نمایش ضدیت با باورهای جامعه

به گزارش گروه جامعه خبرگزاری ایمنا، ساعت از حوالی 10 شب گذشته بود که آماده شدم برای شرکت در مراسم شب 21 ماه رمضان به مسجد محل بروم.

 فاصله خانه تا مسجد 20 دقیقه هم نمی‌شد پس تصمیم گرفتم این مسیر کوتاه را پیاده و قدم‌زنان طی کنم.

کوچه پشتی مسجد بودم که صدای پچ وپچ و خنده‌های ریزی به گوشم خورد، ابتدا فکر کردم گوشم اشتباه شنیده و توهم زدم، هر چه اطرافم را نگاه کردم خبری از آدمی زاد نبود با تصور اینکه جن‌زده شدم بسم‌الله گفتم و به قدم‌هایم سرعت بخشیدم؛ اما انگار جن‌های تصور خیال من خیلی نزدیک‌تر از واقعیت بودند چراکه دربیست قدمی مسجد دختر و پسری را دیدم که جیک تو جیک درتاریک ترین قسمت کوچه ایستاده‌اند و باهم دل می‌دهند و قلوه می‌گیرند.

 از دیدن این صحنه لرزه به بدنم افتاد، قبول داشتم در جامعه فعلی ما دیدن چنین مناظری دور از خیال نیست اما فکر اینکه به شب قدر هم رحم نمی‌کنند و بر بی‌حرمتی خود پافشاری دارند روحم را عذاب می‌داد؛ این‌قدر ذهنم درگیر بود که نفهمیدم کی به مسجد رسیدم و کی قرآن را بر سر گذاشتم، فقط می‌دانم که امشبم را فقط برای هدایت مسیر درست هم‌سن‌وسالانم دعا کردم.

کوچه، خیابان‌هایی که فرهنگِ منفیِ غربی و ضدیت باورها را به یدک می‌کشند

بدون تردید می دانید که نیازهای عاطفی و غرایز جنسی در ایام جوانی، آدمی را به سوی «دوست داشتن و عشق ورزیدن» سوق می‌دهد که البته این یک امر طبیعی و غریزی است و کمتر می‌توان راهی برای گریز از آن پیدا کرد.

این در حالی است که دکتر مجید ابهری آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: از نگاه رفتارشناسی زمان و محیط تأثیر مستقیم در بروز واکنش‌های رفتاری دارد، فضای معنوی انسان را به‌سوی تعالی، رشد اخلاقی و محیط نامساعد فرد را به‌طرف فساد و نادرستی سوق می‌دهد.

وی معتقد است: در جامعه ما، روزها و شب‌های ویژه‌ای وجود دارند که مردم در آن ایام به دنبال رشد معنوی خود و نزدیک‌تر شدن به خدا حرکت می‌کند و زن و مرد، پیر و جوان تلاش می‌کنند تا از لحظه‌به‌لحظه آن بهره گیرند.

ابهری ضمن ابراز تاسف گفت: به خاطر گسترش فرهنگ‌های مخالف باارزش‌های ما بعضی از افراد به‌ویژه جوانان در این ایام به‌جای تلاش برای کسب معنویت و سعی در تکامل روحی و جسمی رفتارهای انجام می‌دهند که باعث تأسف و نگاه منفی می‌شود.

آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی اظهار می‌کند: در ایام محرم و شب‌های قدر که اکثریت جوانان از دختر و پسر در مساجد و اماکن مقدس به راز و نیاز باخدا مشغول‌اند عده‌ای در خیابان‌ها و کوچه‌ها دست به رفتارهایی می‌زنند که یادآور فرهنگِ منفیِ غربی و نمایش ضدیت با باورهای اکثریت افراد جامعه می‌شود.

وی بابیان اینکه بسیاری از جوانان از اعتماد خانواده خود سوءاستفاده می‌کنند، می‌گوید: بسیاری از این افراد از حسن نیت و اعتماد خانوادهٔ خود سو استفاده کرده از خانه خارج می‌شود و به‌جای حضور در محافل معنوی وقت خود را با کنش‌های منفی سپری می‌کنند.

 ابهری معتقد است: خانواده‌ها با کنترل و نظارت بر رفتار فرزندان و نهادهای فرهنگی با ایجاد ارتباط و آموزش‌های لازم به بعضی از جوانان یادآوری کنند که در طول سال فقط چند روز و شب وجود دارد که انسان کمال استفاده را از آن‌ها می‌کند و در جهت تقویت باورهای خود قدم بردارند.

وی ادامه می‌دهد: متأسفانه ضعف تربیت خانوادگی وعدم توجه نهادهای فرهنگی باعث می‌شود رهگذران با نگاهی منفی و تأسف‌بار به آرایش و لباس این‌گونه افراد نگاه کنند و در دل خود به نادانی آن‌ها غبطه می‌ورزند این در حالی است که مردم جامعه باید به وظیفه اجتماعی خود در امربه‌معروف و نهی از منکر عمل کرده و با زبان شیرین و منطقی فرزندان جامعه را با وظایف خود آشنا کنند.

