به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان شمالی، اقلیم خاص و منحصربه‌فرد استان خراسان شمالی موجب شده است در یک فصل و یک زمان، آب و هواهای مختلفی بر استان حاکم باشد؛ در میانه زمستان می‌توان به شهرهای گرمه و جاجرم رفت که گرمای بیشتری دارد یا در تابستان به مناطق کوهستانی رجوع کرد تا بتوان هوای خنکی را تجربه کرد.
این اقلیم ویژه در کنار شرایط مطلوب خاک و بارش‌های مناسب، باعث شده است خراسان شمالی در زمره استان‌های برتر در حوزه گیاهان دارویی قرار گیرد؛ گیاهان دارویی از دیرباز مورد استفاده مردم این دیار بوده است و مردم همواره تلاش داشتند با استفاده از این گیاهان از بیماری‌ها پیشگیری کنند و برای درمان اقداماتی را انجام دهند.
هرچند طی سال‌های اخیر با کاهش بارندگی‌ها، رویش این گیاهان دارویی در استان با کاهش مواجه شده است، اما همچنان کوه‌ها و دشت‌های استان در فصول مختلف مردمی را به خود می‌بیند که در پی جمع‌آوری این گیاهان باارزش هستند که هر کدام خواص متعدد درمانی دارد.
کنگره‌ای خودرو
کنگر یکی از گیاهانی است که در در فصل بهار به وفور در دشت‌های خراسان شمالی موجود است و از آن برای تهیه غذاهای محلی استفاده می‌شود. این گیاه خودرو برای بهبود کم‌خونی بسیار مفید است و به درمان بیماری‌های کبد، کلیه و صفرا کمک می‌کند. کنگرها از خار پوشیده شده‌اند و به راحتی نمی‌توان آن‌ها را چید، اما خواص بی‌شمار این دارو موجب فروش بالای این محصول شده است.
چریش
چریش از گیاهان دارویی موجود در این استان است که با آغاز فصل بهار رویش آن آغاز و اواخر بهار آماده برداشت می‌شود. در بعضی مناطق استان خراسان برداشت این محصول برای عموم ممنوع و همین امر موجب شده است که این گیاه جانی تازه بگیرد. چریش از جمله انواع سبزیجاتی است که در فصل بهار بر سر سفره‌های ساکنان خراسان نقش اساسی را ایفا می‌کند. از این سبزیجات برای پخت انواع نان‌های محلی استفاده می‌شود.
باریجه
باریجه از گیاهان دارویی خراسان شمالی است که در شهرهایی همچون بجنورد، شیروان، فاروج و گرمه به وفور یافت می‌شود، طعمی گس، گزنده، ناپسند و بویی قوی دارد، اما با توجه به خاصیت زیادی که دارد، طرفدارانی را به خود اختصاص داده است. باریجه گیاهی از خانواده چتریان است که ساقه‌هایی ضخیم دارد.
آویشن کوهی
آویشن یکی از گیاهان دارویی است که برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرماخوردگی بسیار مفید است. این گیاه در پای کوه‌های تمام شهرهای استان خراسان شمالی به چشم می‌خورد و بخش مهمی از بازار این استان را به خود اختصاص داده است. طی سال‌های اخیر به دلیل برداشت غیراصولی و بی‌رویه گیاهان دارویی موجود در خراسان شمالی، محیط زیست اقدام به حفظ این محصولات پرارزش و گران‌بها کرده و از این طریق موجب افزایش رویش این گیاهان شده است.
۴ هزار هکتار از اراضی خراسان شمالی زیر کشت گیاهان دارویی رفت
هرچند در خراسان شمالی بیش از ۴۰۰ نوع گیاه دارویی شناخته شده که ۱۶ مورد آن مختص خود خراسان شمالی است، اما تاکنون آن طور که باید و شاید از این ظرفیت خدادادی بهره‌برداری نشده است.
صفدر صفدری، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ۴۲۳ گونه، معادل ۲۴ درصد گونه‌های گیاهی کشور در عرصه‌های طبیعی و اراضی کشاورزی این استان وجود دارد.
وی می‌افزاید: شرایط آب و هوایی، اراضی کشاورزی و دیم‌زارهای این استان برای کشت و کار انواع گونه‌های دارویی مناسب است و باید کشاورزان را به این سمت سوق داد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با بیان اینکه اقتصاد گیاهان دارویی در دنیا دارای چرخش مالی بالایی است، خاطرنشان می‌کند: کشاورزان با توجه به تغییر اقلیم، خشکسالی، کاهش باران و منابع آبی باید الگوی کشت را رعایت کنند و به سمت گونه‌های کم‌آب، مقاوم به خشکی و پربازده بروند.
صفدری اضافه می‌کند: سالانه ۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان زیر کشت انواع گیاهان دارویی می‌رود که بیشترین آن با حدود پنج هزار مربوط به زعفران و گل محمدی است و کشت ۴ هزار هکتار از گونه‌های دارویی در سال زراعی جاری در سطح اراضی دیم و آبی استان برنامه‌ریزی شده است.
وی بر ایجاد زنجیره ارزش افزوده در گیاهان داروی و صنعتی تاکید و تصریح می‌کند: ۱۴ کارگاه کوچک در استان در زمینه تولید اسانس و عصاره و ۲۵ واحد نیز در تولید نشاء و بذر انواع گیاهان دارویی فعال هستند که ظرفیت خوبی در زمینه ارزش افزوده است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با تاکید بر توسعه گیاهان داروی در بوستان‌ها و فضای سبز شهری خاطرنشان می‌کند: از شهرداری‌ها می‌خواهیم که در این خصوص مساعدت داشته باشند، چراکه کشت این گیاهان دارویی در سطح فضاهای سبز ارزش اقتصادی بالایی دارد و این مهم باید فرهنگ‌سازی شود.
