به گزارش ایمنا، در بسیاری از شهرها تنها رسم پریدن از روی آتش باقی مانده و سایر رسوم به فراموشی سپرده شده است. در این گزارش به برخی از رسوم چهارشنبه سوری در شهرهای ایران اشاره می شود.
اصفهان
آتش افروختن در معابر، کوزه شکستن، فالگوش، گره گشایی و سایر مراسم چهارشنبه سوری کاملاً متداول است و تمام آن آدابی که در تهران معمول است در اصفهان نیز رواج دارد و شکوه شب چهارشنبه سوری در اصفهان از تمام شهرهای ایران بیشتر است. در اصفهان چهارشنبه سوری را "چهارشنبه سرخی" نیز می گویند.
شیراز
آتش افروختن در معابر و خانه ها، فالگوش، اسپند سوختن از جمله مراسم چهارشنبه سوری در شیراز است، ضمن اینکه در موقع اسفند دود کردن و نمک گردانیدن اوراد مخصوصی توسط زنان خوانده می شود. قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه شاه چراغ است و در آنجا نیز توپ کهنه ای است که مانند توپ مروارید تهران، زنان از آن حاجت می خواهند.
تهران
در شهر تهران نیز همواره کامل ترین مجموع آداب چهارشنبه سوری برگزار می شده است و مردم تهران تمام رسوم متداول را حفظ کرده اند.
مشهد
در مشهد، گره گشایی، آتش افروختن، کوزه شکستن و آتش بازی متداول است و علاوه بر آن تفنگ خالی کردن نیز معمول است و در هر خانه ای یکی دو تیر تفنگ می اندازند. در سایر شهرهای خراسان این رسم برگزار می شود.
زنجان
مراسم چهارشنبه سوری در شهر زنجان با آتش افروختن، فالگوش و کوزه شکستن معمول است. رسم اختصاصی کوزه شکستن مردم زنجان این است که پولی با آب در کوزه می اندازند و از بام به زیر می افکنند. دیگر از خصوصیات مردم زنجان این است که دخترانی را به آب انبار می برند و هفت گره بر جامه ایشان می زنند و پسران نابالغ باید آن هفت گره را بگشایند. یکی از آداب دیگر مردم زنجان این است که از روزنه بخاری ها یا اجاق های خانه طنابی داخل اتاق می کنند و بوسیله آن طناب چیزی طلب می کنند. صاحب اتاق مکلف است اولین چیزی که در دسترس او بود بر طناب ببندد و چون طناب را بالا کشیدند بوسیله آن چیزی که بر طناب بسته اند فال می گیرند، مثلاً اگر جاروبی بر طناب بسته باشند از آن فال بد می گیرند که خانه خراب خواهد شد و خانه ایشان را جاروب خواهند کرد و اگر پاره نانی ببینند فالی نیک می گیرند که وفور نعمت خواهد بود و اگر شیرینی به طناب ببندند نشانه شیرین کامی است.
تبریز
آتش بازی و گره گشایی از قدیم در مراسم چهارشنبه سوری در شهر تبریز معمول بوده است و آتش افروختن در این اواخر متداول شده است. آجیل و میوه خشک خوردن از ضروریات است و ترک نمی شود. اگر دوست یا مهمان و تازه واردی داشته باشند باید حتماً شب چهارشنبه سوری خوانچه ای از آجیل و میوه خشک برای او بفرستند. دیگر از خصوصیات مردم تبریز آن است که از بام خانه ها بر سر عابرین آب می پاشند، این عادت از آداب بسیار قدیم نژاد ایرانی است و در زمان ساسانیان معمول بوده است که در جشن نوروز مردم بر یکدیگر آب می پاشیدند و هنوز در میان ارمنیان و زردشتیان ایران هم معمول است که در یکی از جشنهای خود بر یکدیگر آب می ریزند. در تبریز هم در میدان ارک توپی است مانند توپ مروارید تهران که زنان به آن متوسل می شوند. در آذربایجان مخصوصاً در شهر تبریز تیر انداختن در شب و چهارشنبه سوری بسیار متداول است و حتی بدرجه ای در این باب مبالغه می کردند که سابقاً در هر کجا فوج سربازی بود می بایست در آن شب صف بکشند و دسته جمعی تیر بیندازند و صاحب منصبان نمی توانستند افواج خود را از این کار مانع گردند.
