به گزارش ایمنا، تغییر واحد پولی از ریال به تومان که در لایحه قانون بانک مرکزی به تصویب دولت رسید ضمن داشتن برخی ویژگی‌های مثبت، برنامه حذف صفرها را به تعویق انداخته و هزینه‌های مالی و غیرمالی رفرم پولی را به شدت افزایش می‌دهد.
بنابراین هیئت دولت در مصوبه خود، در راستای اصلاح قانون پولی-بانکی، حذف یک صفر از پول رایج کشور و تبدیل ریال به تومان را به تصویب رساند. با این اصلاح، واحد پولی از ریال باید به تومان تغییر کند که این کار خود نیازمند جایگزینی همه اسکناس و مسکوکات در یک مدت مشخص است.
طبق قانون، بانک مرکزی موظف به سیاست‌گذاری در حوزه پولی است و براساس واکنش‌های مسئولان بانک مرکزی، اجرای یک باره رفرم پولی در بازه از زمان مناسب است. اما این مصوبه دولت، بانک مرکزی را مجبور به دو بار اصلاح پولی می‌کند.
تبدیل واحد پول ملی ایران به تومان، بار دیگر در فرایند نهایی شدن بررسی و تصویب لوایح بانک مرکزی در جلسه هیات دولت مورد تاکید قرار گرفت.
اگرچه تا زمانی که لایحه موجود مورد تایید مجلس قرار نگرفته و سازوکار اجرای آن از سوی بانک مرکزی تعیین نشده، واحد پول ملی همچنان ریال خواهد بود، اما بعد از اعلام نتیجه جلسه هیات دولت در یکشنبه هفته گذشته، بار دیگر خبر تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان مورد توجه قرار گرفته و حتی دبیر هیات دولت در یادداشتی با اشاره به مصوبات مهم برای ارتقای نظام بانکی این گونه اعلام کرد که بر اساس این لایحه واحد پول رسمی کشور، تومان و معادل ۱۰ ریال تعیین شد.
موضوعی که مدت‌ها قبل از سوی مردم و در تمام مبادلات پولی مورد استفاده بود، یعنی کاربرد واحد تومان به جای ریال، رسمیت یافت.
از سال ۱۹۶۰ تاکنون اقتصادهای در حال توسعه بیش از هفتاد بار اقدام به تغییر واحد پولی خود کرده‌اند. چنین اقدامی معمولا شامل حذف یک یا چندین صفر از پول ملی می‌شود.
با توجه به نظر کارشناسان در خصوص نیاز کشور به حذف ۳ الی ۴ صفر از پول ملی، هزینه‌های حذف یک صفر می‌تواند بار مالی اضافه‌ای بر کشور تحمیل کند.
براین اساس واحد پول رسمی کشور از ریال به تومان تغییر کرد که در واقع باعث افزایش ۱۰ برابری ارزش پول ایران در معاملات بین‌المللی می‌شود بطوریکه به عنوان نمونه نرخ برابری با دلار به قیمت روز بجای ۳۷۷۵۰ ریال به ۳۷۷۵ تومان تغییر می‌کند.
اگرچه حذف صفر بیشتر اقدامی تکنیکی و اقتصادی به نظر می‌آید. البته باید توجه کرد که تغییر واحد پول به معنی تغییر در ارزش پول ملی و یا تغییر در قدرت خرید مردم نخواهد بود.
تغییر واحد پول در انتظار تایید مجلس
در آذر سال گذشته هیات دولت در جریان بررسی لوایح بانکی موضوع تبدیل واحد پولی از ریال به تومان را مورد بررسی و تصویب قرار داده بود، این در حالی است که در لایحه پیشنهادی بانک مرکزی و بر اساس بند «ب» ماده (۲) آن، این تغییر مطرح نیز نشده و واحد پول ایران ریال اعلام شده بود.
طرح موضوع تصویب تغییر واحد پول ایران در جلسه سال گذشته هیات دولت که به یکباره شکل گرفت موجب ایجاد ابهاماتی در بین مردم و حتی مسئولان شد به‌گونه‌ای که حتی در مواردی این مصوبه را اجرایی‌شدن سیاست حذف صفر از پول ملی دانستند.
