خبرگزاری ایمنا- گروه سیاسی- اعظم ملایی: در روزهای گذشته خبر آزاد سازی مناطق مختلف عراق و سوریه و پایان تسلط یکی از مخوف ترین گروههای تروریستی بر کشورهای منطقه، به صدر اخبار ایران و جهان تبدیل شده است. در عراق شهر راوه در غرب استان الانبار از آخرین پایگاههای باقی مانده داعش در عراق بود که روز جمعه (۲۶ آبان) بطور کامل آزاد گردید و در حال حاضر تروریست‌های تکفیری هیچ شهر مهمی را در عراق در اختیار خود ندارند. بدین ترتیب، پس از آزادسازی این شهرستان، خلافت داعش در عراق پایان یافت .در سوریه نیز ، نیروهای ارتش این کشور، یگان‌های مردمی جبهه مقاومت و جنگنده‌های روسیه، ۲۸ آبان ماه در عملیاتی هماهنگ، شهر ابوکمال در حومه دیرالزور را که در مرز سوریه و عراق واقع شده است، به صورت کامل آزاد کردند و بدین ترتیب طومار خلافت داعش در منطقه خاورمیانه در هم پیچیده شد. با این حال مردم خاورمیانه که در این سالها صدمات بسیاری از گروه داعش خوردند و نیز سایر مردم جهان که هر کدام به نحوی با خشونتها و اقدامات وحشیانه داعش در کشورهای خود مواجه شده اند، با سؤالهای بی پاسخ بسیاری مواجه هستند. چرا منطقه خاورمیانه تا این حد مستعد شکل گیری گروههای مختلف تندرو و تروریستی است؟ چرا داعش توانست 4 سال در این منطقه دوام بیاورد و چه عواملی سبب تقویت و قوام خلافت خود خوانده آن می شد؟و حال در دوران پسا داعش چه باید کرد تا در سالهای آتی شاهد بروز و ظهور گروههای مشابه در خاورمیانه نباشیم. اینها برخی سؤالاتی است که در گفت و گو با محمد مهدی مظاهری استاد دانشگاه و مشاور وزیر امورخارجه کشورمان مطرح کرده ایم که متن مشروح آن را در ادامه می خوانید:
ایمنا: آقای دکتر لطفا بفرمایید دلایل ظهور و شکل گیری گروههای تروریستی بویژه داعش در منطقه خاورمیانه چیست و چرا این منطقه تا این حد مستعد ظهور گروههای افراط گراست؟
مظاهری: در این رابطه می توان به دو دسته عوامل روبنایی و زیر بنایی اشاره کرد؛ به نظر می رسد اختلاف و پراکندگی کشورهای منطقه، رقابتهای نا سالم سیاسی و همدستی برخی از کشورهای عرب خلیج فارس با قدرتهای فرا منطقه ای برای ایجاد یک نظم خودمحور منطقه ای عوامل رو بنایی و همچنین فقر و عدم توسعه اقتصادی و فقر فرهنگی و اعتقادی موجود در برخی کشورهای منطقه که باعث جذب مردم این کشورها به گروههای افراطی دارای قدرت مالی زیاد می شود، از جمله مهمترین عوامل زیربنایی هستند که زمینه مناسب را برای ظهور و تقویت گروههای افراط گرا در خاورمیانه فراهم می کنند.
وی افزود: البته حمایت برخی کشورهای قدرتمند غربی از نیروهای افراط گرا به منظور کنترل برخی قدرتهای منطقه ای خصوصاً ایران نیز از جمله مهمترین عواملی است که به ظهور و تقویت گروههای مختلف تروریستی در منطقه کمک کرده است. هر چند این گروههای افراط گرا معمولا در مراحل بعد، از کنترل حامیان و ایجاد کنندگانشان خارج شده و به بلای جان خود آنها نیز تبدیل گردیده اند.
