی خود را در مورد برجام اعلام کند. 

در درجه نخست، این پاس دادنهای مکرر کنگره و رئیس جمهور آمریکا به یکدیگر، ما ایرانی ها را به یاد آن ضرب المثل قدیمی می اندازد که «یک دیوانه سنگی را به چاه می اندازد که صد نفر عاقل نمی توانند دربیاورند»! شعارها و تهدیدات بی پشتوانه و از سر بی اطلاعی ترامپ در رابطه با برجام حال دولت آمریکا را در وضعیتی قرار داده که  گرفتار نوعی سردرگمی در قبال برجام شده و نه می تواند به شعارهای پر طمطراق رئیس جمهور خود پشت نکند و نه می تواند از توافقی که مورد تأیید همه کشورهای جهان و سازمانهای بین المللی معتبر است، خارج شود. 

کنگره آمریکا به خوبی می داند ایران برجام را نقض نکرده است و به این مطلب واقف است که ترامپ بر اساس احساس کاذب خودبرتربینی و متأثر از جاه طلبی های شخصی تصمیم گیری می کند و بنابراین نخواست با خروج از برجام، ننگ این کار و همراهی با ترامپ را به نام خود ثبت کند.

در درجه دوم، سخت بودن تصمیم گیری برای مقامات و نهادهای مختلف آمریکا نشان می دهد که بر خلاف گفته بسیاری از مخالفان و منتقدان برجام، این توافق بین المللی، توافقی ضعیف، فاقد ضمانت اجرا و دارای اشکالات فنی و حقوقی بسیار نیست؛ بلکه بر عکس توافقی محکم است که هر کشور خاطی حتی اگر ایالات متحده هم باشد، باید به خاطر نقض ان هزینه های سنگینی بپردازد. اساساً در حقوق بین الملل کنونی حرف زدن از ضمانت اجراهای سخت و قاطعانه امری آرمانی است؛ اما وجود «منافع مشترک و متقابل کشورها»، « ضمانت اجرا در سازمان‌های بین المللی » و نیز «خود یاری و عمل متقابل» از مهمترین ضمانت اجراهایی هستند که در عرصه عملیاتی کشورها را وادار می کنند تا به تعهدات بین المللی خود پایبند بمانند.

در رابطه با برجام نیز با وجود همه انتقاداتی که به آن وارد می شود، انواع این ضمانت اجراها وجود دارد. از یکسو منفعت طرفهای مقابل ایران در برجام در این نهفته است که ایران در این پیمان هسته ای و نیز آژانس بین المللی انرژی اتمی باقی بماند و همچنین به عنوان کشوری که در چهارراه شرق و غرب قرار گرفته، بتواند فارغ از تحریم و ممنوعیتهای بین المللی با کشورهای مختلف مبادلات اقتصادی و تجاری داشته باشد.

از سوی دیگر امکان پذیری اقدام متقابل ایران و بازگشت کامل و بدون محدودیت کشورمان به سمت برنامه های هسته ای، ترس و نگرانی طرفهای مقابل ایران را بر می انگیزد و در نهایت نیز تلاشهای زکاوت مندانه محمد جواد ظریف به عنوان سرپرست تیم مذاکرات هسته ای،  برای تصویب برجام در شورای امنیت و  تبدیل این توافق به یک قطعنامه بین المللی(۲۲۳۱)، با رأی مثبت همه اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت(۱۵ عضو( سبب شده است تا همه کشورهای  عضو سازمان ملل متحد متعهد باشند طبق اصول ٢٥ و ١٠٣ منشورملل متحد، مصوبات این شورا را رعایت کنند.

همه این موارد در کنار 8 بار تأیید پایبندی ایران به برجام از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی، سبب شده است تا کنگره آمریکا جرأت خروج از برجام را پیدا نکند و بار دیگر تصمیم گیری در این حوزه چالشی و سخت را به رئیس جمهور غیر قابل پیش بینی آمریکا واگذار کند. نکته ای که در اینجا تا حدودی باعث نگرانی می شود، این است که ترامپ تاکنون بارها نشان داده که استاد جلب توجه است و برای فرار از پرونده جنجالی ارتباط ستاد انتخاباتی اش با روسیه و نیز پرونده اتهامات جنسی اش، حاضر است به طور مرتب به چالش آفرینی در عرصه بین المللی بپردازد.

از سوی دیگر، روی خوب ماجرا نیز این است که تصمیم ترامپ برای اعلام بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل و انتقال سفارت آمریکا به این شهر، موج گسترده ای از اعتراضات جهانی را علیه وی برانگیخته و متحدان دیرین آمریکا را نیز از این کشور دور کرده است.  بنابراین در چنین شرایطی اندکی بعید به نظر می رسد ترامپ تصمیمی در مورد برجام بگیرد که بار دیگر موج اعتراضات و محکومیتها را روانه واشنگتن کرده و بار دیگر متحدان آمریکا را از این کشور نا امید کند.

با این حال تصمیم آینده ترامپ هر چه باشد، تعلل امروز کنگره آمریکا در تصمیم گیری پیرامون برجام برای همگان روشن کرد که برجام توافقی کارامد، مهم و  دارای حمایت های جدی بین المللی است، که برای نخستین بار در تاریخ انقلاب، دشمنان ایران را در موقعیتی سخت قرار داده که باید بین پایبندی به آن و یا انزوا و بی اعتباری جهانی یکی را انتخاب کنند.