پس از مدتی با واکنش رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی مشخص شد که تبدیل ریال به تومان به هیچ‌عنوان به معنای ورود به سیاست حذف صفر نبوده و کاملا از یکدیگر متمایز هستند.
اکنون با نزدیک شدن به مراحل پایانی بررسی لوایح اصلاح نظام بانکی دولت که مدت‌هاست از سوی مقامات اقتصادی و بانکی وعده نهایی شدن آن داده شده بود، در صورتی که مجلس در جریان بررسی‌های خود به پیشنهاد تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان رأی مثبت دهد، آنگاه در قالب مصوبه‌ای لازم‌الاجرا به بانک مرکزی ابلاغ شده و این بانک بعد از اینکه سازوکار لازم برای اجرایی شدن را تامین کرد، رسما در دستور کار قرار خواهد گرفت.
موفقیت حذف صفر در وضعیت کنونی
هر چند مقامات بانک مرکزی همواره تاکید می‌کنند که تغییر ریال به تومان صرفا تغییر واحد پول است و نه اصلاح پولی، اما بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که این دو کار باید در زمان مناسب و به همراه هم انجام شوند.
مرور مطالعات انجام شده توسط صندوق بین‌المللی پول و برخی اقتصاددانان در زمینه نتایج تغییر واحد پولی نشان می‌دهد که اگر حذف صفر در شرایطی انجام شود که اصلاحات اقتصادی ناموثر بوده و یا سیاست‌های ثبات اقتصادی در میانه راه قرار دارند، آنگاه نتایج مطلوبی از تغییر واحد پولی به دست نخواهد آمد.
به همین خاطر است که توصیه می‌شود که اگر حذف صفر بعد از به سرانجام رسیدن برنامه ثبات اقتصادی انجام نمی‌شود، حداقل به عنوان آخرین مرحله از آن به کار گرفته شود.
زمانی حذف صفر از پول ملی موثر واقع خواهد شد که حوزه کلان اقتصاد از ثبات برخوردار باشد، تورم در حال کاهش باشد، نرخ ارز با ثبات باشد، دولت از ولخرجی‌های مالی پرهیز کند و در سطح جامعه اعتماد زیادی نسبت به سیاست‌های دولت وجود داشته باشد.
به اعتقاد کارشناسان اگر حذف صفر بتواند با موفقیت به سرانجام برسد، آنگاه هزینه‌های جانبی آن مانند چاپ اسکناس جدید، از آنجا که هزینه‌هایی موقتی به حساب می‌آیند، نگران‌کننده نخواهد بود.
تغییر واحد پول کشور به تومان، تغییری در درآمد مردم ندارد
نائب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: با تغییر واحد پول کشور به تومان، ما تغییری در درآمد مردم ایجاد نمی‌کنیم و تنها در نوشتار و امورات بانکی تومان جایگزین ریال خواهد شد.
سید ناصر موسوی لارگانی در گفت‌و گو با خبرنگار اقتصادی ایمنا درباره تغییر واحد پول به تومان، اظهار داشت: این طرح نه تنها در دولت فعلی بلکه در دولت‌های قبلی هم بحث تغییر واحد پول یا حذف سه صفر، دو صفر هم مطرح شده بود.
وی با بیان اینکه یکی از دلایل تغییر واحد پول ایران به دلیل جلوگیری از تنزل ارزش آن است، افزود: این امر با تغییر ریال به تومان محقق نمی‌شود چنانچه بخواهیم ارزش پول کشورمان افزایش یابد نیاز به برنامه‌ریزی داریم، ایران برای اینکه پولش با ارزش شود باید صادرات غیر نفتی خود را افزایش دهد تا جایگاه پول ارتقا بخشد.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس بیان داشت: ارزش پول ایران پایین آمده و اینکه در آمار رشد اقتصادی را نشان می‌دهد، اما این آمار برای مردم ملموس نیست، زیرا این رشد اقتصادی برای فروش نفت است.
وی ادامه داد: همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند انتظار و آرزوی ما زمانی برآورده خواهد شد که در چاه‌های نفتی ایران پلمب شود.
