نگاهی به دفتر زندگی مرجع شیعه آیت الله سیدابوالحسن مدیسه ای

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان، یکی از شخصیت‌های بنام ایران و اصفهان آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی است که در زهد و تقوا و مبارزه با استعمار شهره خاص و عام بود.  آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی در سال ۱۲۸۴ هجری قمری(۱۲۴۴ شمسی) در دهکده کوچک مدیسه شهرستان لنجان پا به عرصه وجود نهاد که توانست قله های علم و تقوا را فتح کرده و عهده دار مرجعیت شیعه شود. سید ابوالحسن دروس ابتدایی طلبگی را در زادگاه خود روستای مدیسه  نزد یکی از روحانیان آن دیار آغاز کرد و پس از گذراندن دوره ابتدایی تصمیم گرفت به حوزه علمیه اصفهان که در آن عصر یکی از حوزه های مهم شیعی به شمار می رفت مهاجرت نکند.

برای این منظور با پدرش سید محمد به مشورت پرداخت اما پدر که از رنجهای دروان طلبگی بر فرزند اندیشناک بود با او موافقت نکرد. این ممانعت رفته رفته اشتیاق تحصیل را در آن فرزند نیک فرجام شدت بخشید و او را بر هدف خود استوارتر می کرد تا اینکه سرانجام پدر را بر این سفر آسمانی با خود همراه کرد. سیدابوالحسن در اوایل بلوغ هنگامی که فقط چهارده بهار را پشت سر نهاده بود، به اصفهان رفت و در مدرسه صدر حجره ای گرفت و به درس و بحث مشغول شد.

او در اصفهان از محضر استادانی همچون آیت الله کلباسی، آیت الله چهار سوقی، آیت الله درچه‌ای، آیت الله جهانگیرخان قشقایی و... بهره فراوان برد. آیت اللّه سید ابوالحسن اصفهانی، ذوقی سلیم و فهمی دقیق در استنباط و درک احکام و مسایل شرعی داشت. همین ویژگی، وی را در جوانی، زبان زد اهل دانش کرده بود.

ژرف نگری، تأمل و تعمّق وی در مسایل علمی ستودنی بود. جولان فکری و پژوهش بسیار وی در جوانب مختلف هر مسأله، باعث می شد که در مسایل پیچیده فقهی، به گره گشایی بپردازد، به طوری که میرزا محمدتقی شیرازی مرجع تقلید شیعیان، مردم را در مسایل احتیاطی خویش، به وی ارجاع می داد. پس از وفات آیت اللّه نایینی، مقام مرجعیت دینی شیعه در وجود آیت اللّه اصفهانی متمرکز و منحصر شد و وی مدت ده سال ردایِ سنگین مرجعیت را بر دوش داشت.این عالم برجسته در جوانی به مخالفت آشکار با سیاست‌های استعماری انگلستان و روسیه ‌پرداخت و در این راه آزار و اذیت‌های فراوانی را متحمل ‌شد. در دوران آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی وقایعی همچون جنبش تحریم تنباکو، انقلاب مشروطه، استبداد صغیر، قرارداد ۱۹۰۷ میان انگلستان و روسیه که تقسیم و اشغال ایران را قانونی جلوه می‌داد، جنگ جهانی اول، کودتای ۱۲۹۹ شمسی و روی کار آمدن رضا شاه و استقرار پهلوی اول و انقلاب ۱۹۲۰ عراق اتفاق افتاد. از ویژگی‌های بارز شخصیتی ایشان این بود که جزء شخصیت‌های بارز علمی و سیاسی بوده است و افکار ضد انگلیسی و مشروطه خواهی داشته و همچنین همکاری نزدیکی با سران مشروطه برقرار کرده بود.