انکار و کنترل رابطه بین پسر و دختر امری محال است

در دنیای مدرن کنونی و در عصر ارتباطات، انکار و کنترل رابطه بین پسر و دختر امری محال و دور از واقع‌بینی است.

چون ارتباط دختر و پسر یک نیاز عاطفی و روانی است که برای بسیاری از جوانان عدم این ارتباط و جلوگیری شدید از آن موجب بروز مشکلات بزرگ روانی می‌شود، تجربه ثابت کرده که، کنترل افراطی در موضوعاتی به این شکل، نتیجه معکوسی را عاید می‌کند. علاوه بر این مسائلی مثل رشد بی‌رویه جمعیت، زندگی ماشینی، بالا رفتن سن ازدواج، وجود خلأ عاطفی، مشکلات خانوادگی و عدم امکان ازدواج برای همه اقشار جامعه  به این نیاز دامن زده و انکار چنین ارتباطی را غیرممکن ساخته است. پس بهتر است به‌جای فریب دادن خودمان و جامعه، از راه خرد و آگاهی به این روابط جهت دهیم نه این‌که تصور کنیم با کنار گذاشتن این بحث یا با پیش کشیدن احکام مذهبی، که ما را از برقراری هرگونه رابطه‌ای منع می‌کند، چنین مشکلاتی خودبه‌خود حل خواهند شد.

این در حالی است که ملینا شیرانی دانشجوی دکتری تخصصی روان‌شناسی بالینی در گفت‌وگو باخبر نگار اجتماعی ایمنا می‌گوید: شرکت کردن جوانان ما در مراسم مذهبی و مجامع منسوب به ائمه معصومین علیهم‌السلام نشان از آگاهی و بلوغ فکری و اجتماعی آن‌ها دارد اما متأسفانه گاهی شاهد برخی از رفتارها از جانب جوانان هستیم که مناسب مراسم مذهبی نبوده و با اهداف و دستورات دینی سازگار نیست. یکی از این رفتارها آشنایی دختران و پسران با یکدیگر و تلاش برای جلب‌توجه جنس مخالف در این مجامع است و ازآنجاکه چنین رفتارهایی موجب انحراف تمرکز و توجه جوانان از فرایض مراسم مذهبی است مورد اعتراض و انتقاد بسیاری از افراد متدین واقع‌شده و درنتیجه این سؤال ایجاد می‌شود که ما چگونه می‌توانیم چنین رفتارهای مزاحمی را در مجامع مذهبی کاهش داده و با آن مقابله کنیم؟

درونی سازی خود نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی است

شیرانی اظهار می‌کند: از منظر علم روان‌شناسی افراد برای اینکه بتوانند برخی از شئون را بدون تذکرهای مداوم اطاعت کنند باید در ابتدا آن‌ها را برای خود درونی سازی کرده باشند. درونی سازی کردن هرکدام از مقررات و شئون باعث می‌شود که افراد به چرایی و فلسفه وجودی آن‌ها پی ببرند و فواید و نقش بسزای آن‌ها را در پیشگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی به‌خوبی درک کنند. درواقع بعد از درونی سازی، افراد به‌خودی‌خود و با اشتیاق بیشتری متمایل به اطاعت از شئون و دستورات هستند.

دانشجوی دکتری تخصصی روان‌شناسی بالینی معتقد است: درونی سازی خود نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی است. بنابراین مانند هر موضوع دیگری اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه مهم نیز مطرح می‌شود. اما آنچه در ارتباط با آموزش و پیام‌رسانی به جوانان باید مدنظر قرار گیرد پرهیز از افراط و آموزش‌های سخت گیرانِ افراطی است. حضرت علی علیه‌السلام که در ایام پرفیض شهادتشان هستیم می‌فرمایند:" انسان از هر چه که منع شود به آن حریص‌تر خواهد شد. "بر طبق فرمایش امام علی علیه‌السلام واضح است که آموزش‌هایی که به‌جای رعایت اصل اعتدال و تمرکز بر فواید دستورات دینی به‌ویژه درزمینهٔ نهی روابط دختر و پسر تنها بر سخت‌گیری و افراط تمرکز می‌کنند می‌توانند نتایج معکوسی را به بارآورند چراکه سخت‌گیری و افراط، بدون توجیه منطقی مقاومت و دفاعی شدن جوانان را افزایش می‌دهد.

گاهی رفتار جوانان به قصد فساد نیست شاید امر خیری در پیش است...

شیرانی عنوان می‌کند: از طرف دیگر می‌توان گفت ازآنجاکه بسیاری از جوانان که در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند جوانان در شرف ازدواج هستند و تمایل به همسان گزینی و انتخاب همسری دارند که مانند خودشان فردی متدین و مقید باشد این مراسم را فرصتی برای آشنایی با همسری مقید و صالح تلقی می‌کنند اما بسیاری از این رفتارهای جوانان نیز نه به‌قصد فساد و ارتکاب منکرات بلکه به‌قصد انجام امر مقدس ازدواج است در این زمینه نیز آنچه بسیار حائز اهمیت است بسترسازی مناسب و هدایت این انگیزه جوانان است.

