به گزارش ایمنا، اگر بخواهیم تعریف مختصری از اقتصاد داشته باشیم می‌توان گفت علم استفاده بهینه از منابع؛ و اقتصاد مقاومتی نیز به طور خلاصه، اقتصادی است که در برابر تکان‌های غیرمنتظره توان تاب آوری دارد یا به عبارتی اقتصادی که آسیب پذیری کشور را در برابر ریسک‌ها و مخاطرات متعدد کاهش می‌دهد.
با نگاهی به روند نامگذاری سال‌های اخیر توسط مقام معظم رهبری پیرامون مسائل اقتصادی و طرح مقوله اقتصاد مقاومتی توسط معظم له در سال ۹۲ می‌توان به اهمیت این امر و انتظارات و مطالبات مردم از مسئولان و دولت و دغدغه رهبری از تداوم مشکلات عدیده اقتصادی و معیشت مردم پی برد.
در اقتصاد مقاومتی، تولید داخلی و اشتغال از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌ها بوده و ضرورت دارد با توجه ویژه و مدیریت صحیح اقتصاد و ایجاد تسهیلات، نسبت به توسعه تولید اقدام شود، به نحوی که تأثیر آن در اشتغال و معیشت مردم، رشد و توسعه اقصادی و خودکفایی کشور کاملاً نمایان باشد.
با این پیش زمینه باید اذعان داشت آب به عنوان مهم‌ترین نهاده مؤثر در تولید، رشد و توسعه کشور و خودکفایی، ارتباط کامل با اقتصاد کشور و اقتصاد مقاومتی دارد.
آب از دیرباز در کشور پهناور ایران با توجه به آموزه‌های دینی و اسلامی و فرهنگی غنی از ارزش و حرمت بسیار بالا برخوردار و از اصلی‌ترین عوامل ایجاد تمدن و اسکان و آبادانی بوده است و ایرانیان از گذشته‌های دور نسبت به مهندسی آب با ایجاد قنات، سازه‌های بزرگ آبی و آب پخش‌ها و مدیریت بهره برداری در توسعه و تولید کشاورزی سرآمد بوده‌اند.
قرار گرفتن کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک و محدودیت منابع آب از یک سو و از سوی دیگر رشد جمعیت، افزایش نیازهای غذایی، توسعه صنعتی و پیشرفت تکنولوژی و بعضاً بارگذاری‌های بیش از توان منابع آب، کشور را با چالش‌های بزرگی روبرو نموده است؛ مضافاً اینکه تغییر اقلیم و گرمایش کره زمین نیز منطقه ما را تحت تأثیر قرار داده و مزید بر علت شده است. لذا اعمال مدیریت صحیح و استفاده از تمامی ظرفیت‌ها برای نجات و حفظ منابع آب کشور در راستای توسعه پایدار و اقتصاد مقاومتی اجتناب ناپذیر می‌باشد. در این ارتباط در دولت یازدهم، وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب ایران با درک عمیق و روشن از مسائل و مشکلات با استفاده حداکثری از ظرفیت‌های توانمند و پرتلاش منابع انسانی صنعت آب جهت دستیابی به اهداف تعیین شده و اجرای هر چه بهتر سیاست‌ها و برنامه‌های ملی اقتصاد مقاومتی گام برداشته و اقدامات شایسته ای را طرح ریزی نموده که قطعاً اجرا و ادامه این برنامه‌ها می‌تواند آب کشور را به وضعیت مطلوب و مؤثر برای تولید و اشتغال همراه با بهبود شرایط محیطزیستی ارتقا دهد.
از مهم‌ترین برنامه‌ها و پروژه‌های هدفگذاری و تعیین شده می‌توان موارد زیر را مطرح نمود:
۱. فعال‌سازی شورای عالی آب و ایجاد گفتمان ملی و درک مشترک برای دستگاه‌های دخیل در مبحث آب و نیز تشکیل شورای هماهنگی مدیریت حوضه آبریز با رویکرد مدیریت به هم پیوسته و به ویژه در حوضه‌های آبریز آسیب دیده که قطعاً می‌تواند منجر به حفظ منافع پایین دست و بالادست منابع آبی و پایداری رودخانه‌ها وتالاب ها شود.
۲. بازنگری طرح‌های توسعه منابع آب براساس ظرفیت‌ها و تخصیص آب بهنگام در جهت بهینه سازی اهداف طرح‌های اجرایی و مطالعاتی و جلوگیری از اجرای طرح‌های فاقد توجیه فنی و اقتصادی.