ارومیه
در شب چهارشنبه سوری در شهر ارومیه، بر بام خانه ها می روند و کجاوه ای را که زینت کرده و آرایش داده و بر آن طاقه شال کشمیری کشیده و آئینه بسته اند با طنابی از بام به سطح خانه فرود می آورند و می گویند: «بکش که حق مرادت را بدهد» کسی که در خانه است مکلف است که در آن کجاوه شیرینی و آجیل شور و شیرین و میوه خشک بریزد و پس از آنکه چیزی در آن ریختند با طناب آن را بالا می کشند و به خانه دیگر می برند، مخصوصاً دامادی که تازه زن گرفته و هنوز عروسی نکرده است موظف است که این کجاوه ای را به بام خانه عروس ببرد و اگر نتوانند از بام بالا روند باید به پشت در روند و پنهان شوند که کسی نبیند و آن کجاوه را در اطاق بیندازند و به همین نحو چیزی طلب کنند.
در برخی از شهرهای آذربایجان چون ارومیه، اردبیل و زنجان، همه چهارشنبه های ماه اسفند هر یک نقش و نام معینی دارند، که از جمله در منطقه زنجان، نخستین چهارشنبه را «موله» گویند و به شستن و تمیز کردن فرش های خانه اختصاص دارد. دومین چهارشنبه را سوله گویند، در این روز به خرید وسیله ها و نیازمندی های عید می روند. سومین چهارشنبه را «گوله» گویند و به خیس کردن و کاشتن گندم و عدس و غیره برای سبزه های نوروزی اختصاص دارد. چهارمین و آخرین چهارشنبه سال(چهارشنبه سوری) را کوله گوین و کوله در ترکی به معنی کهنه و فرسوده است. در برخی از شهرهای ایران، از جمله ایلام(نوروز آباد)، تویسرکان، کاشان، زاهدا (قصبه مود) مراسم چهارشنبه سوری را آخرین چهارشنبه ماه صفر برگزار می کنند، بنا بر نوشته تذکره صفویه کرمان نیز، چهارشنبه سوری در ماه صفر بوده است.
12168/135/10
اصفهان
آتش افروختن در معابر، کوزه شکستن، فالگوش، گره گشایی و سایر مراسم چهارشنبه سوری کاملاً متداول است و تمام آن آدابی که در تهران معمول است در اصفهان نیز رواج دارد و شکوه شب چهارشنبه سوری در اصفهان از تمام شهرهای ایران بیشتر است. در اصفهان چهارشنبه سوری را "چهارشنبه سرخی" نیز می گویند.
شیراز
آتش افروختن در معابر و خانه ها، فالگوش، اسپند سوختن از جمله مراسم چهارشنبه سوری در شیراز است، ضمن اینکه در موقع اسفند دود کردن و نمک گردانیدن اوراد مخصوصی توسط زنان خوانده می شود. قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه شاه چراغ است و در آنجا نیز توپ کهنه ای است که مانند توپ مروارید تهران، زنان از آن حاجت می خواهند.
تهران
در شهر تهران نیز همواره کامل ترین مجموع آداب چهارشنبه سوری برگزار می شده است و مردم تهران تمام رسوم متداول را حفظ کرده اند.
مشهد
در مشهد، گره گشایی، آتش افروختن، کوزه شکستن و آتش بازی متداول است و علاوه بر آن تفنگ خالی کردن نیز معمول است و در هر خانه ای یکی دو تیر تفنگ می اندازند. در سایر شهرهای خراسان این رسم برگزار می شود.
