زنانی که بر تبعیض چیره شدند

به گزارش ایمنا، نه تنها در ایران که در بسیاری از نقاط جهان و حتی در زیر بیخ گوش بزرگترین دولت های دموکرات دنیا نیز زنان نیمه های پنهان جامعه اند. گمان نکنید این تبعیض ها و کم بینی ها و حق خوری ها فقط در ایران است و زنان باقی دنیا در سرزمین گل و بلبل زندگی می کنند، همین سواستفاده های جنسی هالیوودی که به تازگی خبرش را از رسانه ها شنیدیم گواهش! تاریخ جهان گواه تبعیض است خواه تبعیض نژادی و خواه جنسیتی و بوده اند زنانی که در برابر این ظلم سر تعظیم فرود نیاوردند و با ابزارهای ماندگار دست به رفع این ظلم زده اند و چه ابزاری ماندگارتر و کاراتر از هنر؟  

تاریخ ایران پر است از نام زنان نویسنده و فیلم ساز و موسیقیدان و هنرمندی که خاموش نشدند و با قلم و لنز دوربین و نوای سازهایشان نوای زنانگی سر دادند.  

وقتی زنان قلم دست می‌گیرند

سیمین دانشور و یا سیمین بهبهانی فرق ندارد. رمان نویس باشی و یا شاعر مهم نیست. مهم این است که بدانی در کجا کلامت موثر می افتد و حرکت کنی. ادبیات ایران وجه زنانه اش را مدیون زنانی است که با نگاهی روشن به جنس خودشان پرداختند و نگذاشتند حال و هوای زنانگی از سر ادبیات این مرز و بوم بیرون رود.  

سیمین دانشور اولین رمان نویس زن ایرانی است که دنیای زنانه ای را در کنار و نه شاید درست تر آن باشد که بگویم در زمینه دنیای سیاست مردانه ایران سال ۴۸ تصویر کرد.  

او نویسنده و مترجم ایرانی و همسر جلال آل‌احمد بود و در اکثر فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی همسرش حضور و همکاری داشت. وی نخستین زن ایرانی بود که به صورتی حرفه‌ای در زبان فارسی داستان نوشت. مهم‌ترین اثر او رمان سووشون است که نثری ساده دارد و به ۱۷ زبان ترجمه شده‌است.  

دانشور همچنین عضو و نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران بود.  

سینمای ایران و زنان 

قدم اول را شهلا ریاحی برداشت و به سینمای مردانه ای که از زنان تنها در برابر دوربینش و آن هم در شمایل عروسک خیمه شب بازی حضور داشتند نه گفت! او اثبات کرد که تفکر والاتری هم هست و زنان هیچ از مردان کم ندارند. او به مردان سرزمینش گفت که زنان هم از سینما حق دارند و  البته حقشان را هم میخواهند.  

شهلا ریاحی تحصیلات خود را تا سیکل ادامه داد و در سن ۱۷ سالگی بنا به خواست و راهنمایی همسرش اسماعیل ریاحی که خود از شیفتگان تئاتر بود به صحنه (تئاتر تهران) راه یافت و برای اولین بار معزالدیوان فکری در نمایشنامه‌ای به نام «سیاست هارون‌الرشید» نقش اول دختر نمایش را به او داد. او با کار سوم و چهارم در دنیای محدود تئاتر آن زمان به عنوان بازیگری محبوب و سرشناس مورد توجه قرار گرفت.

او سینمای حرفه‌ای را سال ۱۳۳۰ با فیلم «خواب‌های طلایی» به کارگردانی معزالدیوان فکری تجربه کرد. ریاحی سال ۱۳۳۵ فیلم «مرجان» را کارگردانی کرد و به این ترتیب نام اولین زن کارگردان سینمای ایران را به خود اختصاص داد.

پس از او منیژه حکمت، تهمینه میلانی، پوران درخشنده و رخشان بنی اعتماد صحنه را خالی نگذاشتند تا به دست جوان تر رسید.  

موسیقی ایران و زنان

در ایران باستان هنگام برآمدن و فرو رفتن خورشید گروهی به نواختن طبل و کوس و کرنا می‌پرداختند. در اوستا بخش یسناها آمده که پزشکان بیماران خود را با موسیقی ایرانی درمان می‌کردند. در آن دوران سه نوع موسیقی آئینی (دینی)، بزمی و رزمی مرسوم بوده‌ است، همچنین در جشن‌های طبیعت و روزهای تاریخی و ملی نواها و موسیقی ایرانی ویژه‌ای اجرا می‌شد.

در دوران هخامنشیان سرودها و ترانه‌هایی به نام هوره در جنگ‌ها و جشن‌ها اجرا می‌کردند که امروزه در ایلام و سرزمین‌های غرب ایران با همین نام رایج است. در دوران ساسانیان به ویژه بهرام گور و خسرو پرویز موسیقی‌دان‌هایی زیر نظر وزیر دربار خرم باش کار می‌کردند. در جشن‌های بزرگ، این نوازندگان و خنیاگران نواها و آهنگ‌های گوناگون اجرا می‌کردند. در شاهنامه آمده بهرام گور تعداد ده هزار لوری (خنیاگر) از هند برای شادی و پایکوبی مردم به ایران آورد.

در موسیقی شاید به دلیل عدم توجه تاریخ و یا شاید به دلیل تعصب بیشتری که روی این حوزه وجود دارد اولین زن هنرمند در تاریخ نیست! اما بی شک اولین خنیاگران موسیقی ایران زنان بوده اند و حضورشان در صحنه نوازندگی و آن به خصوص نوازندگی چنگ را در ابتدای موسیقی این مرز و بوم نمی توان کتمان کرد./