مدرسه «نیم آورد» و پرورش بزرگان

یکی از مدارس قدیمی اصفهان مدرسه «نیم آورد» است که در بازار اصفهان و در یکی از محله های شهر که به همین اسم معروف است، قرار دارد.

به گزارش ایمنا، مدرسه نیم آورد میراث ارزشمند اواخر دوره صفوی است كه به سفارش و تشویق زینب بیگم، توسط همسرش، «امیر محمدمهدی حكیم الملك اردستانی» در محله نیم آورد ساخته شده است. ژان شاردن، سیاح فرانسوی، كه در زمان شاه عباس دوم از اصفهان بازدید كرد، در بخشی از سفرنامه خود درباره محله نیم آورد سخن به میان آورده است. درباره تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست و در هیچ یك از كتیبه های مدرسه، تاریخ اتمام بنای ساختمان آن ذكر نشده است. با این حال با توجه به تاریخ احداث مدرسه كاسه گران در سال ١١٠۵ هجری قمری، می توان گفت كه احداث مدرسه نیم آورد و بهره برداری از آن مصادف با اواخر سلطنت شاه سلیمان و سال های ابتدایی حكومت شاه سلطان حسین صفوی بوده است.
معماری مدرسه
میرسید علی جناب اصفهانی در كتاب الاصفهان، وسعت مدرسه را ۴٥ × ۴٥ ذرع و تعداد حجره های آن را ٦١ عدد ذكر می كند. اما در بنای كنونی مدرسه كه دو طبقه است، ٧٨ حجره دیده می شود و علاوه برآن ذكر عدد فرد برای تعداد حجره ها تا حدودی غیر معمول است. علاوه بر حجره ها،  مدرسه دارای یك مدرس است كه در روبه روی در ورودی قرار دارد و دو ایوان نیز در دو ضلع دیگر بنا دیده می شود. این ایوان ها را برای تدریس در نظر گرفته اند و در هنگام اوقات شرعی از ایوان سمت قبله برای اقامه نماز استفاده می شود.
در زمان شاه سلطان حسین صفوی در این ایوان محرابی ساخته شده كه مفصل ترین بخش تزئینات مدرسه را دارد. در وسط حیاط مدرسه حوضی وجود دارد كه در چهار طرف آن به شیوه معمول باغ های ایرانی چهار باغچه برای گلكاری و درختكاری در نظر گرفته شده است.

ساختمان مدرسه، تزئینات كاشیكاری و گچبری فراوانی دارد و در برخی جاها با گچ های رنگارنگ نوعی گچبری معرق ترتیب داده اند كه حاصل خلاقیت استادكاران اجراكننده تزئینات است و نمونه آن در دیگر بناهای عصر صفوی اصفهان دیده نمی شود. گود نيم‌آورد هنوز هم به همين نام خوانده مي‌شود و مدرسه در محل اين گود بنا شده است. اما درباره تاريخ ساخت آن اطلاع دقيقي در دست نيست و در هيچ يك از كتيبه‌هاي مدرسه، تاريخ اتمام بناي ساختمان آن ذكر نشده است.
کتیبه مدرسه
بجز كتیبه سردر كه متعلق به دوره پهلوی اول است، كتیبه تاریخی دیگری در مدرسه وجود ندارد. این كتیبه كه به خط ثلث سفید بر زمینه كاشی لاجوردی نوشته شده، مشتمل بر سوره اخلاص و آیات ٧٨ و ٧٩ سوره اسری است و در پایان آن چنین آمده است: و قال سبحانه حافظوا علی الصلوات و الصلوه الوسطی و قومو الله قانتین و قال رسول الله صلی الله و علیه و آله و سلم لو ان الغیاض اقلام و البحر مداد والارض قرطاس و الجـن حساب و الانس كتاب ما احصوا فضائل علی بن ابی طالب سنه ١٣۴٩. خطوط بنائی موجود در سردر این مدرسه چهار ایوانی نیز شامل آیاتی از قرآن و احادیث است. در داخل مدرسه نیم آورد نیز قطارهای گچبری به خط نستعلیق مشكی اشعاری نوشته شده كه كاتب آنها «ابو الفتوح گلستانه» است.

مدرسه نیم آورد و نام بزرگان
مدرسه نیم آورد علاوه بر شهرتی كه از نظر تزئیناتی دارد به لحاظ وجود بزرگان و علماء و فضلائی نام آور است كه در طول دهها سال در آن به كسب علم و یا تدریس مشغول بوده اند. بطوری كه مدرسه نیم آورد یا نم آورد اصفهان با نام بزرگانی همچون مرحومین ملاحسن نائینی و آقا سید محمدباقر درچه ای و آقا عبدالكریم جزی و... همراه است. در زمان معاصر نیز اسوه های علم و دانش همچون آیت الله بروجردی و مرحوم جلال همائی در این مدرسه حجره داشته اند و سال ها در این مكان به كسب علم و دانش مشغول بوده اند. مدرسه نیم آورد از مدارس مشهور طلبه نشین اصفهان است و عده كثیری از علما و دانشمندان پس از دوره صفوی در این مدرسه تحصیل علم كرده اند. از جمله این افراد می توان به میرزا ابوالقاسم رشتی، ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، آقا سید محمدباقر درچه ای و جلال الدین همایی نام برد. تولیت مدرسه و موقوفات آن از طرف واقفه و واقف(زینب بیگم و همسرش، حكیم الملك) به خانواده میرزا رشید اردستانی كه با واقفان بستگی خویشاوندی داشته، تفویض شده و پس از فوت او نیز به اعقاب او واگذار گردیده است. این مدرسه امروزه نیز برای تعلیمات دینی مورد استفاده قرار می گیرد و با شماره ٣٧٨ – ١١/ ٩/٣٠ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
12168/135/10
کانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/imnanews
کد خبر 265826

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.