۳. تهیه بیلان منابع آب متوسط دراز مدت ۶۰۹ محدوده مطالعاتی و تعیین و ابلاغ آب قابل برداشت جهت جلوگیری از افت سفره و تخریب سرزمین.
۴. پیگیری جدی و ایجاد تحول بزرگ در زمینه تأمین منابع مالی از محل صندوق توسعه ملی برای تسریع، تکمیل و بهره برداری از طرح‌های توسعه منابع آب‌های مرزی و تنظیم و رعایت برنامه کاری چهار ساله.
۵. احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی و تعریف و تصویب ۱۵ پروژه در سطح ملی و تدوین و تعریف اهداف مشخص در برنامه ششم با تاکید بر جبران کسری آبخوان‌ها.
۶. احداث و بهره برداری از ۲۴ سد مخزنی با ظرفیت آب قابل تنظیم ۳۳۸۸ میلیون مترمکعب و حجم مخزن ۴۵۴۴ میلیون مترمکعب و آبگیری ۶ سد مخزنی با ظرفیت قابل تنظیم ۱۵۷ میلیون مترمکعب در راستای تنظیم آب‌های سطحی، کنترل سیلاب و خسارت‌های ناشی از آن و استفاده بهینه با حفظ و تأمین نیاز محیط زیستی.
۷. احداث و بهره برداری از ۱۸۷ هزارو ۵۸۳ هکتار شبکه آبیاری به منظور افزایش تولیدات کشاورزی و صرفه جویی و مصرف بهینه منابع آب.
۸. تأمین منابع مالی با استفاده از فاینانس خارجی، داخلی و سرمایه گذاری و مشارکت مردم جهت احداث طرح‌های بزرگ آبی.
و سایر پروژه‌هایی که با هدایت وزارت نیرو در حال اجرا و پیگیری است.
در کنار تلاش‌های انجام گرفته و برنامه‌های در دست اجرا برای رسیدن به اقتصادی پویا و مبتنی بر اصول اقتصاد مقاومتی، ایفای نقش توسط مردم به ویژه در قالب تشکل‌ها، برای صرفه جویی، مدیریت مصرف و تقاضا با رعایت الگوهای مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب، بسیار تعیین کننده است.
با عنایت به حساسیت موضوع و مبحث مسلوب المنفعه نمودن چاه‌های غیرمجاز، جلوگیری از اضافه برداشت و نصب کنتورهای حجمی و ابزارهای اندازه گیری برای آب‌های سطحی که نقش اساسی در حفظ منابع آب زیرزمینی و صرفه جویی دارد، انتظار می‌رود مردم به عنوان ذینفعان اصلی مشارکت نموده و متصدیان ذیربط را مساعدت نمایند که این امر می‌تواند با هماهنگی دستگاه‌های دست اندکار راهگشا و نوید بخش شرایط مناسب تر باشد.
همچنین اقداماتی مانند استفاده از شیوه‌های نوین آبیاری، حمایت از توسعه گلخانه‌ها و انتقال کشت از فضای باز به فضای کنترل شده، رعایت الگوی کشت مناسب اقتصادی، سازگار به شوری و مقاوم به خشکی و منطبق با ظرفیت‌های آبی مناطق، افزایش عملکرد در واحد سطح با افزایش بهره وری و مصرف کمتر آب، به جای افزایش سطوح زیر کشت، اولویت دادن به محصولات و کالاهای استراتژیک و البته با نیاز آبی کمتر و استفاده عملیاتی از مفهوم آب مجازی، می‌تواند هدفگذاری مناسبی برای حفظ و پایداری منابع آب به لحاظ محیط زیستی و خودکفایی در تولیدات کشور باشد.
در بخش صنعت نیز احداث واحدهای صنعتی جدید با رعایت آمایش سرزمین و توجه کامل به ظرفیت‌های آبی و بازچرخانی و بهره‌برداری اصولی از منابع آب غیرمتعارف می‌تواند منجر به پایداری منابع آب و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی شود. امید است همگان عنایت لازم را در جهت حفظ کمی و کیفی منابع آب به عنوان میراث ارزشمند و حیاتی برای آیندگان با مشارکت و همدلی داشته باشند.
محسن ذیحجه زاده مدیرکل دفتر برنامه ریزی تلفیقی و مجری اقتصاد مقاومتی در شرکت مدیریت منابع آب ایران
نظر شما