نظرات آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی نافذ میان علما و شخصیت‌های برجسته سیاسی و روحانی بوده است به طوری که بسیاری از افراد سیاسی و روحانی در مورد مسائل مهم با ایشان مشاوره می‌کردند. آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی همواره در ایجاد وحدت میان مسلمانان جهان تلاش کرد این روحانی بزرگ یکی از شخصیت‌های بزرگ شیعه محسوب می‌شود که با پشتکار فراوان به حوزه علمیه اصفهان وارد می‌شود و از محضر علمای بزرگ بهره‌های فراوان می‌برد. مرحوم آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی به عتبات عالیات و شهر نجف مهاجرت می‌کند و در آنجا آنقدر بر مقام علمی او افزوده می‌شود که اساتید بزرگ حوزه‌های علمیه ایشان را می‌ستایند. این عالم بزرگ در عراق با تلاش فراوان توانست میان شیعه و سنی وحدت مثال زدنی به وجود آورد به طوری که اهل تسنن نیز علاقه زیادی به آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی داشتند. ایشان با صبر و متانت در عراق اختلافات موجود میان فرق مختف اسلامی را حل و فصل می‌کردند و مشهورترین اثر آیت الله اصفهانی، کتاب جامعی در فقه به نام «وسیلة النجاة» است که شامل اکثر مسائل فقهی مورد نیاز مسلمانان آن عصر است.

رسیدگی به امور مسلمانان و توسعه مرجعیت شیعه از اموری بود که آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی در آن نام آور شد. عزت اسلام را حفظ کرد و در پاسخگویی به شبهات دینی در پرورش شاگردان مشهور در عراق اهتمام جدی به خرج داد. آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی معروف به «سید اصفهانی» همیشه مدافع سرسخت استقلال کشورهای اسلامی بود به طوری که رنج‌ها و مرارت‌های زیادی را در راه اسلام و احیای موازین اسلامی دید.

مرجع بزرگ آیت اللّه سید ابوالحسن اصفهانی، در طول دوران تدریس خود، شاگردانی تربیت کرد که بسیاری از آنان، از جمله دانشوران برجسته فقه و اصول و مجتهدان عالی قدر و گران مایه بودند و هم چون ستارگانی فروزان، آسمان علم و اندیشه را روشنایی بخشیدندکه  تعدادی از شاگردان این عالم بزرگ عبارتند از علامه طباطبایی، میرزاهاشم آملی، آیت اللّه العظمی سیدمحسن حکیم، آیت اللّه سیدهادی میلانی، آیت اللّه العظمی گلپایگانی، شهید دستغیب و شهید مدنی و آیت اللّه مرعشی نجفی.

ایشان صفات ممتازی داشتند که یکی از صفات ممتازی آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی که در دیگران پیدا نمی‌شد یا اینکه خیلی کم پیدا می‌شد گذشته از مراتب علمی و تقوا و یکی دیگر از امتیازهای دیگری که ایشان داشتند بسیارسر نگه‌دار بودند. اسرار ایشان را هیچکس حتی نزدیک‌ترین شخص به ایشان هم اطلاع نداشت. دومین امتیاز ایشان این بود که یک حافظه قوی داشت که قضایایی که از ایشان واقعا بعد از ۱۵ سال نقل می‌کردند تمام این خاطره‌ها در ذهنشان بود این دو ویژگی در ایشان کمتر در دیگران دیده شده است. خیلی کارهای ایشان مخفیانه بود که کسی متوجه عبادت‌هایشان، زیارت‌هایشان و دعاهایشان نمی‌شد وقتی به حرم مشرف می‌شدند شروع می‌کردند به زیارت جامعه خواندن و در حال این زیارت خواندن اشک می‌ریختند سر مبارکش را پایین آورده بودند که کسی متوجه نشود وقتی بلند می‌شدنند می‌دیدند که جلوی لباس ایشان از اشک خیس شده است.

آیت اللّه سیدابوالحسن اصفهانی، تا واپسین سال حیات خود، در نجف اشرف ماندگار بود. وی در اواخر عمر، دچار ضعف مزاج شده و به بیماری هایی مبتلا شد. برای در امان ماندن از گرمای شهر نجف، به کاظمین و سامرا رفت. ایشان در آن جا، گرچه در ظاهر در استراحت به سر می برد، ولی به نامه های زیادی که از سوی مسلمانان و دوست دارانش، به منظور کسب نظرات فقهی و رهنمودهای علمی فرستاده می شد، پاسخ می داد. سرانجام آن مرجع عالی مقام، در شب نهم ذیحجه سال ۱۳۶۵ ق، در ۸۱ سالگی دارفانی را وداع گفت.

پیکر شریف آیت اللّه اصفهانی پس از انتقال از کاظمین به نجف و تشییعی کم سابقه، در صحن مطهر علی علیه السلام و کنار قبر فرزند شهیدش سید محمدحسن و آرام گاه آیت اللّه خراسانی به خاک سپرده شد.