ترامپ، هیتلر دیگری که درکمین صلح نشسته است

خبرگزاری ایمنا، گروه سیاسی- اعظم ملایی. چهارشنبه گذشته  دونالد ترامپ رئیس جمهور  آمریکا در سخنرانی  خود در کاخ سفید، به صورت رسمی قدس را پایتخت اسرائیل اعلام کرد و از اماده سازی شرایط برای انتقال سفارت آمریکا به این شهر سخن گفت. شهر قدس که مسجد الاقصی نخستین قبله مسلمانان را در خود جای داده، بخش لاینفک فلسطین بوده و یکی از مهم ترین اماکن سه گانه مقدس اسلامی به شمارمی آید و از جایگاه و اهمیت ویژه ای نبرد مسلمانان برخوردار است. 

شورای امنیت سازمان ملل متحد تا کنون مجموعا 8 قطعنامه در مورد قدس صادر کرده است که در این قطعنامه ها بر حفظ نظم و امنیت قدس و محافظت از مقدسات و پرهیز از هتک حرمت مقدسات و شکنجه و آزار ساکنان قدس تاکید شده است و در آن ها هرگز قدس اشغالی به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت شناخته نشده است.

حال اقدام آمریکا در به رسمیت شناختن شهر قدس به عنوان پایتخت رژیم اشغالگر قدس نقض آشکار قطعنامه ها و معاهده های بین المللی به شمار می رود و این موضوع نه تنها جوامع اسلامی را ناراحت و خشمگین کرده؛ بلکه سران و مردم جوامع غیر اسلامی و اروپایی را نیز به محکوم کردن این اقدام واداشته است. اقدام رئیس جمهور آمریکا تا حدی غیر متعارف و غیر قابل پذیرش بود  که 14 عضو شورای امنیت  نیز در نشست شامگاه جمعه خود، در اقدامی بی سابقه با تصمیم رئیس جمهور آمریکا در به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی مخالفت و ان را محکوم کردند.

از این رو عجیب بودن تصمیم دونالد ترامپ و واکنشها و موضع گیری های جهانی در قبال آن سبب شد تا خبرگزاری ایمنا در صدد روشن ساختن ابعاد و پیامدهای این موضوع برآید و در همین رابطه گفتگویی با نفیسه واعظ شهرستانی، استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه آزاد شهرضا ترتیب دهد.

واعظ شهرستانی در رابطه با به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و موضوع انتقال سفارت امریکا از تل آویو به اورشلیم به خبرنگار ایمنا گفت: این موضوع درسه بعد انگیزه ها، روندها و پیامدها قابل تحلیل است؛ در بعد نخست شاید صحبت از «انگیزه ها» درباره دونالد ترامپ تا اندازه ای غیر واقع بینانه باشد چراکه ترامپ نشان داده  کاراکتر و وجه نمایشی شخصیتش بسیار پررنگ تر از تصمیم گری عقلانی است.

تصمیم اخیر نشان دادکه ترامپ همچنان زیر سیطره افکارنفرت از مسلمانان با الهام از صاحب رسانه تندرویی همچون «استیون بنن» است و این تصمیم  وقیحانه درتداوم همان پرخاشگری ماههای اخیر وی  برضد مسلمانان است. وی افزود: از سوی دیگر، یکی از انگیزه های ترامپ می تواند رهایی از فشار اتهام مداخله روسها در جریان انتخابات بحث برانگیز ریاست جمهوری وی و تبعات پیوسته به آن باشد و اعلام تصمیم ترامپ  نوعی فرافکنی است که درعالم سیاست غالبا جواب می دهد. 

واعظ در ادامه گفت: شایان یادآوری است که روسای جمهور پیشین  دموکرات و جمهوری خواه  امریکا بارها وعده انتقال پایتخت را احتمالا برای خوشنود سازی وجلب نظر آیپک طرح کرده بودند؛ ولی این مرد رادیکال و صلح ستیز کاخ سفیدکه تو گوئی می خواهد با عملی سازی این وعده درتداوم عملی سازی دیگر وعده های انتخاباتی ستیزه جویانه اش نشان دهد که هیتلر دیگری در کمین صلح درجهان نشسته است و براین امر مهرتاکید زند که مرزهای نابخردی انتهایی ندارد.

