این کشور برای ماست و باید سهم خود را در ساختن آن ادا کنیم

به گزارش خبرگزاری ایمنا، مؤسسه تامسون رویترز (Thomson Reuters) که یکی از معتبرترین نهادهای بین‌المللی در زمینه ارزیابی علمی است، هر ساله فهرست دانشمندان یک درصد برتر جهان را منتشر می‌کند. این فهرست به دلیل معیارهای دقیق و علمی، به‌عنوان یکی از معتبرترین شاخص‌ها برای شناسایی پژوهشگران برجسته و تأثیرگذار در سطح جهانی شناخته می‌شود. دانشمندانی که نام آن‌ها در این فهرست قرار می‌گیرد، با تحقیقات نوآورانه و ماندگار خود نقش مهمی در گسترش مرزهای دانش و حل چالش‌های پیچیده علمی و صنعتی ایفا کرده است.

حضور در این فهرست به‌معنای تأثیرگذاری پژوهش‌ها در بالاترین سطح جهانی است، شاخص‌هایی همچون h-index، تعداد استنادها به مقالات علمی، و کیفیت تحقیقات از جمله معیارهای اصلی برای قرار گرفتن در این فهرست هستند، دانشمندان یک درصد برتر با فعالیت‌های پژوهشی خود، الگویی برای سایر محققان و نشانی از توان علمی کشورها در عرصه جهانی هستند.

یکی از این دانشمندان برجسته، مجید مقدم، رئیس دانشکده شیمی دانشگاه اصفهان است. وی با تحقیقات گسترده و اثرگذار خود در حوزه شیمی، توانسته است نام ایران را در میان برترین‌های جهان مطرح کند، پژوهش‌های دکتر مقدم در حوزه‌های مختلف شیمی، به‌ویژه در زمینه‌های کاربردی، تأثیرات چشمگیری داشته و مقالات وی بارها در مجامع علمی معتبر بین‌المللی مورد استناد قرار گرفته است.

فعالیت‌های پژوهشی دکتر مقدم نه‌تنها تأثیرات مثبتی بر جامعه علمی ایران داشته، بلکه زمینه‌ساز توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های کاربردی در صنایع مختلف شده است.

وی با تعهد و پشتکار مثال‌زدنی خود، الگویی برای پژوهشگران جوان است و نشان داده که چگونه با تحقیق هدفمند می‌توان به دستاوردهای ارزشمند دست پیدا کرد، در ادامه با این استاد برجسته به گفت‌وگو خواهیم نشست تا بیشتر با دستاوردها، چالش‌ها و رویکردهای او در مسیر موفقیت آشنا شویم.

ایمنا: چند سال است که در حوزه تدریس مشغول به کار هستید و چه زمانی وارد دانشگاه شدید؟

مقدم: در سال ۱۳۶۹ وارد دانشگاه شیراز شدم و رشته کارشناسی شیمی محض را انتخاب کردم سپس در سال ۱۳۷۳ برای کارشناسی ارشد شیمی معدنی در دانشگاه اصفهان ادامه تحصیل دادم و در نهایت در سال ۱۳۷۵ در مقطع دکترا پذیرفته شدم در سال ۱۳۸۰ نیز فارغ‌التحصیل شدم، سابقه پژوهشی من به مقالاتی که در دوره فوق‌لیسانس چاپ کردم بازمی‌گردد. اولین مقالاتم در سال ۱۳۷۹ منتشر شدند و بعد از آن حدود ۱۲ مقاله دیگر نیز در دوره دکترا چاپ کردم. پس از ورودم به هیئت علمی در سال ۱۳۸۰، تا به امروز حدود ۲۳ سال است که در این زمینه فعالیت می‌کنم در این مدت بیش از ۴۵۰ مقاله ISI منتشر کرده‌ام و در سال ۲۰۱۲ جزو دانشمندان پراستناد دنیا شدم.

