به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان فریدن، پدافند (دفاع) به معنی حفظ جان مردم، تضمین امنیت افراد، صیانت از تمامیت ارضی و حاکمیت ملی در همهی مواقع در برابر هرگونه شرایط، موقعیت و هرگونه تجاوز است.
پدافند هر گونه عملی که با استفاده از وسایل و امکانات موجود به منظور جلوگیری و مقاومت در مقابل پیشروی دشمن و انهدام نیروهای تک آوری دشمن انجام می شود و یا به عبارتی بهتر، هر گونه عملیاتی که در آن درجه ای از پایداری دیده شود را پدافند می گویند که از دو پخش پدافند عامل و پدافند غیر عامل تشکیل می شود.
پدافند عامل عبارت است از به کارگیری مستقیم جنگ افزار، به منظور خنثی کردن و یا کاهش اثرات حملات و عملیات خصمانه ی هوایی، زمینی، دریایی، نفوذی خرابکارانه و عملیات تروریستی دشمن بر روی اهداف مورد نظر.
پدافند غیر عامل به مجموعه اقدامات غیر مسلحانه ای که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدها و اقدامات نظامی دشمن می شود.
در تعریفی دیگر پدافند غیر عامل، تمهیداتی است که در زمان صلح صورت می گیرد. عمده ترین هدف پدافند غیر عامل، ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های مورد نیاز مردم است که باید با یک برنامه ریزی و طراحی در توسعه پایدار کشور نهادینه شود.
ویدا باقری- کارشناس تاریخ و فلسفه – در گفتگو با ایمنا- در باره قدمت پدافند غیر عامل می گوید: موضوع پدافند غیرعامل قدمتی به اندازه تاریخ زندگی بشر دارد و انسان های اولیه برای در امان ماندن از تهاجم حیوانات وحشی و دیگر دشمنان خود و همچنین برای کاستن از نگرانی ها به غارها، بالای درختان و دیگر مأمن های طبیعی پناه می بردند. با شکل گیری تمدن های اولیه در جهان که با وقوع جنگ همراه بود، انسان ها اصول اولیه ی پدافند غیرعامل را به صورت جوشن و سپر برای حفاظت انفرادی و برج، بارو، قلاع محکم و مرتفع برای تأمین امنیت گروهی به صورت گسترده ای رواج دادند. وجود خندق در اطراف شهرها و ایجاد دروازه های مستحکم برای پیشگیری از حملات غافلگیرانه دشمن در تمام نقاط جهان امری رایج بود.
وی ادامه می دهد: در جریان هجرت پیامبر عظیم الشأن اسلام نیز خداوند متعال با استفاده از شگردهای اختفاء و فریب که از اصول پدافند غیر عامل است، مانع از دسترسی کفار قریش به ایشان شد.
این کارشناس تاریخ می افزاید: استفاده از عوارض طبیعی برای جلوگیری از دسترسی دشمن نیز یکی از اصول همواره مد نظر پدافند غیرعامل است به طوری که حضرت علی (ع) در نامه ۱۲ نهج البلاغه می فرمایند: "آن گاه که در میدان جنگ در مقابل دشمن قرار گرفتید می باید قرارگاه شما در دامنه ی کوه ها ،تپه ها و یا در کنار رودها باشد تا پوشش و حفاظ شما گردد و شما را از دشمن نگهبانی کند."
باقری تاکید می کند: در صدر اسلام نیز با تکیه بر این اصول ، غزوه احد با اتکا بر ارتفاعات و گماشتن نگهبانان در نقاط نفوذ و غزوه خندق با حفر گودال پیرامون مدینه طرح ریزی شد.در جنگ خندق وقتی مسلمانان به فرماندهی رسول گرامی اسلام (ص) به پیشنهاد سلمان فارسی در اطراف مدینه ،خندقی حفر کردند تا دشمنان اسلام نتوانند از آن عبور نمایند ، در واقع از شیوه دفاعی پدافند غیرعامل استفاده کرده اند.
