به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، شایعه از طبیعی ترین پدیده های اجتماعی و یکی از رایج ترین شیوه‌های کنش متقابل است که تاکنون کمتر شناخته شده است. شایعه یک مقوله اجتماعی و روانی با ابعاد گسترده ای است که زمینه‌های مختلف آن بویژه در زمان هایی مانند جنگ، حالتی به مراتب حادتر به خود می‌گیرد.
هرچند کارکردهای اجتماعی شایعه کاملا شناخته نیست، اما بیشتر در وضعیت های ناهنجاری به وقوع می پیوندند، این به آن معنی است که شایعه گزارش تائید نشده ای از وقایع است که به تعریف و تبیین وضعیت های مهمی که به صورت دوپهلو ظاهر می شود، کمک می کند.
در گذشته این اتفاق به طور غیررسمی و معمولا دهان به دهان منتقل می شد، اما با گسترش رسانه های جمعی و در عصر ما رسانه های اجتماعی، این موضوع سرعت بیشتری یافته و ابعاد تازه تری به خود گرفته است.
دکتر فضل الله حسینی – استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، عنوان کرد: با گسترش و همه گیرشدن استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، بیش از پیش چالش ها و مسائل پیش روی این مقولات عیان شده است که یکی از این مسائل، انتشار و گسترش شایعات و مطالب بی پایه و اساس است.
وی ادامه داد: این که شایعات چرا یا توسط چه کسانی شکل می گیرند مورد بحث نیست، آنچه مد نظر در این گزارش است، انتشار بدون توجه به منبع و ماخذ مطالب در این فضاست که این شبکه های اجتماعی را به شبکه های ضداجتماعی مبدل کرده است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: تقریبا همه مردم، با یک یا چند گونه از شبکه های پیام رسان تلفن همراه، همانند واتس آپ، وایبر، لاین، اینستاگرام و تلگرام سر و کار دارند و به خوبی می دانند که بیشتر مطالبی که در این شبکه ها مشاهده شده، بدون منبع است، گاهی هم این شایعات و حتی خبرهای واقعی بدون منبع با آبروی افراد بازی می کند.
حسینی گفت: برخی خبرها و شایعاتی که در شبکه‌های پیام رسانی مانند واتس آپ و تلگرام منتشر می شود، خصوصیات مشترکی دارند، به طور مثال منبع در آنها درج نمی شود که این شایعات در زمان آشفتگی های اجتماعی بیشتر منتشر می شود و اغلب پای یک گروه ذی نفع در انتشار این اخبار در میان است.
تآثیر شاعات بر روان افراد
این سخنان در حالی است که دکتر منیره اشرافی – روانشناس در گفت و گو با خبرنگار ایمنا از شهرستان شهرضا، با اشاره به آثار مخرب شایعات بر ذهن، روح و روان افراد، اظهار کرد: امروزه تلفن های همراه پرشده از پیام هایی که ظاهرا هشدار دهنده است و خبر از حقایقی می دهد که جامعه را نگران می کند.
وی اضافه کرد: انتشار اخبار نگران کننده همچون «هشدار! زلزله تهران در راه است»، «فوری فوری آلودگی و مسموم بودن دلسترها»، «آلودگی آب معدنی» یا اخباری که همراه با کنش هیجانی است همچون «درخشش مریخ»، «تخریب عالی قاپو» یا ورود آمیتا باچان به اصفهان» تأثیر مستقیمی بر سلامت روانی افراد دارد.
این روانشناس بیان کرد: متاسفانه جذاب بودن موضوع کافی است تا بسیاری از کاربران این شبکه های اجتماعی که اغلب جوان و نوجوان هستند بدون آنکه به دنبال صحت خبر یا میزان مستند بودن آن باشند، به رواج آن کمک کنند و شاید خودشان هم ندانند که در حال شایعه پراکنی هستند.
اشرافی اظهار کرد: البته شایعات نیز شکلی جدید به خود گرفته و بسیار دقیقتر، هوشمندانه تر و سریعتر شده اند؛ چون شایعات در فضای مجازی معمولا با این جمله ها آغاز می شوند "فوری فوری"، "لطفا اطلاع رسانی کنید"، "نقل از فلان مسئول"، "اطلاعیه فوری" و "توجه توجه" که به رواج بیشتر آنها کمک می کند.
چه باید کرد؟
محققان حوزه رسانه معتقدند که با ۲ راهکار «غربالگری اطلاعات» و «ارتقای سواد رسانه ای» باید به مقابله با آسیبهای فضای مجازی رفت.
دکتر حسینی معتقد است که ماهیت شبکه های اجتماعی به گونه ای است که کاربران به دنبال ایجاد ارتباط و انتقال هر مطلبی هستند.
این استاد دانشگاه در توضیح اسن مطلب اظهار کرد: در این شبکه‌ها اطلاعات در سریع‌ترین زمان ممکن و بدون آگاهی از درستی آن منتشر می‌شود و همین امر سبب می‌شود که بازار شایعات در فضای مجازی به ویژه شبکه های اجتماعی داغ باشد به طوری که انتشار یک شایعه در ابعاد گسترده و سرعت بالا، بارها و بارها حتی مقامات رسمی کشور را وادار به تکذیب آن نموده و با چالشی مهم دست به گریبان کرده است.
وی گفت: شایعه می تواند دارای ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی باشد و مخاطب خاص خود را داشته باشد و پذیرش آن بستگی به نوع مخاطب دارد؛ مثلا در خصوص شرایط اقتصادی، تورم و گرانی، رکود و اشتغال مهم هستند مثلا جوانی که تحصیل کرده است مستعد پذیرش شایعه در خصوص اوضاع اقتصادی و اشتغال است.
این محقق امور اجتماعی با تدکید بر ضرورت آموزش شهروندان درباره آسیبهای فضای مجازی، اذعان کرد: متأسفانه نبود سواد رسانه یک معضل عمومی در کشور است، اکثر مردم فکر می کنند هرآنچه که در تلگرام و یا سایر فضاهای مجازی بخوانند درست است در حالی که هر کشوری از جمله کشور ما دارای خبرگزاری ها و سامانه های رسمی برای انتقال اخبار است تا خبری از طریق این مراجع تأیید نشود، نباید به آن اعتماد و به انتشار آن کمک کرد.
حسینی اضافه کرد: متأسفانه باید اقرار کرد که فرهنگ استفاده از این نرم افزارها نیز هنوز مطلوب نشده است، هر چند عده ای در شبکه های مجازی با راه اندازی گروه های مفید توانسته اند اطلاعات خوبی را مبادله کنند اما عده ای نیز به دنبال انتشار این گونه شایعات هستند.
نظر شما