ارفع اطرایی: استاد پایور الگوی من بود

«ارفع اطرايي» سال 1320 در تهران به دنيا آمده است. پنجاه و یک سال پيش در سال 1338 خورشيدي. در جشن پايان سال تحصيلي هنرستان موسيقي ملي، ديپلم خود را از دست «علينقي وزيري» دريافت كرد و نزد اساتید بزرگی چون استاد حسین صبا و فرامرز پایور به تحصیل موسیقی پرداخت و از آن زمان تا به امروز تلاش‌هاي مستمري در زمينه‌هاي مختلف از تك‌نوازي و شركت در اركسترهاي مختلف گرفته تا تاليف كتاب‌هاي مربوط به موسيقي ايران، چون «فرهنگ موسيقي ايران»، «دوازده مقام موسيقي ملي ايران»، «سنتور و ناظمي»، «زندگي و آثار حبيب شماعي» و «بوي جوي موليان» داشته است.
اكثر كتاب‌هاي اين مولف به چاپ‌هاي متعددي رسيده است. او نخستين زن در ايران است كه نوازندگي سنتور را پيشه خود قرار داد و نخستين بانوي آموزگار اين ساز نیز هست وی در ماه جاری کتابی رابا نام "معارف پایور" از طرف موسسه ی فرهنگی، هنری ماهور به یاد و خاطره ی استاد فرامرز پایور منتشر ساخته است همین امر بهانه ای شد تا در تماسی که با او داشتیم در خصوص این کتاب به گفت و گو بپردازیم.

استاد چه شد که کتابی در مورد استاد پایور نوشتید؟
نگارش این کتاب به دلیل احساس وظیفه ای بود که نسبت به استاد پایور داشتم و یک دلیل دیگر هم این بود که من به شخصه تا به حال سخنرانی ها و مقالات زیادی را در مورد ایشان در بزرگداشت ها، کنگره ها و همایش های مختلف ارائه داده ام و این نیاز احساس می شد که بایستی تمام این اطلاعات در قالب یک مجموعه گردآوری کنم تا هر کس که نیاز به اطلاعاتی در مورد استاد پایور داشت بدان مراجعه کند؛ البته ناگفته نماند که آنچه در در این کتاب آورده ام و به حدود 200 صفحه رسیده ، فقط فهرستی از فعالعیت های استاد پایور است و الا اگر بخواهی که تمام زندگانی استاد پایور را در مجموعه ای جمع آوری کنی هزاران صفحه می شود.

و این وظیفه چه بود که شما به خاطرش به انتشار یک کتاب دست زدید؟
همان طور که خودتان نیز اطلاع دارید من از سال 1336 در خدمت استاد پایور بودم و جز اولین شاگردان ایشان بودم و در نقش شاگرد و همکار در خدمت ایشان بودم و همانطور که در کتاب نوشته ام در افتتاحیه ی تلویزیون ملی و جاهای مختلف همراه ایشان می نواختم و به جا بود که بنده این کتاب را به رشته ی تحریر درآورم.

از زندگی شخصی ایشان نیز در این کتاب حرفی به میان آورده اید؟
نه اگر میخواستم خاطره بنویسم و پای زندگی خصوصی ایشان را به میان بکشم که حجم کتاب از هزار صفحه نیز بیشتر می شد لذا اندکی و به طور اجمالی از زندگی خصوصی ایشان سخن گفته ایم و بیشتر به مسائل حرفه ای و دلایل تمایز ایشان در عرصه ی موسیقی و یکه تازیشان در نواختن سنتور پرداخته ایم.

و چه خصوصیاتی موجب یکه تازی ایشان شد؟
از عشق، علاقه و نظم و انضباط و نوآوری استاد پایور در عرصه ی موسیقی هر چه بگوییم کم است؛ ایشان فقط به سنتور ایران خدمت نکردند بلکه برکات وافری برای عرصه ی موسیقی این مملکت داشتند. بسیاری از موزیسین ها به عرصه ی موسیقی می آیند؛ اما بی هیچ پرونده ی قابل دفاعی این عرصه را ترک می کنند اما استاد پایور نهضتی را در موسیقی ایران پایه گذاری کرد که بسیاری به دنبال آن رفتند.

هنوز مدت زیادی از فوت استاد پایور نگذشته چه موقع تصمیم به نگارش و انتشار این کتاب گرفتید که این قدر زود منتشر شد؟
دقیقاً روزی که برای تشییع جنازه استاد رفته بودیم، دوستان با توجه به روابط بنده و استاد به من پیشنهاد داده اند که به نگارش این کتاب دست بزنم البته بایستی زودتر از این کار کتاب به پایان می رسید اما به این دلیل که احتیاج بود به تحقیق و جمع آوری عکس هایی از استاد بپردازم کمی مدت نگارش کتاب طولانی شد در ضمن این که سه ماهی هم در گیر و دار مجوز بودم.

سخنان شما از یک علاقه ی خاص به استاد پایور حکایت دارد اگر خصوصی نیست می خواستم بدانم پایور چه کرد که شما تا این حد به وی علاقه مند شدید؟
نه خصوصی نیست و اتفاقاً ترجیح می دهم که همه این را بدانند راستش روزی که ما وارد هنرستان موسیقی شدیم ابتدا شاگرد استاد صبا بودیم و پس از استاد صبا و در سال های آخر هنرستان بود که استاد پایور نیز به عنوان استاد به جمع هنرستان موسیقی اضافه شدند به محض ورود ایشان از چنان شخصیت و سطح هنری والایی بهره مند بودند که ما ایشان را الگوی خویش قرار دادیم و هنوز نیز ایشان الگوی من هستند و به نظرم پس از وی هیچ کس بهتر از ایشان در عرصه ی موسیقی کشور ظهور نکرد.

و به عنوان آخرین سئوال، رابطه ی استاد پایور با علم روز و موسیقی علمی چه بود؟
ایشان بسیار با زمان پیش می رفتند و اعتقادی به سینه به سینه گشتن موسیقی در سطوح پایین یادگیری موسیقی نداشتند و همواره به ما سفارش می کردند که یادگیری گوشی و سینه به سینه برای زمانی مناسب است که نوازنده به شکل واقعی خویش در نوازندگی دست یافته است.

و اگر بخواهید در مورد کتابتان نکته ای را ذکر کنید.
از همه ی جوانان خواهشمندم که این کتاب را مطالعه کنند تا در یابند که چگونه فرامرز پایور به استاد فرامرز پایور تبدیل شد و درک کنند که نوآوری و ابتکار به راحتی امکان پذیر نیست.

گفتنی است آخرین کتاب استاد ارفع اطرایی نوازنده ی شهره ی سنتور کشور با عنوان "معارف پایور" از طرف موسسه ی فرهنگی، هنری ماهور به چاپ رسیده و با شمارگان 2000 نسخه و قیمت 5500 تومان در دسترس علاقه مندان به آثار این نویسنده و استاد فرامرز پایور قرار گرفته است.

مصاحبه از میثم اکبرپوری