نخستین فاضل بر روی زمین

به گزارش خبرگزاری ایمنا، پدرش آيت الله شيخ محمّدحسين اصفهاني عالم عامل و فقيه كامل و مجذوب سالك، صاحب تفسير مجد البيان بود و مادرش دختر آية اللّه سيّد محمّدعلى، معروف به آقا مجتهد، فرزند فقيه محقق آية اللّه سيّد صدرالدين عاملى بود.
علامه نجفي در سن 10 سالگي از نجف اشرف به اصفهان مهاجرت نمود و چند سال در آنجا ساكن شد و سپس به همراه پدر بزرگوار و جدّ عالي مقدارش به نجف اشرف مراجعت کرد. وي تا سال ۱۳۳۳قمری در آن شهر مقدس به كسب علوم و فضائل پرداخت و از محضر اساتيدي چون سيد ابراهيم تنكابني قزويني، آية الله شيخ محمّد حسين نجفي، ميرزا فتح الله نمازي معروف به شيخ الشريعه اصفهاني، آخوند ملا محمّد كاظم خراساني، سيد محمّد كاظم يزدي، سيد اسماعيل صدر، علامه سيد محمّد فشاركي اصفهاني و ... بهره برد و پس از وصول به مقامات عاليه علم و اجتهاد و تبحر در فنون شعر و ادب و كسب اجازات روايتي و اجتهاد به اصفهان مهاجرت نمود.
در آن زمان زعيم ديني اصفهان آيت الله حاج آقا نورالله اصفهاني (عموي او) بود كه خدمات ديني و اجتماعي و مساعي جميله او در نهضت مشروطه خواهي ايران در تاريخ ثبت است.
وي به محض ورود علامه شيخ محمّدرضا، تمامي مناصب شرعي خود، از قبيل اقامه جماعت و تدريس و وعظ و غيره را به او سپرد و در تعظيم و ترويج از او نهايت اهتمام را به كار برد. طلاب علم نيز پروانه‌وار گرد وجود منور آن عالم بزرگ جمع گشته و به استفاده از منبع سرشار علوم او مشغول شدند.
از اين عالم ربانى حالات و كرامات زيادى نقل شده كه برخى از آن ها را برادرش آية الله حاج آقا نورالله نجفى در مقدمه تفسير «مجد البيان» او ذكر كرده است.
شام شب
آية اللَّه حاج شيخ محمد طبيب زاده در كتاب «تاريخ نجران» يا «آفتاب درخشان در مباهله نصاراى نجران» مى ‏نويسد:
 «اين بنده شنيدم از مرحوم آية اللَّه فشاركى استاد اعظم خود، كه پس از نقل حکایتی  فرمود: از كرامات محقّقه مرحوم حاج شيخ محمدحسين نجفی كه در اثر رياضات شرعيه دارا شده بودند سه چيز بود، اول آن كه طىّ الأرض دارا بود آن مرحوم، كه كراراً در يك شب در اماكن مقدسه بعيدة براى زيارت ايشان را ديده بودند. دوم آن كه شب و روز براى ايشان يكسان بود و شب محتاج به چراغ نبود و در تاريكى مطالعه مى‏ نمود. سوم را هم اين بنده نگارنده به واسطه طول زمان از نظرم محو شده.
نوكر مرحوم آية اللَّه حاج شيخ محمد باقر، والد معظم اين بزرگوار، عبداللَّه نامى بود، براى من نقل كرد كه من ملازم منزل مرحوم حاج شيخ محمدحسين بودم به امر مرحوم والد ايشان و هر شب شام ايشان را از اندرون سراى مرحوم شيخ توسط بنده مى ‏فرستادند. وقتى مى ‏آوردم مى ‏فرمود: بگذار طاقچه اطاق و برو بخواب. من به اطاق خود مى‏ رفتم، ملتفت مى ‏شدم آن بزرگوار پس از زمانى برمى‏ خواست از خانه بيرون مى ‏رفت و برمى‏ گشت. شبى در خفا همراه ايشان رفتم، ديدم درب خانه ‏اى را كوبيدند، كسى آمد و شام خود را به او دادند و ظرفش را گرفتند و مراجعت فرمودند. دانستم همه شب همين كار را مى‏ نمودند.