این استاد روابط بین الملل افزود: در فرایند سیاستگذاری درامریکا برپایه تئوری پیوستگی روزنا درمیان متغیرهای چندگانه موثر برتصمیم گیری درسیاست خارجی امریکا درجایگاه کشور توسعه یافته  یعنی متغیرهای نقش ، شخصیت، نظام بین الملل و محیط اداری وبوروکراتیک، متغیر شخصیت درآخرین مرتبه اثرگذاری وتعیین کنندگی است. بنابراین به صرف تصمیم ترامپ ، پایتخت  امریکا به اورشلیم منتقل نمی شود. همچنین تصمیم به انتقال پایتخت یک تصمیم درونی است وامریکا نمی تواند خودسرانه چنین تصمیمی را اخذ کند.

واعظ در ادامه گفت: از زمانی که ترامپ به کاخ سفید راه یافته برای بخشی از مردم امریکا نوعی تعارض میان متغیر شخصیت و متغیر نقش بروز پیدا کرده؛ به این معنا که درپندار آنها  انتظار از نقش رئیس حمهور در امریکا درجایگاه یکی از معتبرترین دموکراسی ها و قدرت چندبعدی بلارقیب با کنش هاو تصورها وخلق وخوی دونالد ترامپ در دوره کوتاه ریاست جمهوری ناهمخوانی مایوس کننده ای پیدا کرده است.

 وی افزود: درباره «روند انتقال» هم باید گفت در کشورهای دموکرات تصمیم گیری ها سازوکار اداری خاصی دارد و به صورت عمودی گرفته نمی شود. تصمیم گیری در این کشورها عموما افقی گرفته می شود و درنتیجه نهادهای متعدد ومتنوع ابعاد مختلف تصمیم را بررسی کرده وسپس رئیس جمهورباید  نتایج  جمع بندی آن نهادها را از صافی  منافع ملی بگذراند و اعلام تصمیم نماید. همین طولانی شدن زمان تصمیم گیری غالبا باعث مهار ومحدویت تصمیم گیری های جنگ طلبانه  و فردی می شود. در چنین فرایندی، بر فرض محال اگر از همین روز هم تصمیم انتقال پایتخت به قدس  قطعی شود روند اداری آن بیش از دوسال به درازا خواهد کشید.

واعظ شهرستانی در رابطه با پیامدهای تصمیم ترامپ گفت: انعکاس این تصمیم نیز از وجوه متفاوتی قابل تحلیل است و از زاویه بازه زمانی هم  درکوتاه مدت،میان مدت وبلند مدت نتایج متفاوتی را در برخواهد داشت که البته تحلیل دقیق و چندسویه به زمان بیشتری نیازدارد .  

برای نمونه عواقب این تصمیم  از نظر تاثیر برمسلمانان وغیرمسلمانان قابل بررسی است و از منظر تاثیر برجنگ وصلح قابل پیگیری و تامل است. همچنین به لحاظ بازتاب جغرافیای اثرات متفاوت خواهد داشت چنانچه تاثیر مستقیم بر موضوع صلح خاورمیانه دارد .

ولی درکل وبدون جداسازی نوع وکیفیت اثرگذاری ها تا لحظه گفت وگو می توان با احتیاط گفت: نا آرام سازی هدایت شده  و تشدید تنش درخاورمیانه و درصورت تداوم درجهان، از بازخوردهای قابل پیش بینی چنین  تصمیم آشوبگرایانه و تحریک کننده ای است؛ چراکه بیت المقدس از جمله نقاط ژئوپلتیک ارزشی جهان اسلام و مسیحی ویهودی است  که ازدیدگاه مسلمانان پایتخت ابدی وغیرقابل مذاکره آنهاست و اعلام آن به عنوان پایتخت یهودیان صهیونیست موضوع را حیثیتی وشرافتی ساخته و عاطفه و وجدان جمع گسترداه ای از مسلمانان جهان راجریحه دارمی سازد که در تظاهرات روز جمعه گوشه های از آن را رسانه های جهان به نمایش گذاشتند.

این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد افزود: در وخیم ترین حالت ،طرح هرنوع دعوی در خصوص بیت المقدس، بیش از مسلمانان تحریک وتهییج شده، مسیحی های متعصب دنیا را به خروش خواهد آورد و با توجه به این که در حوادث تروریستی پس از یازده سپتامبر عموما این مسیحی ها بودند که به دست متعصبان تندرو اسلامی درقلب اروپا وامریکا هدف قرار گرفته اند فرصتی برای انتقام گیری و بغض گشایی فراهم شده و همه نفرت های جامانده از جنگ صلیبی باردیگر سر باز خواهد کرد!  چنین رویکردهایی، بیان آن هم، رعشه براندام صلح خواهان دنیا انداخته و  بنیاد مساعی همه نهادها ونیروها و اندیشمندانی  که برای پی افکندن صلح پایدار پساجنگ جهانی دوم تا به امروزتلاش ها نموده اند را به لحظه ای درهم می شکند.

