به گزارش ایمنا به نقل از شهریار، امروزه علاوه بر فعالیت های تجاری و اهمیت بازرگانی این مجموعه بی نظیر تاریخی که همچنان کارکرد خود را حفظ کرده است، بازار تبریز به عنوان یکی از مهمترین انگیزه های ورود هر گردشگر داخلی و خارجی به تبریز محسوب می شود.
بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ شمسی به عنوان وسیع‌ترین مجموعه سرپوشیده جهان در فهرست آثار ملی ثبت شده است. مفهوم این گفته را وقتی درک خواهیم کرد که اقبال داشته باشیم و بر سقف بازاری بایستیم که طولش به یک کیلومتر میرسد.
بازاری که در طول گذر ایام و روزگاران همچنان قوی و محکم برپا ایستاده، اکنون با وجود تمام رفت و آمدهای مراکز خرید و فروش با حفظ چهره ی سنتی بازار، تبدیل به بزرگترین جاذبه توریستی شده است.
از شهری که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و کالاهای شرق و غرب در آن مبادله می‌شده، بازاری جز این هم انتظار نمی‌رود. تا جایی که شاردن فرانسوی آن را عالی‌ترین بازارهای آسیا دانسته و با اظهار شگفتی از گنبدهای زیبا و طاق‌های دیدنی، بازار هشت گوش و وسیع قیصریه را زیباترین بخش بازار عنوان کرده است.
ابن بطوطه می‌نویسد: «بازار تبریز یکی از بهترین بازارهایی بود که من در همه شهرهای دنیا دیده‌ام.» تنوع وسیع سازه‌های آجری به هم پیوسته، سبک معماری، کثرت سراها و تیمچه‌ها، وجود مدرسه و مسجد همه از اهمیت و امتیازات خاص این بازار به شمار می‌روند.
زلزله سال ۱۱۹۳ هجری قمری علاوه بر خساراتی که بر دیگر آثار باستانی تبریز وارد کرد، بازار را نیز با خاک یکسان کرد و این همان سالی بود که کریم‌خان زند وفات یافت.
اما معماران زبردست آن را بازسازی کردند و بازار کنونی مربوط به اواخر حکومت زندیه و عصر قاجار است.
آرایش و سبک معماری درونی بازار بزرگ تبریز
بازار تبریز از چندین راسته و تیمچه و سرا تشکیل شده که تیمچه امیر از این میان بزرگترین گنبد و تیمچه مظفریه با شکوه‌ترین معماری را داراست.
در کنار تمام جاذبه های که با قدم زدن در این بازار در وجود هر گردشگری و حتی شهروندی بیدار میشود، وجود بازاری به این عظمت نشان از رونق اقتصادی شهر از گذشنته تا به امروز دارد و خود بر این مدعی شاهدی زنده است.
سبک معماری، آرایش مغازه ها، کثرت تیمچه ها، تنوع مشاغل و وجود مدارس و حوزه های علمیه و مساجد بسیاری در کنار سراها و کاروانسراهای بازرگانی، این محل را به نمونه ای عالی از یک محیط تجاری و مسکونی تبدیل کرده است.
راسته های ادویه فروشان، صنایع دستی، کفش و کیف، پارچه، طلا، فرش، سوغاتی های خوراکی تبریز و همه و همه هر کدام در نوع خود حال و هوایی دیگر دارد. خرید از این بازار کار روزانه بسیاری از شهروندان است که مایحتاج خود را از این مرکز تجاری تهیه می کنند.
بسیاری از سوغاتی مخصوص شهر تبریز که شاید در هیچ بازار دیگری یافت نشود به سهولت و با قیمت پایین در این محل به فروش میرسد.
از تیمچه های معروف بازار، تیمچه امیر، تیمچه حاج شیخ کاظم، میرزا شفیع، حاج محمدقلی، حاج صفر علی، میرزا جلیل، مظفریه، شعر بافان، ملک، خرازی ها، حاج شیخ بها، میرابوالحسن و حاج تقی را می توان نام برد. هر کدام از این تیمچه ها یا سراهای بازار تبریز معمولاً دارای دالان های زیبایی هستند که به همان نام تیمچه و سرای شهرت یافته اند.
اگر تنها یک‌بار در این بازار بی محابا و به دور از دغدغه های زندگی امروزی قدم بزنید، آنجاست که حس قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های تاریخ به شما دست خواهد داد. آنجاست که وقتی از تیمچه‌ای به تیمچه دیگر وارد می‌شوید، یا از کاروانسرایی به کاروانسرایی دیگر، حس می‌کنید همین چند لحظه پیش گروهی تجاری از جاده ابریشم به اینجا آمده و پس از به یادگار گذاشتن خاطراتی غنی و ماندگار، تبریز را ترک کرده‌اند.
رونق این بازار با سبک تاریخی خود در کنار تمام مراکز خرید مدرن امروزی فرصت بی نظیری در معرفی پیشینه اجتماعی و اقتصادی شهر است که باید اینگونه حفظ شود ولی در کنار تمام این زیبایی ها و جذابیت های آن نیاز به مرمت و رسیدگی اساسی در چهره ی ظاهری آن احساس می شود تا چهره ظاهری آن بیش از این جلوه گری کند.