ایمنا: چه حوزه‌های پژوهشی را دنبال می‌کنید و در چه زمینه‌هایی کار می‌کنید؟

مقدم: در چند حوزه فعالیت دارم یکی از حوزه‌ها، کاتالیست هاست. روی کاتالیست‌هایی برای صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کار می‌کنیم که بومی‌سازی شده‌اند و در حال حاضر در یک پروژه مشترک با یکی از پالایشگاه‌ها همکاری می‌کنیم و به دنبال کاهش اثرات ناشی از گاز CO2 هستیم که این موضوع امروزه به چالشی جهانی تبدیل شده است و در حال کار بر روی تبدیل گاز CO2 به ترکیبات مفید دیگری هستیم. علاوه بر این، یک بخش عمده از فعالیت‌های امروز، به کارهای زیستی مربوط می‌شود با روش دارورسانی هوشمند، به ویژه برای داروهای ضدسرطان کار می‌کنیم این فناوری به ما اجازه می‌دهد که داروها را به طور هدفمند در محل‌های سرطانی رهاسازی کنیم همچنین، به مسائل زیست‌محیطی همچون رنگ‌های نساجی و آنتی‌بیوتیک‌های موجود در پساب‌های بیمارستانی می‌پردازیم. در همین راستا، حوزه نانو نیز وارد شده‌ایم و سعی داریم در این حوزه‌ها پژوهش کنیم.

ایمنا: چه شد وارد رشته شیمی شدید؟

مقدم: واقعیت امر این است که جزو آن دسته از افرادی نبودم که به طور تصادفی وارد رشته شیمی شوم بلکه با علاقه شخصی خودم شیمی را انتخاب کردم. اگر دوباره کنکور می‌دادم، شیمی را به عنوان اولویت خود انتخاب می‌کردم، زیرا شیمی از جمله رشته‌هایی است که امکان تحقق آرزوها و ایده‌های پژوهشی را فراهم می‌آورد، شیمی این امکان را می‌دهد که با مواد و فرآیندهای مختلف آشنا شوم و به کارآفرینی و ایجاد شغل در این حوزه بپردازم. در دانشگاه‌ها باید به دانشجویان نشان دهیم که می‌توانند با شیمی در زمینه‌های مختلف کاری و اجتماعی فعال باشند و به آن‌ها کمک کنیم که شغل خود را پیدا کنند.

ایمنا: باور برخی این است که مشکلات باعث می‌شود تحقیقات به نتیجه نرسد و بعضاً به مهاجرت فکر می‌کنند؛ نظر شما چیست؟ و چه شد خودتان ماندید؟

مقدم: معتقدم که ایران پتانسیل بسیار بالایی دارد. مشکل اصلی در رقابت با کشورهای دیگر، مشکلات سخت‌افزاری و کمبود تجهیزات به‌روز است. اما از نظر دانش فنی و علمی، هیچ کمبودی نداریم، دانشجویان ایرانی با استعداد هستند و به خوبی آموزش دیده‌اند. هرچند تحریم‌ها واردات تجهیزات را دشوار کرده، اما ما در درک علم و فن‌گرایی قدرت داریم. دانشجویانی که تربیت کرده‌ایم، در حال حاضر در دانشگاه‌های معتبر و مراکز پژوهشی معتبر در خارج از کشور فعال هستند و نشان می‌دهد که در تربیت دانشجو موفق بوده‌ایم بنابراین، فقط باید فرصت‌های بهتری فراهم شود تا تجهیزاتی که نیاز داریم به کشور وارد شود.