واعظ شهرستانی تهدید مرزهای دموکراسی، تاخیر، تعویق و دشوار سازی  صلح درخاورمیانه را نیز از نتایج فوری تصمیم ترامپ دانست و گفت: اعلام تصمیم به جابه جائی سفارتخانه وبرگزاری و حضور  مرد روان پریش کاخ سفید درجشن عیدیهودی «حنوکا» درکاخ سفید، وازسوی دیگر اعلام روز خشم درفلسطین باردیگر خاکستر بسیاری از بغض ونفرت های مذهبی  را در خاورمیانه  پراکنده خواهد کرد. انجام تظاهرات ضد جنگ و ضد صهیونیستی درسراسر دنیا حتی در امریکا،  اعلام موضع مخالف برخی از متحدان بالقوه امریکا چون امانوئل ماکرون  که این تصمیم را مخالف قوانین بین المللی دانست و اظهارنظر موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی براین که این تصمیم ما را به دورانی تاریک تر از گذشته بازخواهد گرداند، در کنار اظهار نظر سید حسن نصرالله مبنی براین که ترامپ باردیگر به اعلامیه منحوس بالفور در رسمیت یافتن  دولت یهودی حیاتی نو بخشید، همگی نشانگر آن است که در ماه های آتی جهان درتلاطم جریان هدایت شده ازسوی انچه می توان آن را «ترامپیسم» نامید گرفتارخواهدشد .

 این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل، خطر بازتولید نوعی جنگ صلیبی نو درابعاد جهانی را از دیگر پیامدهای تصمیم ترامپ دانست و گفت: با توجه به این که در عربستان سعودی نیز زمام امور دردوره ملک سلمان دردست پسر وی محمدبن سلمان افتاده است، وی سیاست موازنه مثبت سنتی عربستان را به موازنه تهدید تبدیل کرده است و خط مشی گذاری های وی با تئوری «واقع گرایی تهاجمی مرشایمر» قابل درک است. بدین لحاظ، حتی این احتمال هم دور از ذهن نیست که   شخصیت غیر قابل پیش بینی  محمدبن سلمان که تاکنون نشان داده باوری به دوست ودشمن ابدی ندارد؛ بلکه منافعی ابدی برای  دکترین تهاجمی خارجی خود قائل است، از این آشفتگی جهانی بهره ببرد و درکمال شگفتی و در مقابل چشمان ناباور دنیا هم پیمانی های تسلیحاتی اخیر امریکا وعربستان سعودی را نادیده گرفته و اعلام کند که به رهبری جهان اسلام و صیانت از پایتخت پیشین جهان اسلام،  بیت المقدس لباس رزم برضد ترامپ به تن خواهد کرد وچون سربازی به جهاد خواهد پرداخت  و یکدلی وهمدلی جهانی اسلامی  که هم اینک تصمیم ترامپ درجهان اسلام با وجود واگرایی ها بسیار ایجادکرده را به سود منافع بلندپروازانه وجسورانه خود مصادره به مطلوب نماید وساختار عمودی تصمیم گیری درعربستان سعودی هم هیچ رداعی برسر تصمیم خلق الساعه وی ایجادنکند.

واعظ شهرستانی در پایان گفت: پیامد محتمل دیگر این تصمیم این است که پوپولیسمی که ترامپ برفراز آن سوار شد و درکاخ سفید فرود آمد، همچون شمشیر دولبه عمل کند و رئیس جمهور نا متعارفی که ساعتهای متمادی  ازشبانه روز درفضای توئیتر می چرخد را از عرش کاخ سفید به زیر کشاند. در واقع، تصمیم غیر منطقی ترامپ این مسیر را هموار کرد که مدافعان دموکراسی درامریکا درتکاپوی یافتن راه حل های حقوقی برای استیضاح ترامپ برآیند و  ترامپ را به رئیس جمهوری تبدیل کنند که افکارعمومی امریکا از وی مایوس شده و  قادر به تحمل او تا پایان دوره چهارساله نیستند.