همین تاریخی بودن، همین حفظ آرایش سنتی و کهن آن همین شلوغی و ازدحام باعث زیبایی‌های محض بازار شده است. اما اکنون به مرور زمان این زیبایی های مطلق نیاز به تعمیرات اساسی دارد.
مرمت گوشه های از بازار با کمک معماران بزرگ سال‌هاست که با قدم زدن در این بازار احساس می شود، سال‌هاست چهره مغازه‌ها دور از همدیگر مانده است و بسیاری از مشکلات دیگر که حالا در آستانه یک اتفاق تاریخی، «تبریز ۲۰۱۸» وقتش رسیده که کمی با شتاب تر از قبل نسبت به حل این مشکلات اقدام شود. چرا که بعد از بازاریان و اهالی تبریز بیش‌ترین آسیب را چشم و گوش گردشگران حس می‌کنند.
کابل‌های برق نامنظم، کولرها و تابلوهای ناهمسان و نامرتب، سایه‌بان‌های مغازه‌ها و... باعث انباشت نازیبایی‌ها در این بنای تاریخی و زیبا شده است که برطرف کردن آن‌ها یکی از ضروریات است.
مرمت و همچنین ساماندهی تاسیسات و... بازار تبریز قطعا کار حساسی بوده و نیازمند طرح‌های درست و مشاوران کاربلد است تا هیچ‌گونه آسیبی به زیبایی و جلوه تاریخی بازار وارد نشود و همچنین هیچ تغییر خاصی رخ ندهد که منجر به از بین رفتن فضای سنتی بازار شود به همین جهت مسئولان باید با جدیت و دقت فراوان پیگیر این موضوع باشند.
اقدامات شهرداری تبریز در راستای مرمت بازار بزرگ تبریز
شهرداری تبریز، اگرچه متولی اصلی این اثر تاریخی نیست، اما در سال‌های اخیر، مطابق نظارت‌های کارشناسان میراث‌فرهنگی، مرمت، بهسازی، تقویت بخش‌های تأسیساتی و خدماتی و ارتقای ایمنی بازار را در ردیف‌های دائمی بودجه لحاظ و پوشش داده است.
برخی مشکلات اعم از بسته بودن مغازه‌های تیمچه‌های اصلی در بعد از ظهرها و روزهای تعطیل، یا نبود مکان استراحت و غذاخوری و سرویس بهداشتی و... برای مسافران به خودی خود از سایر کمبودهای این بازار است.
به عقیده مسئولان شهرداری می‌توان کارهای زیادی برای بازار تاریخی تبریز انجام داد، کارهایی که بتوانند یک گردشگر را از آن‌سوی دنیا به تبریز بکشانند.
در طول چند سال گذشته، بیش از دو میلیارد تومان از سوی شهرداری منطقه ۸ تبریز، صرف بهسازی، احیای جداره‌های تاریخی و احداث سردرب‌های بازار تاریخی تبریز شده است.
عملیات کف‌سازی در بازار «قیزبستی» و «قندفروشان»، بازار «حرم خانه»، «کفاشان» و «سرای گرجیلر»، از جمله اقدامات شهرداری در بازار تاریخی تبریز بوده که جمعاً به وسعت ۸۰۰۰ مترمربع، با سنگ‌های مقاوم و به‌صورت سازگار با فضای تاریخی بازار، اجرا شده است .
احداث سردرب‌ها، به‌منظور ساماندهی ورودی‌های بازار با طرح‌های سنتی و تاریخی متناسب با بازار، تکمیل شده و با اجرای طرح‌های ویژه نورپردازی، نقش المان پذیرنده در پیرامون بازار را دارد.
عمده جداره‌های ارزشمند بازار، بر اثر رطوبت، فرسودگی و نصب تابلوها و آگهی‌ها، مخدوش شده است که شهرداری تبریز، احیای بافت تاریخی بازار را در دستور کار قرار داده و جداره‌های بازار «صادقیه» و «راسته بازار» قدیم را ترمیم کرده است.
آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تبریز با تعبیه فلکه‌های ویژه اطفای حریق در محورهای تنگ و باریک بازار همچنین اجرای برنامه‌های آموزشی و فرهنگ‌سازی‌های ایمنی، همه تلاش خود را برای جبران کاستی‌های ایمنی بازار به کار گرفته است.
شهرداری تبریز بر آن بود تا با اجرای پیاده‌راه خیابان جمهوری در به دست آوردن نقش اساسی و اصلی بازار سرپوشیده تبریز گامی بزرگ برداریم تا بازار در شرایط مناسب خود قرار بگیرد که متاسفانه این طرح تا به اکنون به دلیل عدم تصویب نهایی مسکوت مانده و اجرایی نشده است.
مجموعه بازار تبریز در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ به شماره ۱۰۹۷ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این مجموعه در سال ۲۰۱۰ به شماره ثبت ۱۳۴۶ در آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
نظر شما