ایمنا: دلایل سقوط داعش در مقطع کنونی را چگونه ارزیابی می کنید؟
مظاهری: به نظر می رسد عوامل مختلفی در این قضیه نقش داشتند، در درجه اول، با گذشت چند سال از تشکیل خلافت داعش و آشکار شدن ایدئولوژی افراطی و ضد اسلامی این گروه، آگاهی مردم بویژه قبایل سنی عراق و سوریه که در ابتدا پیوستن به این گروه را راهکاری برای مقابله با مشکلات و برخی تبعیض های موجود می دانستند، نسبت به عملکرد آنها افزایش یافت و از زاویه موجود بین این گروه و اسلام ناب محمدی باخبر شدند. در کنار چنین آگاهی، بی تحملی خشونت‌آمیز داعش در قبال مخالفت‌ها و سرکوب‌گری این گروه در قبال جوامع تحت کنترلش نیز از جمله عواملی بود که باعث کاهش و تحلیل حمایت‌ها از داعش شد.
نقش آفرینی مرجعیت دینی عراق در بسیج مردمی بر علیه این گروه تروریستی از دیگر دلایلی بود که به تقویت محور مقاومت و آزاد سازی عراق و سوریه کمک کرد. در نهایت باید به تشکیل ائتلافی «جدی» توسط ایران، روسیه و ترکیه اشاره کرد که بر خلاف ائتلافهای صوری پیشین، شکست داعش و امن سازی منطقه را هدف اصلی خود قرار داده بودند و توانستند با اتحاد و هماهنگی و کمک گرفتن از نیروهای بومی، ریشه تروریسم را در منطقه بخشکانند.
ایمنا: به نظر شما اولویت اصلی و مهم کشورهای خاورمیانه در مقطع کنونی چیست؟
مظاهری: نکته مهمی که در مقطع حساس کنونی باید به آن توجه کرد این است که این گروه تروریستی در سابقه تیره و وحشتناک خود نشان داده است که هر گاه در جبهه های نبرد مستقیم شکست می خورد، به حملات غیر نظامی کور روی می اورد تا با ایجاد وحشت و آشوب به نوعی ادامه موجودیت خود را اثبات کند. بنابراین حال که این گروه تروریستی ضربه سختی از نیروهای مقاومت خورده و پایگاههای خود را در منطقه از دست داده است، احتمال روی آوردن ان به حملات تروریستی و انتحاری کور بسیار زیاد است و این امر مراقبت و افزایش تدابیر امنیتی در کشورهای منطقه و جهان را می طلبد.
ایمنا: به نظر شما از چه راه هایی می توان جلوی تکرار پدیده هایی شومی همچون داعش را گرفت؟
مظاهری: کشورهای منطقه باید توجه داشته باشند که اختلافات و رقابتهای ناسالم آنها تا کنون هیچ نتیجه ای جز جنگ، ویرانی، اشغال و هدر رفت سرمایه های مشترک همه آنها نداشته است. با قدرت یافتن گروههای مختلف تروریستی در چند سال اخیر، کشورها و ملتهای منطقه ناچار شده اند برای حفظ تاریخ، هویت و فرهنگ و البته مرزهای سرزمینی خویش، با چنگ و دندان با این گروه تروریستی بجنگند؛ مرد و زن، نظامی و غیر نظامیشان به دست این گروه تروریستی به شهادت رسیده، خانه ها، شهرها و آثار باستانیشان نابود شده و زیر ساختها و مسیر توسعه صنعت و کشاورزیشان تباه گردیده است. همه این هزینه ها تنها و تنها به این دلیل بر منطقه خاورمیانه تحمیل شد که برخی از کشورها به دنبال تأمین امنیت خود و رسیدن به قدرت و نفوذ در منطقه، با کمک قدرتهای فرامنطقه ای و استفاده از ابزارهای نامشروعی همچون گروههای تروریستی، بودند. حال که گروه مخوف داعش پایگاههای خود را در منطقه از دست داده است، همه کشورهای منطقه باید تلاش کنند تا به جای رقابتهای تسلیحاتی، تکیه بر قدرتهای فرا منطقه ای و کوبیدن بر طبل جنگ، به فکر همکاری با یکدیگر و طرح ریزی سیستم امنیتی درون منطقه ای، برای ایجاد خاورمیانه ای امن در دوران پسا داعش باشند.
نظر شما