به گزارش گروه جامعه خبرگزاری ایمنا، در روز سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۹۳، مقام معظم رهبری با توجه به اهمیت مقوله جمعیت در اقتدار ملی و با توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیت کنونی به‌عنوان یک فرصت و امتیاز و در جهت جبران کاهش نرخ رشد جمعیت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، سیاست‌های کلی جمعیت را ابلاغ کردند و با در نظر داشتن نقش ایجابی جمعیت در پیشرفت کشور، تأکید فرمودند که لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع برای رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور متناسب باسیاست‌های جمعیتی انجام گیرد.
به همین دلیل و با عنایت به ضرورت رصد مستمر اجرای سیاست‌های ابلاغ‌شده از سوی ایشان و انعکاس و ارزیابی برنامه‌های اجرایی مربوط به حوزه جمعیت در یک مناسبت سالانه ویژه، ثبت روز ملی جمعیت در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران مصادف با روز ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت در تاریخ مذکور از سوی سازمان ثبت‌احوال کشور پیشنهاد شد.
در خلال سال‌های اخیر همواره هشدارهایی نسبت به کاهش زادوولد در کشور و پیر شدن جمعیت مطرح بوده، معضلی که بسیاری از کارشناسان، آن را حاصل تداوم سیاست کنترل جمعیت در دهه ۶۰ عنوان می‌کنند.
امروزه بسیاری از کشورها در حالت عدم تعادل جمعیتی قرار دارند به طوری که از یک‌سو کشورهای در حال توسعه با مشکلات و مسائل رشد بی‌رویه جمعیت دست و پنجه نرم می‌کنند، از سوی دیگر جوامع توسعه‌یافته از نتایج منفی شدن رشد جمعیت و سالخوردگی پنجره طلایی عمر رنج می‌برند.
از سوی دیگر کشور ایران هم در معرض هشدارهای جهانی نسبت به روند نزولی جمعیت جوان قرار دارد، کشوری که طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته، طی دهه‌های آتی همچون کشورهای توسعه‌یافته با پدیده کاهش جمعیت جوان مواجه خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب با درکی دقیق از شرایط موجود کشور، از چند سال پیش بارها در سخنرانی‌ها و دیدارهای مختلف خود به موضوع پیری جمعیت و لزوم فرزندآوری زوجین اشاره کرده‌اند و نسبت به عواقب پیر شدن جمعیت ایران به کارشناسان و مسئولان کشور هشدار داده‌اند.
پیشروی جمعیت کشور به سوی کهنسالی فاجعه‌بار خواهد بود
مدیرکل ثبت احوال استان اصفهان با اشاره به هرم جمعیتی کشور و استان اصفهان به خبرنگار ایمنا گفت: بنابر آخرین سرشماری، جمعیت کشور ۸۰ میلیون نفر و جمعیت استان اصفهان پنج میلیون و ۱۲۰ هزار نفر برآورد شده در حالی که کشور ایران در دنیا مقام ۱۸، در آسیا مقام دهم و در منطقه مقام سوم جمعیت را به خود اختصاص داده است.
حسین غفرانی با بیان اینکه اگر جمعیت کشور به سوی کهنسالی برود فاجعه‌بار خواهد بود، تصریح کرد: وقتی جامعه به سمت پیری برود چتر حمایت میانسالان به منظور تأمین بیمه و مایحتاج بر دوش دولت بوده و شرایطی بسیار پر چالش و زمین‌گیر به وجود می‌آورد.
وی ادامه داد: متأسفانه جمعیت استان اصفهان به زیر یک درصد یعنی ۹۸ دهم درصد کل کشور رسیده و این به معنای سقوط جمعیت و گرایش جامعه به سمت پیری است.
سال گذشته با انتشار نتایج آخرین سرشماری نفوس و مسکن و اعلام کند شدن رشد جمعیت در کشور، هشدارها نسبت به این موضوع وارد فاز جدیدی شد.
در همین راستا دولت مصوبه‌ای با رویکرد تشویق خانوارها به فرزندآوری و کاهش نرخ باروری تدوین و ابلاغ کرد که در قالب آن تسهیلات و تدابیر ویژه‌ای برای خانواده‌ها دیده شد اما برآوردها و پیش‌بینی‌های جهانی صورت گرفته از وضعیت آتی رشد جمعیت و کاهش جمعیت جوان کشورمان، به نوعی می‌تواند بیانگر ناکارآمدی این مشوق‌ها باشد.
عوامل اصلی کاهش انگیزه زوج‌ها در فرزندآوری
مجید ابهری پژوهشگر و آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه سیاست‌های جمعیتی کشور قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با شعار فرزند کمتر زندگی بهتر بود اظهار کرد: تشویق مردم به دو فرزندی و برنامه‌ریزی خانواده‌ها در جهت کاهش فرزندآوری گام مؤثر در راستای کاهش جمعیت بود.
وی ادامه داد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هیچ‌گونه سیاست متمرکز و منسجم درباره جمعیت وجود نداشت به طوری که گاه سیاست کاهش جمعیت و گاه سیاست فرزندآوری اجرا می‌شد، اما در دهه گذشته با توجه به افزایش جمعیت سالمندان و کاهش جمعیت جوانان دولت در نظر گرفت تا فرزندآوری و افزایش جوان‌سازی جمعیت کشور را در دستور کار خود قرار دهد.
وی در خصوص علت کاهش فرزندآوری تصریح کرد: نبود سیاست منسجم و مشخص در افزایش جمعیت، عدم وجود سیاست‌های حمایتی از خانواده‌های نو فرزند و خانواده‌هایی که بیش از دو فرزند دارند، فقدان سیاست‌های حمایتی از نوزادان در دو سال اول تولد نظیر دادن تغذیه، پوشک و موارد بهداشتی و درمانی، از عوامل اصلی و مهم در کاهش انگیزه زوج‌ها در فرزندآوری شد.