این کارشناس تاریخ با مروری بر تاریخچه پدافند غیر عامل در ایران می گوید: قبل از انقلاب و در روزهای پایانی عمر رژیم ستمشاهی، یک مجموعه ای به نام سازمان دفاع غیرنظامی زیرنظر نخست وزیر وجود داشت که تقریبا به موضوع پدافند غیرعامل می پرداخت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب تصویب کرد که این مجموعه در بسیج ادغام شود. بعد که بسیج در زیرمجموعه نهادهای فرماندهی کل قوا قرار گرفت چون بسیج به نوعی در آن زمان کارکرد نظامی داشت و پدافند غیرعامل کارکرد غیرنظامی، بنابراین تقریبا بلاتکلیف ماند.
باقری ادامه می دهد: در زمان جنگ یعنی در مقطعی که ما نخست وزیری داشتیم، معاون نخست وزیر در امور جنگ مسئول همین کار شد . در این زمان اقداماتی که در راستای پدافند غیرعامل انجام شد مانند ساخت پناهگاه ها در شهرها، اسکان مردم در مناطق غیرنظامی و به عبارت دیگر بسیج منابع ملی برای اداره امور جنگ توسط آن معاونت انجام می شد.
این کارشناس تاریخ با بیان این که جنگ که تمام شد در دوران سازندگی تا مدتی موضوع پدافند غیرعامل کاملا به فراموشی سپرده شد، می افزاید: مقام معظم رهبری چون دغدغه این موضوع را داشتند مدام آن را از دولت پیگیری می کردند و بر همین اساس این مسئله در یک مقطعی به سازمان مدیریت و برنامه ریزی واگذار شد ولی چون آن سازمان ارتباطی با موضوع دفاع نداشت تقریبا می شود گفت بدون این که هیچ اقدام مثبتی درباره آن انجام شود باقی ماند. بعد از آن، این موضوع به شورای عالی امنیت ملی واگذار شد که در آن جا هم اقدام خیلی مثبتی انجام نشد لذا این موضوع به فرماندهی کل ارتش آن هم با این عنوان که چون ارتش پدافند هوایی کل کشور را انجام می دهد این مسئله را هم پیگیری کند، اما در آن جا هم چون تلقی ها عمدتا نظامی بود بنابراین کاری صورت نگرفت تا اینکه در سال ۱۳۸۲ بنا به اشاره مقام معظم رهبری، ستاد کل نیروهای مسلح یک بررسی بر روی این موضوع انجام داد و با ارائه جمع بندی مسائل، پیشنهادی هم ارائه کرد مبنی بر این که موضوع پدافند غیرعامل به ستاد کل نیروهای مسلح واگذار شود. مقام معظم رهبری هم این مطلب را تأیید و تصویب کردند و در دستوری که در تاریخ ۸/۸/۸۲ صادر فرمودند موضوع پدافند غیرعامل را به صورت رسمی به ستاد کل واگذار نمودند.
وی ادامه می دهد: طبق پیشنهاد ستاد کل هم ترکیبی از عناصر دولت و ستاد کل در قالب یک کمیته ای به نام کمیته دائمی پدافند غیرعامل تشکیل شد و در آنجا تلاش شد تا مواردی از موضوع پدافند غیرعامل در برنامه چهارم توسعه آورده شود و نیازمندی های قانونی آن برطرف گردد که بر همین اساس در بند ۱۱ ماده ۱۲۱ برنامه چهارم این مسئله به طور کامل گنجانده شد و در واقع برای اولین بار یک محمل قانونی برای پدافند غیرعامل دیده شد. در ادامه آئین نامه اجرایی این موضوع تهیه شد که بر این مبنا روابط و چارچوب های همکاری مجموعه پدافند غیرعامل را با دستگاه های اجرایی مشخص کرد.
با گذشت زمان پدافند غیر عامل به تدریج به یکی از مهم ترین موضوعات در کشورها تبدیل می شود، به طوری که سازمان پدافند غیر عامل کشور نیز در راستای حرکت در این محور باچشم‌اندازها، راهبردها، قابلیت‌ها، اصول کلی و اهداف مورد نظر تاسیس و پس از آن با تشکیل و آغاز به کار کمیته ها و جلسات پدافند غیر عامل در ارگان ها و ادارات فعالیت های مرتبط با این موضوع مهم؛ ساختارمندتر و منظم تر می شود.
در شهرستان فریدن نیز موازی با سیاست های کلان این حوزه و همزمان با بروز شرایط و موقعیت های خاص خطرزا، کمیته ها و جلسات مختلفی در راستای تقویت پدافند غیرعامل و دستیابی به اهداف آن تشکیل شده و نقش این جلسات در کنترل، مدیریت، برنامه ریزی و پیشگیری از بحران و خطرات احتمالی قابل توجه بوده است.