آيت الله العظمي مرعشي نجفي
عموم كساني كه علامه نجفي را ديده اند او را به جامعيت و عظمت علمي ستوده اند آيت الله العظمي مرعشي نجفي استاد ارجمند خود را از نوابغ روزگار در ادبيات و فقه و رياضي و ديگر علوم دانسته و از او با لقب مجموعه فضائل، گنجينه علوم و كعبه ادبا و فقها و مفسرين و محدثين و متكلمين و رياضيين نام مي برد و مي نويسد: من روزگاري دراز با او معاشرت داشتم، جز نيكي از او نديدم و محبت و اخلاصم به او روز به روز بيشتر مي شد.
ايشان از علامه نجفي با عنوان: پرودگار شعر و رياضي و فقه و حديث و بيشتر معارف در زمان خود ياد كرده و مي نويسد: او از بزرگان و اركان روزگار است و سزاوار است كه از اطراف و اكناف براي استفاده از او بار سفر بسته شود؛ ولي افسوس كه او در سرزميني واقع شده كه ارزشي براي علم و دانش قائل نيستند.
 استاد جلال الدين همائي
استاد جلال الدين همائي هم درباره ايشان مي نويسد: از مراجع بزرگ اصفهان بود و علاوه بر فقه و اصول در علوم رياضي و فنون ادب عربي و انشاء و نثر به آن زبان از نوادر دوران خود بود. نگارنده تاكنون كسي را در انشاء و حفظ اشعار عربي و تبحر و احاطه در احوال و آثار شعراي عرب بدان پايه و مايه نديده و محتمل است كه بعد از اين هم در رجال، اصفهان مانند او نبيند. واقعاً ذوق و حافظه و احاطه اي عجيب به تراجم و آثار گويندگان عربي و قدرتي غريب در نظم قصايد و قطعات داشت. با اين خصوصيات كه منظومات عربي او به هيچ وجه بوي عجمه نداشت و پيش فصحاي عربِ عرباء هم فصيح و بليغ بود، به طوري كه اگر شاعر را نمي شناختند كه ايراني اصفهاني است به هيچ وجه آثار را با منظومات گويندگان تازي نژاد فصيح اللسان فرق نمي نهادند.
 حسن خلق در معاشرت
علامه نجفي علاوه بر فضائل علمي به مكارم اخلاقي نيز آراسته بود. وي در نجف اشرف از محضر پر فيض فقيه اخلاقي آيت الله العظمي آخوند ملا حسينقلي همداني بهره برده بود. بسيار خوش اخلاق، خوش محاوره، شوخ طبع و لطيفه گو بود و به نوشته مرحوم سيد مصلح الدين مهدوي، «در معاشرت و حسن خلق بر بسياري از معاصرين خود امتياز داشت».
اهتمام بر نمازهای نافله در ماه مبارک رمضان
علامه نجفى اهتمام زيادى به نمازهاى نافله هزارگانه ماه مبارك رمضان داشته و از دوران اقامت در نجف اشرف به انجام نوافل مزبور مداومت نموده و «رساله امجديه» را در ترويج اين سنت مؤكّد نگاشته و در زمان حيات خود به چاپ رساند. «رساله امجديه» در آداب ميهمانى خدا و اعمال ماه مبارك رمضان است كه آن را به نام فرزندش آية الله مجد العلماء نگاشته است. اين اثر زيبا و لطيف در زمان حيات وی در سال ۱۳۴۱قمری چاپ سنگى و پس از وفات وى تاكنون نيز سه بار چاپ حروفى شده است.
تالیفات بسیار...