گیاهان دارویی فرصتی بزرگ برای اشتغال‌زایی است
عصمت باغچقی، یکی از کارآفرینان حوزه گیاهان دارویی می‌گوید: از آنجا که استان خراسان شمالی در مسیر زوار حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد، سالانه هزاران نفر از شهر ما بازدید یا از آن عبور می‌کنند، می‌توان از این امتیاز ویژه در راستای معرفی اثرات دارویی و نحوه استفاده گیاهان دارویی استان از جمله کاکوتی، کاسنی، اسطوخودس، گل‌گاوزبان، زیره سیاه، آغباش، شیرین‌بیان، زرشک، بومادران، گل ختمی و کتیرا به مسافران استفاده کرد.
وی می‌افزاید: از آنجا که بیکاری معضلی بزرگ برای مردم ایران به‌ویژه استان محروم خراسان شمالی است، مسئولان استانی و شهرستانی باید از این نعمت خدادادی در راستای اشتغال‌آفرینی بیشتر بهره ببرند.
این کارآفرین تاکید می‌کند: می‌توان با ایجاد صنایع کوچک برای بسته‌بندی، گرفتن عصاره گیاهان دارویی با هدف طعم‌دهندگی و رنگ‌دهنده‌های طبیعی و اشتغال جوانان این منطقه، قدمی برداشت.
باغچقی اضافه می‌کند: گیاهان دارویی یکی از ظرفیت‌های ویژه استان است؛ بنابراین می‌توان از این طریق خراسان شمالی را به مردم کشور معرفی کرد.
صادرات ۴۹ تن گیاهان دارویی از خراسان شمالی
برای نخستین‌بار در دولت سیزدهم سه محموله گیاهان دارویی از گمرک خراسان شمالی صادر شد.
محمد رضایی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این خصوص اظهار می‌کند: طی ماه جاری، سه محموله گیاه دارویی برای اولین‌بار از این استان صادر شد. گیاهان صادر شده بیشتر به‌صورت فرآوری شده بود و مقدار آن بیش از ۴۹ تُن است.
وی با بیان اینکه این گیاهان به مقصد آلمان صادر شد، ادامه می‌دهد: این گیاهان دارویی گلبرگ گلرنگ، پودر حنا، چوب برش‌خورده شیرین‌بیان، برگ خشک ترخون، پودر کارایا، صمغ باریجه، صمغ کتیرا و مغز بادام کوهی تلخ است.
درآمدزایی از حوزه گیاهان دارویی مغفول مانده است
ناصر فخر موحدی، معاون اقتصادی استاندار خراسان شمالی هفتم آبان سال جاری در کارگروه اقتصادی استان خاطرنشان کرد: توجه به بسیاری از حوزه‌ها از جمله بخش کشاورزی، گردشگری، استفاده از منابع و اراضی طبیعی استان که درآمدزایی را به دنبال دارد، کمتر انجام شده است و جای کار زیادی دارد.
وی افزود: درآمدزایی در استان از بخش‌های مختلف که ظرفیت‌هایی خوبی دارد از جمله منابع طبیعی و کاشت گیاهان دارویی مغفول مانده است و سرمایه‌گذاری‌ها باید به این سمت معطوف شود.
برای استفاده از این ظرفیت‌ها به‌ویژه دیمزارها اقداماتی انجام شده است و وزارت جهاد کشاورزی در رأس این فعالیت‌ها قرار دارد.
صفدر صفدری، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این خصوص به خبرنگاران اظهار کرد: اجرای برنامه جهش تولید در دیمزارها نیز برنامه‌ریزی شده است تا کشت گیاهان دارویی صورت گیرد، سال گذشته ۱۵۸۴ هکتار و برای سال جاری چهار هزار هکتار در نظر گرفته شده است.
وی تصریح کرد: برای کشت گیاهان دارویی در قالب جهش تولید در دیمزارها برای سال جاری شش تن بذر در نظر گرفته شده که قرار است این بذور میان کشاورزانی که سطح زیر کشت محصول آن‌ها بالا است توزیع شود تا سایر کشاورزان آن را مشاهده کنند و راغب به کشت شوند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با بیان اینکه در حال حاضر کشت گیاهان دارویی در استان به صورت سنتی انجام می‌شود، تاکید کرد: اگر کشت این گیاهان به صورت مکانیزه صورت گیرد، در هر هکتار ۱۰ کیلوگرم بذر نیاز است.
به گفته وی، برای کشت سنتی گیاهان دارویی در هر هکتار ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم بذر نیاز است.
صفدری همچنین عنوان کرد: با توجه به پیش‌بینی انجام شده، تولید گیاهان دارویی می‌تواند تا پنج هزار میلیارد دلار ارزآوری داشته باشد، اما با وجود اینکه ۷۰ درصد از تولید گیاه دارویی گل محمدی و ۹۰ درصد زعفران مربوط به ایران است، سهم کشور ما از این ارزآوری کمتر از ۲ درصد است.
ظرفیت گیاهان دارویی در خراسان شمالی فرصتی بزرگ برای رونق اقتصاد به ویژه در مناطق روستایی است؛ در چنین شرایطی و با توجه به جمعیت بیش از ۵۰ درصدی روستاییان استان، توجه به این حوزه باید بیش از پیش مورد توجه باشد.
گزارش از: حسین اکبری، خبرنگار خبرگزاری ایمنا
نظر شما