موسوی لارگانی تصریح کرد: تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان برای مردم فرقی نخواهد داشت، زیرا قدرت خرید جامعه را افزایش نمی‌دهد، ما باید برنامه‌ای تنظیم کنیم که توان خرید بالا برود.
وی پیرامون مطرح کردن این طرح در مجلس، گفت: این مصوبه باید در قالب لایحه به مجلس ارایه شود و نمایندگان آن را تصویب کنند.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس اضافه کرد: این طرح باید در مرکز پژوهش‌های مجلس هم مطرح شود تا با بررسی جامع‌تر و دقیق‌تر اجرا شود.
لایحه تغییر واحد پول کشور بدون تصویب مجلس بی‌اعتبار است
وی درباره تصمیم دولت نسبت به حذف یک صفر از پول ملی، افزود: از دولت گذشته تاکنون موضوع حذف سه صفر از پول ملی مطرح بود و عنوان می‌کردند این اتفاق می‌تواند در رونق اقتصادی و معیشت مردم و همچنین ارزش پول ایران تاثیرگذار باشد که در نهایت توسط دولت لایحه حذف یک صفر از پول و تبدیل تومان به جای ریال تصویب شد.
موسوی لارگانی تاکید کرد: با وجود تصمیم دولت مبنی بر تغییر واحد پول از ریال به تومان، باید آن را در قالب لایحه به مجلس تقدیم کند، چرا که با عدم تصویب مجلس و شورای نگهبان، این لایحه هیچ ارزشی ندارد.
وی با بیان اینکه طی سال‌های اخیر شاهد کاهش ارزش پول کشور بودیم، گفت: به دلیل تورم بالا، ریال خود به خود از چرخه پولی کشور حذف شده و اکنون در کوچه و بازار معامله‌ها با تومان است.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس اظهار داشت: حذف خود به خودی ریال و بی‌ارزشی آن موجب تصمیم دولت بر تغییر واحد پولی به تومان شده، اما باید این لایحه در مجلس تصویب شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ارزش پول بعد از تغییر واحد آن به تومان افزایش می یابد یا خیر، خاطر نشان کرد: بدون شک چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد چرا که ما شاهد کاهش ارزش پول ایران در رشد پایین اقتصادی، جایگاه پایین تولیداتمان در خارج کشور و صادرات غیر نفتی هستیم.
موسوی لارگانی افزود: رشد اقتصادی که سال گذشته و امسال شاهد آن بودیم به میزان فروش نفت در کشور باز می‌گردد و صادرات غیر نفتی سهم چندانی در آن ندارد.
تغییر واحد پول کشور به تومان، تغییری در درآمد مردم ایجاد نمی‌کند
وی تاکید کرد: با تغییر واحد پول کشور به تومان، ما تغییری در درآمد مردم ایجاد نمی‌کنیم و تنها در نوشتار و امورات بانکی تومان جایگزین ریال خواهد شد.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس با اشاره به اینکه امروز در عمل واحد پول رایج در بین مردم تومان است، گفت: اگر در هزینه و درآمد مردم تغییری حاصل شود می‌توان عنوان کرد که حذف یک صفر و یا سه صفر در جامعه و اقتصاد تاثیرگذار است.
وی در خصوص تغییر واحد پول ایران به تومان و تاثیر آن بر نرخ دلار، اظهار داشت: تنها ارزش اسمی تومان تغییر می‌کند و ارزش واقعی پول کشور را افزایش نمی‌دهد.
موسوی لارگانی افزود: تغییر واحد پولی سال گذشته نیز مصوبه دولت بود و علی‌رغم اینکه خبرساز هم شد، اما عملیاتی نشد.
وی با بیان اینکه بحث حذف ۳ صفر از واحد پول ملی کشور مطرح بوده و بحث‌های کارشناسی فراوانی به‌روی این موضوع انجام شد، تصریح کرد: با تغییر واحد پول از ریال به تومان بدون شک تغییر محسوسی در وضعیت اقتصادی کشور ایجاد نمی‌شود.