زنجان
مراسم چهارشنبه سوری در شهر زنجان با آتش افروختن، فالگوش و کوزه شکستن معمول است. رسم اختصاصی کوزه شکستن مردم زنجان این است که پولی با آب در کوزه می اندازند و از بام به زیر می افکنند. دیگر از خصوصیات مردم زنجان این است که دخترانی را به آب انبار می برند و هفت گره بر جامه ایشان می زنند و پسران نابالغ باید آن هفت گره را بگشایند. یکی از آداب دیگر مردم زنجان این است که از روزنه بخاری ها یا اجاق های خانه طنابی داخل اتاق می کنند و بوسیله آن طناب چیزی طلب می کنند. صاحب اتاق مکلف است اولین چیزی که در دسترس او بود بر طناب ببندد و چون طناب را بالا کشیدند بوسیله آن چیزی که بر طناب بسته اند فال می گیرند، مثلاً اگر جاروبی بر طناب بسته باشند از آن فال بد می گیرند که خانه خراب خواهد شد و خانه ایشان را جاروب خواهند کرد و اگر پاره نانی ببینند فالی نیک می گیرند که وفور نعمت خواهد بود و اگر شیرینی به طناب ببندند نشانه شیرین کامی است.
تبریز
آتش بازی و گره گشایی از قدیم در مراسم چهارشنبه سوری در شهر تبریز معمول بوده است و آتش افروختن در این اواخر متداول شده است. آجیل و میوه خشک خوردن از ضروریات است و ترک نمی شود. اگر دوست یا مهمان و تازه واردی داشته باشند باید حتماً شب چهارشنبه سوری خوانچه ای از آجیل و میوه خشک برای او بفرستند. دیگر از خصوصیات مردم تبریز آن است که از بام خانه ها بر سر عابرین آب می پاشند، این عادت از آداب بسیار قدیم نژاد ایرانی است و در زمان ساسانیان معمول بوده است که در جشن نوروز مردم بر یکدیگر آب می پاشیدند و هنوز در میان ارمنیان و زردشتیان ایران هم معمول است که در یکی از جشنهای خود بر یکدیگر آب می ریزند. در تبریز هم در میدان ارک توپی است مانند توپ مروارید تهران که زنان به آن متوسل می شوند. در آذربایجان مخصوصاً در شهر تبریز تیر انداختن در شب و چهارشنبه سوری بسیار متداول است و حتی بدرجه ای در این باب مبالغه می کردند که سابقاً در هر کجا فوج سربازی بود می بایست در آن شب صف بکشند و دسته جمعی تیر بیندازند و صاحب منصبان نمی توانستند افواج خود را از این کار مانع گردند.
ارومیه
در شب چهارشنبه سوری در شهر ارومیه، بر بام خانه ها می روند و کجاوه ای را که زینت کرده و آرایش داده و بر آن طاقه شال کشمیری کشیده و آئینه بسته اند با طنابی از بام به سطح خانه فرود می آورند و می گویند: «بکش که حق مرادت را بدهد» کسی که در خانه است مکلف است که در آن کجاوه شیرینی و آجیل شور و شیرین و میوه خشک بریزد و پس از آنکه چیزی در آن ریختند با طناب آن را بالا می کشند و به خانه دیگر می برند، مخصوصاً دامادی که تازه زن گرفته و هنوز عروسی نکرده است موظف است که این کجاوه ای را به بام خانه عروس ببرد و اگر نتوانند از بام بالا روند باید به پشت در روند و پنهان شوند که کسی نبیند و آن کجاوه را در اطاق بیندازند و به همین نحو چیزی طلب کنند.
در برخی از شهرهای آذربایجان چون ارومیه، اردبیل و زنجان، همه چهارشنبه های ماه اسفند هر یک نقش و نام معینی دارند، که از جمله در منطقه زنجان، نخستین چهارشنبه را «موله» گویند و به شستن و تمیز کردن فرش های خانه اختصاص دارد. دومین چهارشنبه را سوله گویند، در این روز به خرید وسیله ها و نیازمندی های عید می روند. سومین چهارشنبه را «گوله» گویند و به خیس کردن و کاشتن گندم و عدس و غیره برای سبزه های نوروزی اختصاص دارد. چهارمین و آخرین چهارشنبه سال(چهارشنبه سوری) را کوله گوین و کوله در ترکی به معنی کهنه و فرسوده است. در برخی از شهرهای ایران، از جمله ایلام(نوروز آباد)، تویسرکان، کاشان، زاهدا (قصبه مود) مراسم چهارشنبه سوری را آخرین چهارشنبه ماه صفر برگزار می کنند، بنا بر نوشته تذکره صفویه کرمان نیز، چهارشنبه سوری در ماه صفر بوده است.
12168/135/10
کانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/imnanew
نظر شما