شیرانی دانشجوی دکتری تخصصی روان‌شناسی بالینی معتقد است: ایجاد و توسعه هر چه بیشتر مجامع و مراکزی که جوانان از طریق آن فرصت آشنایی با یکدیگر و انتخاب همسر مناسب را در چارچوب شئون دینی و فرهنگی داشته باشند می‌تواند بسیار سازنده و مؤثر باشد و این هم به امر ازدواج که مورد تأکید و توصیه اولیای مقدس دین است کمک می‌کند و هم باعث رعایت هر چه بیشتر حرمت مراسم مذهبی و ایام ولادت یا سوگواری بزرگان دین خواهد بود.

نباید دیدگاه جامعه و قانون نسبت به رابطه دختر و پسر، نگاه افراد بزه‌کار باشد

در جامعه ما به خاطر بافت سنتی اجتماع و نوع فرهنگ اجتماعی، جوانان ناچارند به شکل پنهانی و در خفا باهم رابطه ایجاد کنند که در این نوع ارتباط، استرس‌ها، سوءاستفاده‌ها و مشکلات بزرگی به وجود می‌آید. اما ما به‌هرحال در این اجتماع زندگی می‌کنیم پس چاره اساسی این است که با آموزش، فرهنگ ارتباطی خود را بالا ببریم. البته تا زمانی که، دیدگاه جامعه و قانون نسبت به رابطه دختر و پسر، نگاه افراد بزه‌کار باشد، چرا که با این شیوه  نه‌تنها مشکلات این‌گونه روابط حل نمی‌شود، بلکه روابط پنهان، جوانان را، به‌سوی بزه‌کاری سوق می‌دهد. اما اگر جامعه و قانون به این روابط به‌عنوان نیاز اجتماعی بنگرد و راه و روش ائمه اطهار را الگوی زندگی جوانان قرار دهد می‌توانند با آموزش صحیح و اصلاح روابط اجتماعی، گامی اساسی در راستای نجات جامعه از فساد بردارد.

در این راستا سید محمدصادق ابطحی کارشناس مسائل مذهبی در گفت‌وگو باخبر نگار ایمنا با اشاره به فضیلت‌های شب قدر اظهارمی کند: اهمیت شب قدر به‌اندازه‌ای زیاد است که خدا به پیامبرش می‌گوید شب قدر از هزار ماه برورو بالاتر است و این نشان‌دهنده عظمت این ماه است.

ابطحی می‌گوید: انسان می‌تواند در شب قدر راه 80 ساله را طی کرده و مراحل کمال را بگذراند به‌شرط اینکه بتواند از آن کمال نهایت استفاده را بکند اگر شب قدر را به بی‌خیالی بگذرانند برای او با سایر شب‌ها تفاوتی ندارد.

 وی ازجمله آثار و برکات شب قدر را توجه به یگانگی خدا و معنویت می‌داند و عنوان می‌کند: ماه رمضان زمینه‌ای فراهم می‌کند که افرادی در طول ماه مبارک رمضان موفق نشوند به مساجد و حسینیه‌ها مراجعه کنند اما در این شب‌ها به مسجدمی روند و به تزکیه روح می‌پردازند.

باید جوانان را تشویق  کنیم روضه نشین مجالس ائمه باشند

وی با اشاره به اینکه در بیشتر مراسم‌ها جوانان حضور دارند گفت: حضور جوانان در این‌گونه مراسم‌ها نکته بسیار مثبت و حائز اهمیتی است، چراکه جوان امروز ما همه راه‌ها به رویش باز است و می‌تواند هر کاری که دوست دارد انجام دهد اما به مسجد می‌آید و به مناجات خدا می‌پردازد پس این می‌تواند جرقه‌ای بزرگ برای تحول درونی یک فرد باشد.

ابطحی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر روحانیون می‌توانند با توجه به نیاز جامعه صحبت‌هایی کنند که مخاطب را جذب کند و باعث تغییر درونی مشتاقان اسلام شوند؛ ازآنجایی‌که مراسم احیا مختص مسلمانان شیعه است و سایر مذاهب اسلامی برنامه احیا و قران سر گرفتن را که با شور و شعف همراه باشد ندارند، یکی از امتیازات شیعیان محسوب می‌شود که باید به آن افتخار کرده و در جهت حفظ آن تلاش کنند.

 وی در پایان با اشاره به اینکه بعضی از جوانان در تب‌وتاب جوانی هستند و گرایشی به نشستن پای روزه و حضور در مراسم احیا ندارند، گفت: با یک برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی درست باید رفتار جوانان را کنترل کرده و با تشویق آن‌ها به‌سوی محافل مذهبی آن‌ها را متحول کنیم چراکه جوانان باید از شب‌های قدر نهایت استفاده را کرده و از خدای متعال طلب عافیت و عاقبت‌به‌خیری کنند.