به‌عنوان یک معلم، وظیفه‌ام این است که امید را در جوانان زنده نگه‌دارم. نسل جوان باید بدانند که هیچ چیزی بدتر از ناامیدی در جامعه نیست. باید دورنماهای روشن‌تری به آن‌ها بدهیم و به آن‌ها بگوییم که راه‌های موفقیت به روی آن‌ها باز است. باید به آن‌ها یادآوری کنیم که تلاش و کوشش تنها راه رسیدن به هدف‌های بزرگ و تحقق رویاها است. امیدوارم که با همکاری بین دانشگاه و صنعت، بتوانیم به حل چالش‌های موجود بپردازیم و در راستای ساختن آینده‌ای بهتر برای جامعه‌مان قدم برداریم. باید به یاد داشته باشیم که هر قدمی که برمی‌داریم، پس از تلاش‌هایی است که به امید دستیابی به یک آینده روشن‌تر انجام می‌دهیم.

دغدغه‌هایی دارم که موجب شده تصمیم بگیرم در اینجا بمانم. شرایط مهاجرت و فرصت‌های شغلی در خارج از کشور برایم فراهم بوده و هنوز هم هست. اما تصمیم گرفتم که به عنوان یک عضو از این جامعه، به جوانان کمک کنم و در عین حال، به آینده میهنم فکر کنم. این کشور مال ماست و ما باید سهم خود را در ساختن آن ادا کنیم. هرچند برخی افراد ترجیح می‌دهند مسیر ساده‌تری را انتخاب کنند و مهاجرت کنند، به دانشجویان توصیه می‌کنم که با زحمت و تلاش در همین جا می‌توانند به موفقیت دست یابند.

ایمنا: ایده‌های جالبی مطرح کردید. به نظر شما جوانان چگونه می‌توانند در مسیر پیشرفت و موفقیت قرار بگیرند؟ چه راهکارهایی برای آن‌ها دارید؟

مقدم: مهم‌ترین نکته این است که جوانان باید درک کنند که هیچ موفقیتی اتفاقی به دست نمی‌آید. برای موفق شدن، باید بیشتر از وضع موجود فکر کنند و خود را از میان آدم‌های معمولی متمایز کنند. وقتی اطراف‌شان را نگاه می‌کنند، افراد زیادی وجود دارند که برای گرفتن موقعیتی تلاش می‌کنند. در دنیای رقابتی زندگی می‌کنیم و به همین دلیل باید متوجه شوند که فقط با فعالیت و تلاش خود می‌توانند به موفقیت دست یابند. علاوه بر این، باید به آن‌ها یادآوری کنم که وقتی مهاجرت می‌کنند، با چالش‌هایی مواجه خواهند شد. چه از لحاظ فرهنگی و چه از لحاظ اقتصادی، آن‌ها در جایی که به عنوان شهروند عادی قرار می‌گیرند، دچار سختی‌های جدیدی می‌شوند. بنابراین، آن‌ها باید با خود فکر کنند که آیا می‌توانند همان تلاش را در کشور خودشان انجام دهند و به موفقیت دست یابند.

ایمنا: به نظر شما نسل جدید چه تفاوت‌های عمده‌ای با نسل‌های قبلی دارد؟

مقدم: نسل جدید، به ویژه نسل z، تفاوت‌های بسیاری با نسل‌های قبلی دارد آن‌ها بیشتر به رفاه و آسایش علاقه دارند و نسبت به اصول و ساختارهای گذشته شکسته‌است. این نسل بیشتر به محتواهایی گرایش دارد که به آن‌ها حس رضایت و خوشحالی بدهد. آن‌ها به اطلاعات سریع و فرصت‌های مختلف دسترسی دارند و نیاز دارند که پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی و تفریحی خود باشند. به عنوان معلم باید از زبان خود آن‌ها صحبت کنیم و بر روی نکات مثبتی که آن‌ها به دنبال آن هستند، تمرکز کنیم. این شامل توجه به تفریحات و سرگرمی‌های آن‌ها و درک آنچه که آن‌ها به عنوان ارزش‌های فردی و اجتماعی قبول دارند می‌شود. بسیار مهم است که به عنوان استاد و مربی بفهمیم که برخورداری از یک ارتباط مثبت و سازنده با این نسل، می‌تواند تفاوت‌های زیادی را رقم بزند.