نائب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: دولت باید اقداماتی انجام دهد که هم قدرت خرید مردم و هم ارزش پول ملی کشور افزایش باید و تا زمانی که شاخص‌های اقتصادی به شکل زیربنایی تغییر نکند، تغییر واحد پول در وضعیت معیشت مردم مؤثر نیست.
وی با بیان اینکه دولت و مجلس باید با اقدامات لازم و کارشناسی راهکارهای مناسبی برای کاهش ارزش پول تدوین کنند، گفت: با کم کردن یک صفر و تغییر نام واحد پولی از ریال به تومان، بدون شک نمی‌توان ارزش پول را به مانند سابق به نقطه مطلوب رساند و باید با برنامه‌ریزی توسط مسئولان اقتصادی کشور این مشکل برطرف شود.
موسوی لارگانی با تاکید بر اینکه شاید این تغییر نام بتواند به طور مقطعی و گذرا باعث ارتقا پولی کشور شود، اما هیچ کمکی به وضع اقتصادی کشور نخواهد کرد، اظهار داشت: رشد اقتصادی کشور به تبدیل شدن واژه‌های ریال و تومان بستگی ندارد و عوامل تاثیرگذار اقتصادی کاملا متفاوت هستند و مردم انتظار دارند که مشکلات اساسی آنها برطرف شود.
وی تاکید کرد: اکنون رکود و بیکاری در کشور فراگیر شده و مردم با مشکلات فراوان اقتصادی روبرو هستند باید با اقدامات اساسی و مثبت سعی در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال در کشور بود، چرا که اقدامات مقطعی نمی‌تواند به مردم در حل مشکلات و معضلات اقتصادی کمکی کند.
نمایند مردم فلاورجان در مجلس افزود: مردم از مسئولان خواستار اقدام ملموس و جدی برای حل مشکلات اقتصادی هستند و این تغییرات که فقط مختص نام است، گره‌گشای مسائل و معضلات اقتصادی جامعه نیست.
تغییر واحد پولی در دوره رونق بهتر از رکود جواب می‌دهد
نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس با اشاره به اینکه تغییر واحد پول از "ریال" به "تومان" نیازمند تصویب کمیسیون اقتصادی مجلس است، گفت: تغییر واحد پول ایران از "ریال" به "تومان" با حذف یک صفر می‌تواند بازهم سبب تقویت اقتصاد شود.
سید جواد ابطحی پیرامون اینکه لایحه واحد پول ایران تومان و برابر ۱۰ ریال چه زمانی به مجلس ارایه خواهد شد، اظهار داشت: به طور معمول چنانچه مطرح شود در شهریور و مهر ماه است و در این زمان طرح نخواهد شد.
وی با اشاره به مزایای تغییر واحد پول ایران از "ریال" به "تومان"، افزود: اکنون در جامعه معامله‌ها با ریال انجام نمی‌شود و در گفتگوهای کوچه و بازار هم مبحث تومان عرف است و زیرا مساله عرفی مطرح می‌شود باید نگاه‌ها به جامعه باشد.
نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس ادامه داد: زمانی که ریال به تومان تبدیل شود حداقل یک صفر حذف خواهد شد البته حذف یک صفر اثرات اقتصادی ایجاد نمی‌کند بلکه چند صفر باید حذف شود مثل اقدامی که دولت ترکیه انجام داد.
وی اضافه کرد: معتقدم در این شرایط می‌توانستیم در راه بحث کاهش نقدینگی و نرخ تورم گام‌های اساسی را برداریم.
ابطحی در ادامه تصریح کرد: اقتصادانان نیز معتقدند که این اقدام باید در دوره رونق اقتصادی نه در رکود اقتصادی حاکم بر کشور اجرایی شود.
وی با بیان اینکه تغییر واحد پول ایران از "ریال" به "تومان" با حذف یک صفر می‌تواند بازهم سبب تقویت اقتصاد شود، گفت: وقتی که ۱۰ ریال می‌دهید و ارزش آن یک تومان است بنابراین تقویت پول ملی است.
نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس ادامه داد: یعنی وقتی به جای ۱۰ ریال و یا ۱۰۰ تا یک ریال؛ ۱۰ تومان می‌دهید این امر به واقعیت نزدیک‌تر است و ما خیلی گول صفرها را نخواهیم خورد و اثرات روانی خود را در جامعه نیز دارد.
حذف یک با چهار صفر از پول ملی در قدرت خرید مردم تاثیری ندارد
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز با اشاره به مصوبه اخیر هیئت دولت مبنی بر تغییر واحد پولی کشور از ریال تومان، گفت: نکته‌ای که شب گذشته درباره تبدیل ریال به تومان بیان شد، پیشنهاد دولت این است که یک صفر از واحد پول ملی حذف شود و یک عبارت هم تغییر کند.
محمدرضا پورابراهیمی پیرامون اینکه با آثار تورمی در اقتصاد طی سال گذشته، پیشنهاد ما در کمیسیون اقتصادی حذف ۴ صفر از پول ملی است، اظهار داشت: با حذف ۴ صفر پول‌مان سبک‌تر می‌شود، البته در محاسبات اقتصادی در بخش واقعی اقتصاد، چه یک صفر و چه ۴ صفر حذف شود، در قدرت خرید مردم تأثیری نمی‌گذارد.
وی به بخشی از مزایای حذف ۴ صفر از پول ملی اشاره و تأکید کرد: محاسبات و نگه‌داری حساب‌ها از طریق حذف ۴ صفر از پول ملی کشور، ساده‌تر و فضای روانی بهتری ایجاد می‌شود.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که آیا شما به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، با تغییرات واحد پولی و لایحه‌ای که دولت در این بخش تصویب کرده، موافقید یا خیر؟ افزود: ما با کلیات این مصوبه موافقیم و بنده نیز معتقدم که واحد پولی ما حتما باید تغییرات کند، روش فعلی، نحوه نگه‌داری حساب‌ها را نیز دچار مشکل کرده است.
واحد پول ایران از اوایل قرن حاضر شمسی و حدود سال ۱۳۰۸، ریال تعیین شد که اکنون پس از گذشت قریب به ۹۰ سال از آن تاریخ، با فراز و نشیب‌های بسیاری که "ریال" در آن گرفتار شده، شاهد این هستیم که روزبه روز از ارزش پول ملی کاسته شده و جز در برخی معاملات خاص و حسابداری‌های رسمی کشور از آن استفاده نمی‌شود.
بنابراین سیاست تغییر واحد پول ملی کشور به واحد بزرگتر برای حفظ و ارتقا ارزش پول کشور اگر به درستی اجرا شود می‌تواند تاثیرات بسزایی در بهبود اوضاع اقتصادی کشور بگذارد.
باتوجه به اینکه این مصوبه طبق روال قانونی باید برای تصویب به مجلس داده شود، لذا نحوه بررسی کارشناسانه این موضوع در نهاد قانون گذاری کشور می‌تواند نقش بسزایی در حفظ منابع موجود داشته باشد.
در واقع اکثر کارشناسان حذف یک صفر از پول را عملا بی‌نتیجه دانسته و دولتی‌ها نیز حذف سه تا چهار صفر از پول را برای کشور ضروری می‌دانند، لازم به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن هزینه‌های بالای حذف صفر که شامل جمع‌آوری اسکناس‌ها و مسکوکات قبلی و امحای آنها، نشر اسکناس‌ها و مسکوکات جدید، تغییر نرم‌افزارها، قراردادها و... می‌شود.
با ابن اوصاف برای جلوگیری از دوباره کاری در چاپ اسکناس که یک بار برای تغییر نام فعلی و حذف یک صفر و دیگری برای حذف ۲ یا ۳ صفر دیگر در آینده، آیا بهتر است نمایندگان پس از بررسی شرایط کلان اقتصادی کشور و در صورت امکان، یکجا هم نام واحد پول را تغییر دهند و هم از تعداد صفرهای آن بکاهند تا موجب آن نشود که به هزینه مردم و با پول مالیات‌دهندگان، کاری را که می‌توان به یکباره انجام داد با دوبار هزینه کردن اجرایی کرد.
نظر شما