وی تالیفات بسیار زیادی داشته که یکی از آنها «اداء المفروض» در شرح ارجوزه عروض منظوم، سروده دوست اديبش آية الله ميرزا مصطفى تبريزى است که اين اثر ارجمند بر اساس دو نسخه خطى كه يكى از آن دو به خط مبارك حضرت امام خمينى رضوان الله عليه استنساخ شده است به وسيله فاضل ارجمند آقاى شيخ مجيد هادى زاده تصحيح شده و به وسيله موسسه آل البيت به چاپ رسيده است.
شیخ بهایی زمان
علامه نجفي در سال ۱۳۴۶قمری در قيام آيت الله العظمي حاج آقا نورالله اصفهاني که به عنوان اعتراض به اقدامات غير اسلامي دولت به قم مهاجرت نمودند، به همراه عده اي ديگر از علماي بزرگ اصفهان به قم رفت و به مدت شش ماه در حوزه علميه قم به اصرار مؤسس بزرگوار آن آيت الله العظمي حائري به تدريس پرداخت. 
آيت الله حائري، عظمت خاصي براي او قائل بود و او را شيخ بهائي زمان مي دانست.  ايشان بنا بر نقل حضرت امام خميني رضوان الله عليه فرموده بود: اگر «شيخ محمّد رضا ذو فنون نبود، شيخ مرتضي انصاريِ زمان بود».
آيت الله العظمي شيخ محمد علي اراكي نيز از آية الله العظمي حائري نقل فرموده بود:
« به اعتقاد من آقاي شيخ محمّد رضا اوّل فاضل در كره زمين است و از او بالاتر نيست».

 شاگردان ايشان در قم عده اي از طلاب فاضل آن زمان بودند كه بعداً هر يك به مقامات بلند علمي و ديني نايل گرديدند، از جمله امام خميني، رهبر كبير انقلاب اسلامي ايران و آيات عظام حاج سيد محمّدرضا گلپايگاني، سيد شهاب الدين مرعشي نجفي، سيد احمد زنجاني، سيد احمد خوانساري، حاج آقا رضا مدني كاشاني. و حضرات آيات شيخ محمّدرضا طبسي، ميرزا محمّد ثقفي صاحب تفسير روان جاويد، حاج ميرزا خليل كمره اي، شيخ محمّد باقر كمره اي، سيد مصطفي صفائي خوانساري و شيخ عبد الله مجتهدي تبريزي.
علاّمه نجفى در نجف اشرف با علويه زهرا بيگم دختر عالم جليل سيّد محمّد امامى خاتون آبادى ازدواج نمود. وى از اعقاب مير محمّد صالح خاتون آبادى (داماد علاّمه بزرگوار مجلسى) بود. وى از اين همسر داراى 6 فرزند شد كه يكى از آنان جانشين پدر و ادامه دهنده راه او گرديد.
علامه نجفي از سال ورود به اصفهان (۱۳۲۴) تا سال وفات (۱۳۶۱) به تدريس دروس عالي فقه و اصول پرداخت و شاگردان بسياري را تربيت نمود. وي در دوران خفقان رضاخاني نيز دست از تدريس بر نداشت و در منزل به انجام اين وظيفه ديني پرداخت. بدون شك حوزه علميه اصفهان مرهون همت بلند آن بزرگ مرد است و با تلاش بي دريغ او و برخي ديگر از علماي آن زمان حوزه كهن سال اصفهان از فروپاشي نجات يافت و خيل عظيمي از فضلا در آن پرورش يافتند.
سرانجام علامه نجفي در بامداد روز يكشنبه ۲۴ محرّم الحرام ۱۳۶۲ق پس از عمري پربار كه در ترويج شريعت مطهره طي نمود وفات يافت و با تشييعي عظيم در تكيه مادر شاهزاده که جد بزرگوارش شيخ محمدتقي رازي نیز در آن مدفون است به خاک سپرده شد.
در سوگ آن عالم ربانی چند مرثیه نیز سروده شده است.
متن سنگ نوشته مزار علامه نجفى از فرزندش آية الله مجد العلماء نجفى است که در ابتدای آن آمده است: «هو الحى الذى لا يموت....»/