افزایش سالمندی جمعیت تا ۲۰ سال آینده
ابهری ادامه داد: از نظر رفتارشناسی عدم مسئولیت‌پذیری جوانان، کاهش آمار ازدواج، فاصله بین دوران بلوغ و ازدواج و افزایش آن، که گاه تا ۲۵ سال می‌رسید باعث افزایش جمعیت سالمند می‌شود به طوری که اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد تا ۲۰ سال آینده با سالمندی جمعیت روبه‌رو هستیم و مجبوریم نیروی کار مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر وارد کنیم.
وی عنوان کرد: با اجرای سیاست‌های سه‌گانه می‌توان خانواده‌های نو خانمان، تک‌فرزند و کم‌فرزند را تشویق به فرزندآوری کرد به شرط آنکه زیرساخت‌های اولیه برای افزایش جمعیت نظیر آموزش و پرورش، بهداشت، اشتغال و مسکن فراهم شود.
آسیب‌های اجتماعی ناشی از بالا رفتن سن ازدواج
این پژوهشگر در خصوص آسیب‌های اجتماعی ناشی از سن ازدواج اظهار کرد: افزایش ارتباط‌های نامتعارف و غیرمنطقی بین مردان و زنان، انجام ازدواج سفید، روابط فرازناشویی و خانوادگی، تولد فرزندان ناخواسته از عوارض و آسیب‌های ناشی از سن ازدواج است.
وی معضلات روحی کودکان در مقابل نداشتن خویشاوندان نزدیک (از قبیل عمه، عمو، خاله و دایی) را معضل نسل نو دانست و تصریح کرد: تک‌فرزندی علاوه بر آسیب‌های وارده به جمعیت جامعه به والدین نیز آسیب روانی و اجتماعی وارد می‌کند از سوی دیگر خانواده‌های تک‌فرزند دارای کودکانی لوس و تن‌پرور و افسرده و منزوی خواهند بود چراکه این‌گونه کودکان در آینده نه خواهر و برادر دارند نه هم‌بازی در نتیجه به هم‌بازی‌های خود در مدرسه وابستگی عاطفی پیداکرده و از این طریق آسیب‌های اجتماعی و خانوادگی زیادی متوجه جامعه خواهد شد.
مشوق‌های ازدواج و فرزندآوری کارایی ندارد
ابهری عنوان کرد: با تدوین سیاست‌های جمعیتی نظیر تشویق خانواده‌های بدون فرزند و کم‌فرزند، تدوین سیاست‌های حمایتی از این گونه خانواده‌ها و آموزش مهارت‌های فرزندآوری و فرزندپروری می‌توان نسبت به افزایش جمعیت جامعه و کودکان و نوزادان اقدام کرد.
اما باید توجه داشت که افزایش سن جمعیت، از ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی برای کشورها اهمیت داشته و به عنوان چالشی پیش روی دولت‌ها مطرح است؛ به همین جهت سال گذشته دولت در راستای مقابله با کاهش شاخص رشد جمعیت و افت میزان زادوولد، سیاست‌های تشویقی را برای رشد جمعیت در دستور کار خود قرار داد.
این در حالی است که دکتر ابهری با اشاره به روند نزولی ازدواج در کشور معتقد است: مشوق‌های ازدواج و فرزندآوری کارآیی ندارد، این بسته‌ها در بیشتر موارد اجرا نمی‌شود و فقط جنبه تبلیغاتی دارد؛ سیاست‌های غلط باعث افزایش معضلات اجتماعی شده است که هر چه زودتر نظام باید به فکر راه حل اساسی برای موضوعاتی مانند طلاق، ازدواج، اعتیاد و اخلاق اجتماعی باشد چرا که به اعتقاد وی میزان ازدواج جوانان در سال جاری رو به کاهش خواهد بود.
افزایش جمعیت با تدبیر و همه‌جانبه باشد
مشکل کشورهای در حال توسعه مثل ایران، نرخ رشد جمعیت نیست بلکه کندی رشد اقتصادی و نزدیک شدن به جامعه سالمندی است اما افزایش جمعیت، کاهش نرخ رشد زادوولد و کمبود سرمایه، مانع رشد اقتصادی و ایجاد شیوه تفکر نوین در راستای ارزش‌ها و نظام اقتصادی، اجتماعی می‌شود.
اگر مطابق خواست دولت‌مردان ایران و پیرو طرح‌های افزایش جمعیت، جمعیت کشور ما در آینده افزایش چشمگیری پیدا کند، پیامدهای زیادی در پی خواهد داشت؛ دسترسی این جمعیت به بهداشت و آموزش، پرهیز از فقر و گرسنگی و یافتن شغل مناسب از چالش‌های اساسی آینده ایران خواهد بود.
امروز در ایران؛ با فرض مطلوبیت افزایش جمعیت در دهه‌های آینده، اولویت اول دستگاه‌های دولتی و عموم مردم باید کار و فعالیت در جهت حل معضلات اقتصادی باشد؛ اگر معضلات و مشکلات اقتصادی و اجتماعی در کشور حل نشود، مشکلات زیست‌محیطی پابرجا بماند و روند مهاجرت به پایتخت و کلان‌شهرها ادامه یابد؛ افزایش جمعیت در سال‌های آینده فاجعه‌آفرین خواهد بود؛ در نتیجه آنچه امروز باید مدنظر باشد لزوم حرکت به سمت توسعه همه‌جانبه و پایدار است و اگر بدون تدبیر و کار کارشناسی جامعه را به سیاق فعلی تشویق به افزایش جمعیت کنیم به مشکلات کشور افزوده‌ایم.
نظر شما