کمال رضایت- فرماندار فریدن- نیز در این باره با بیان این که پدافند غیر عامل برای همیشه خواهد بود نه برای یک مقطع خاص به ایمنا، می گوید: وظیفه عملیاتی سازمان پدافند سازمان دهی، طرح ریزی ، هدایتِ راهبردی و مقابله با تهدیدات است همانگونه که در زمان جنگ نیز علی رغم این که در کنار عراق قدرت های دیگر جهان با پیشرفته ترین تجهیزات و امکانات جنگی با ما وارد جنگ هشت ساله شدند ولی نتوانستند در برابر تدابیر رهبر انقلاب ، عقل و ایمان و ارادة آهنین ملت سلحشور ایران اسلامی مقابله نمایند.
صفر بدیع زمانی- معاون فرماندار فریدن- نیز در این خصوص به ایمنا می گوید: پدافند غیر عامل به مجموعه اقداماتی اطلاق می شود که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و تلفات انسانی جلوگیری کرد و یا این میزان خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد .
وی با بیان این که پدافند غیر عامل صلح آمیز ترین و فطری ترین عنصر دفاعی بشر در برابر تمام حوادث است، اذعان می کند: در این مورد دیگر سلاح و روشهای دفاع نظامی به کار نمی آید و ابعاد آن به مراتب وسیع تر از دفاع عامل است و باید ابعاد گوناگون تهاجم و حمله دشمن مورد بررسی قرار گیرد و برای آن بهترین راهکارها را چه قبل وقوع و چه در حین وقوع تدبیر کرد.
معاون فرماندار فریدن با اشاره به این سخن از مقام معظم رهبری که اگر پدافند غیر عامل نباشد، تمامی دستاوردهای فرهنگی ، اقتصادی ،علمی و سیاسی در یک نصف روز هدر می رود" می افزاید: زنده ماندن و بقاء ، صرفه جوئی کلان اقتصادی در حفظ زیر ساخت های حیاتی و دارائی های مالی ، تحمیل هزینه قابل توجه بر دشمن ،ایجاد سکون و آرامش و امنیت در شهروندان از مهم ترین اثرات اجرای پدافند غیر عامل است.
بدیع زمانی فرهنگ سازی و آموزش عمومی در زمینه به کارگیری اصول و ضوابط پدافند غیر عامل در بخش دولتی و غیر دولتی ، پیش بینی مواد درسی در سطوح مختلف آموزشی و توسعه تحقیقات در زمینه پدافند غیر عامل را ضروی می داند.
وی حوزه سایبری ، حوزه زیستی (انسان ،دام ،غذا، آب )حوزه پرتویی (دفاع در برابر هر نوع حادثه هسته ای مثلا نشت کارخانه ها یا مراکز هسته ای ) حوزه شیمیایی (کنترل زیرساخت های شیمیائی کشور) حوزه اقتصادی را از جمله حوزه های پدافند غیر عامل معرفی می نماید و می گوید: مهم ترین تهدید در دنیای امروز مربوط به حوزه سایبری است به گونه ای که دارایی های اساسی هر کشور در فضای سایبری نگهداری می شود بنابراین نگهداری از آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
به طور کلی دفاع غیرعامل از یک سو توان دفاعی مجموعه را در زمان بحران افزایش داده و از سوی دیگر پیامدهای بحران را کاهش و امکان بازسازی مناطق آسیب دیده را با کمترین هزینه فراهم می سازد. در حقیقت طرح های پدافند غیرعامل قبل از انجام مراحل تهاجم و در زمان صلح تهیه و اجرا می گردند. با توجه به فرصتی که در زمان صلح جهت تهیه چنین طرح هایی فراهم می گردد،ضروری است این قبیل تمهیدات در متن طراحی ها لحاظ گردند. به کارگیری تمهیدات و ملاحظات پدافند غیرعامل علاوه برکاهش شدید هزینه ها، کارآیی دفاعی طرح ها، اهداف و پروژه ها را در زمان تهاجم دشمن بسیار افزایش خواهد داد.
گزارش: فاطمه زمانی
نظر شما