به گزارش خبرگزاری ایمنا، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ( HPLC) یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تجزیه و تحلیل شیمیایی است که در دهه‌های گذشته جایگاه ویژه‌ای در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و صنعتی پیدا کرده است. این دستگاه با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن، امکان جداسازی، شناسایی و تعیین غلظت ترکیبات شیمیایی موجود در مخلوط‌های پیچیده را فراهم می‌کند.
HPLC به‌دلیل دقت و حساسیت بالا، به‌ویژه در حوزه‌هایی همچون کنترل کیفیت محصولات دارویی، بررسی آلودگی‌های زیست‌محیطی و شناسایی ترکیبات زیستی همچون پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک، مورد توجه قرار گرفته است، این دستگاه با تکیه بر اصول شیمیایی نظیر برهم‌کنش‌های میان فاز متحرک و فاز ساکن، توانایی جداسازی ترکیبات شیمیایی را بر اساس خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن‌ها دارد.
در صنایع دارویی، HPLC ابزاری حیاتی برای کنترل کیفیت و تضمین خلوص داروها محسوب می‌شود، همچنین در صنایع غذایی برای شناسایی آلاینده‌ها و افزودنی‌ها و در محیط‌زیست برای پایش آلاینده‌های آبی و هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ساختار و اجزای دستگاه HPLC
سعیده ستوده، کارشناس شیمی به خبرنگار ایمنا گفت: دستگاه HPLC از اجزای اصلی همچون پمپ، سیستم تزریق نمونه، ستون کروماتوگرافی، آشکارساز و سیستم داده‌برداری تشکیل شده است.
وی افزود: پمپ وظیفه تأمین فشار بالا را برای عبور فاز متحرک از میان ستون بر عهده دارد، نمونه مورد نظر نیز از طریق سیستم تزریق وارد دستگاه شده و پس از عبور از ستون کروماتوگرافی، ترکیبات مختلف آن جدا می‌شود.
کارشناس شیمی بیان کرد: آشکارسازهای متنوعی در این دستگاه به کار می‌روند که رایج‌ترین آن‌ها شامل آشکارساز فرابنفش-مرئی (UV-Vis) و آشکارساز ضریب شکست هستند، این آشکارسازها سیگنال‌هایی را تولید می‌کنند که نشان‌دهنده حضور و مقدار ترکیبات مختلف است.
ستوده در توضیح اصول کار این دستگاه گفت: HPLC بر پایه برهم‌کنش‌های شیمیایی بین فاز متحرک و فاز ساکن کار می‌کند، ترکیباتی که تمایل بیشتری به فاز ساکن دارند، زمان بیشتری در ستون باقی می‌مانند و ترکیباتی که با فاز متحرک سازگاری بیشتری دارند، سریع‌تر از ستون عبور می‌کنند.
وی افزود: این ویژگی موجب می‌شود ترکیبات موجود در یک مخلوط پیچیده با دقت بالا جدا و شناسایی شوند، HPLC در صنایع دارویی برای تعیین خلوص و کنترل کیفیت داروها، در صنایع غذایی برای شناسایی آلاینده‌ها و افزودنی‌ها، و در محیط‌زیست برای اندازه‌گیری آلودگی‌ها استفاده می‌شود. علاوه‌بر این، این دستگاه در بیوشیمی برای تحلیل پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک و در صنایع پتروشیمی برای بررسی مواد خام و محصولات نهایی اهمیت دارد.
این کارشناس شیمی بیان کرد: از جمله مزایای دستگاه HPLC می‌توان به دقت و حساسیت بالا، قابلیت تحلیل ترکیبات پیچیده و امکان جداسازی مواد شیمیایی با خواص مشابه اشاره کرد، البته این دستگاه هزینه بالایی دارد و کار با آن نیازمند تخصص است.
به گزارش ایمنا، دستگاه HPLC به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای تحلیل و جداسازی شیمیایی، جایگاهی بی‌بدیل در علوم و صنایع مختلف یافته است. دقت بالا، حساسیت مثال‌زدنی و توانایی تجزیه و تحلیل ترکیبات پیچیده، این فناوری را به ابزاری ضروری در حوزه‌هایی همچون صنایع دارویی، غذایی، محیط‌زیست و بیوشیمی تبدیل کرده است.
با وجود هزینه‌های بالای خرید و نگهداری و نیاز به تخصص فنی برای بهره‌برداری، مزایای گسترده این دستگاه از جمله قابلیت اطمینان در کنترل کیفیت، تحلیل دقیق مواد شیمیایی و کاربردهای متنوع در تحقیق و توسعه، آن را به یکی از ابزارهای کلیدی در آزمایشگاه‌ها و صنایع مدرن تبدیل کرده است.
به طور کلی، دستگاه HPLC نه‌تنها به افزایش بهره‌وری و دقت در فرایندهای تحقیقاتی و تولیدی کمک می‌کند، بلکه بستری را فراهم می‌کند تا استانداردهای کیفیت در محصولات و خدمات علمی و صنعتی ارتقا پیدا کند، این فناوری همچنان در مسیر توسعه قرار دارد و آینده‌ای روشن در پیشبرد علم و صنعت برای آن پیش‌بینی می‌شود.
نظر شما